Het zuchtmeisje. Wat is dat? Eigenlijk is het enige wat we met zekerheid kunnen stellen dat ze vrouwelijk is (misschien kunnen we het nog voor de zekerheid oprekken tot een idee van vrouwelijkheid, een vrouw-worden zoals in het geval van Air dat zichzelf in ‘Sexy Boy’ als zuchtmeisje camoufleerde.) Dan is er denk ik een onderverdeling te maken tussen het muzikale en niet-muzikale zuchtmeisje. Want zuchten kan je als vrouw van verlangen, overmand door allerhande zwaarmoedige gevoelens, voor de spiegel, verzonken in de stonede gedachten…noem maar op. En de scheidslijn tussen beide categorieën is dun, want het muzikale zuchtmeisje hoeft op vocaal gebied niet per definitie technisch hoogstaand te zijn. Sommige van de beste zuchtmeisjes, leven tussen beide werelden als actrices (er bestaat zelfs een hele reeks cds van deze belangrijke subcategorie.)
Moet het zuchtmeisje als ze zingt de Franse taal gebruiken? Strikt gezien: nee. Er zijn bijvoorbeeld zuchtmeisjes die in het Spaans, Portugees, Engels of Arabisch zingen. Maar Frans is de voertaal van het zuchtmeisje. Daar is een historische verklaring voor, het zuchtmeisje als een vertakking van het chanson. Serge Gainsbourg wist instinctief dat er een ongenadige spanning was te genereren door schijnbaar onschuldige kindvrouwen suggestieve teksten te laten zingen (hij won er het Eurosongfestival mee.) De Franse taal heeft iets geils, als onderdeel van een algehele (al dan niet mythische) laissez-faire houding ten opzichte van seksualiteit maar ook in de relatie met het lichaam, de gesproken taal vormt die typisch Franse mond, de onweerstaanbare pruillip. En als de lading niet erotisch is kan altijd de tristesse ingezet worden. Françoise Hardy is hier de koningin, onschuldiger dan Maria zelve, maar permanent melancholisch.
Het helpt natuurlijk als ze mooi is. Brigitte Bardot was een uitermate geschikt zuchtmeisje, Isabelle Adjani, Jane Birkin en Jeanne Moreau, de lijst is haast oneindig. Laetitia Casta zou een dodelijk zuchtmeisje kunnen zijn, zuchtjes producerend die minuscule deiningen in haar decolleté veroorzaken. Het zuchtmeisje kan graatmager zijn, voluptueus, donker, blond, ponydragend, krullenkop, lang, klein, blauw of bruine ogen, het maakt niet uit als ze maar fijn kan zuchten. Want ik denk dat hier een van de geheimen van het zuchtmeisje ligt, we willen schoonheid niet steeds als assertieve/agressieve pose zien, de ongenaakbaarheid van het fotomodel, de post-Madonna zelfverzekerdheid, Beyoncésque onafhankelijkheid die uiteindelijk allemaal verankerd zijn in het gesloten systeem van narcisme (is kortom het Amerikaanse zuchtmeisje onmogelijk?) Fascinerend zeker, maar ook saai. Er bestaat een schoonheid die het meest kracht genereert wanneer verweven met melancholie, twijfelend aan zaken waar we, zeker als man, alleen maar naar kunnen gissen. Het mysterie van les filles fragiles.
door OMC
Filles Fragiles zoals geconceptualiseerd en gecompileerd door Guuz Hoogaerts is uit op Sonic Scenery.
Zie ook de Caleidoscoop