De grunge voorbij. De hype over. Wat moet je dan als misschien wel de beste exponent, als belangrijkste band uit Seattle? Je gaat gewoon door met het maken van fantastische muziek. Ook al doet je zanger erg veel moeite om zijn stoffelijke bestaan achter zich te laten.
Als er één band is die ik niet uit het oog heb verloren is het Alice In Chains wel. Al had ik het gewild, dan was het nog niet gelukt want het is de favoriete band van vrouwlief. En dus wordt Alice In Chains nogal op handen gedragen in huize Ickenroth. Gelukkig vind ik het zonder echtelijke druk ook een heel goede band; dat was toen al en dat is nu nog steeds. Ik ken ze al sinds debuut Facelift, een goede plaat vol donkere hardrock, gemaakt voordat de term grunge was uitgevonden. Net geen tieners meer – toen ze het nog wel waren zagen ze eruit als full-blown glamrockers Mötley Crüe stilo, dus met getoupeerde haren – maar wel intense, zware hardrockliedjes met een hoofdrol voor zanger Layne Staley. Krachtige, emotievolle stem, kippevel. Nu weten we allemaal wel dat opvolger Dirt de grote doorbraak betekende voor de band, en dat ze plotsklaps de grootste grungeband werden, maar met die plaat had ik toen minder dan alle andere flanellen-ruiten-hemden-en-afgetrapte-legerkisten-dragers. Beetje moeilijke plaat in mijn oren, bleef wat schuren, werd nooit helemaal comfortabel. Pas jaren later ging ik de pure genialiteit horen en de intense, zware emoties voelen. Ben er nooit achtergekomen waarom het bij uitkomen nooit helemaal is aangekomen en jaren later wel. Het is ook de reden dat Dirt niet is besproken in deze serie; er waren op dat moment belangrijkere platen voor me.
En toen was de grunge voorbij. Nu was Alice eigenlijk altijd meer hardrock/alt.metal dan grunge, maar ze kwamen toevallig ook uit Seattle en hadden prettig meegesurft op de grungegolf. Die was nu uitgegolfd, en dat was zanger Layne ook bijna. Geruchten dat hij was overleden deden geregeld de rondte. Grote hoeveelheden heroïne waren zijn drugs of choice, en als je lang wil leven moet je dat niet doen. In de Watt stond nog een beschouwing op zijn gebruik, werd hij vergeleken met ander rockgrootheden die allemaal op 27-jarige leeftijd waren overleden: Jimi Hendrix, Jim Morrison, Kurt Cobain, Janis Joplin. Nu hij de 27 gepasseerd was zou hij het wel overleven, was de strekking.
Gelukkig was daar in 1996 plots de titelloze derde (ook wel Tripod genoemd) om te bewijzen dat Layne nog leefde. En dat niet alleen: het album was fantastisch! Grunge mocht dood zijn, de echt goede bands bleven echt goed. En in tegenstelling tot Dirt was het nu wel meteen raak; en dat terwijl ik langzaam maar zeker juist van de gitaren af begon te raken (maar langzaam dan hè). Zwaar, eigenzinnig, melancholiek, tikje zeikerig bij het obligate akoestische 'Heaven Beside You' maar dat was snel vergeven bij de intense pracht van eigenlijk alle andere nummers.
Goede plaat dus. Paar maandjes later de MTV Unplugged sessies, en daar werd pas echt duidelijk hoe erg Layne on the edge leefde: mager, ingevallen gezicht, diep liggende ogen, nauwelijks op zijn kruk kunnen blijven zitten, weinig kracht meer in de stem. Een zielig hoopje mens eigenlijk; gelukkig gaandeweg de sessie werd het wat beter, begon hij ook wat meer te praten tussen de nummers. Maar pijnlijk was het wel. Na de unplugged zou er geen regulier plaatwerk meer volgen; drugs, alcohol, en Layne die een echt heroïnejunkbestaan volgde: geen ingrediënten voor een stabiele band. Aangezien vrouwlief altijd überfan is gebleven hebben we ook alle verzamelaars e.d., maar daar moesten we het dus mee doen. Uiteindelijk is Layne Staley in 2002 aan een overdosis overleden. Eigenlijk nog een prestatie dat hij het zolang heeft volgehouden.
En zo blijf je die plaat luisteren, redelijk oppervlakkig. Tenminste, daar kom je achter als je voor deze serie nu eens *echt* gaat luisteren. En dan gaan plots dingen opvallen, dingen die het voor mij beter, fascinerender maken. Alice, toch ook vooral bekend van de beklemmende samenzang tussen Layne en bandleider Jerry Cantrell – juist die factor maakte van Dirt zo'n groot succes, die atypische samenzang door het hele nummer heen – maakte daar veel minder gebruik van op Tripod. Wel heel veel dubbele zanglijnen, maar als je goed luistert is het alleen Layne die je hoort. Hij dubt zichzelf vele malen over, om zo maar zijn gebrek aan kracht te compenseren. De vuile sneer, de krachtige uithaal, de cynische "yeah"'s (samen met John Garcia de onbetwiste nummer één wat betreft het "yeah"-uitroepen): hij kon het niet meer. Dan moet het op een andere manier, moeten hij en Jerry hebben gedacht, en dus zingt Layne de zanglijn net zo lang in over elkaar heen totdat hij boven de gitaren uitkomt. Met bezwerend, licht surrealistisch resultaat; het klinkt zowel atypisch als volkomen natuurlijk. Daarmee is Tripod nog meer dan eerder werk een echt Layne-plaat geworden, en aangezien ik dat altijd de sterkste factor in het Alice In Chains geluid heb gevonden hou ik echt van Tripod. En dan die liedjes zelf: 'Frogs', 'God Am', 'Shame In You', 'Head Creeps', 'Sludge Factory', ik ga er nog steeds plat voor (misschien nu nog wel meer dan toen) en blijf erbij dat Tripod een beter album is dan Dirt.
Dat beter of slechter is natuurlijk kinderachtig, maar ik merk dat ik de neiging heb om Tripod te verdedigen. Ik heb altijd de indruk dat de plaat wordt ondergewaardeerd, alsof hij er niet meer toe doet omdat hij buiten het grungetijdperk is uitgekomen, en Alice dus wel over hoogtepunt móést zijn. Zo volkomen onterecht dat ik er voor op de barricaden wil gaan.
Tegenwoordig bestaan Alice weer, met nieuwe zanger. Bepaald niet verkeerd, een goede zware rockband (mooie plaat, fijn concert) waar behalve vrouwlief nu ook al beide zoontjes van 1,5 en 3,5 jaar fan van zijn. Goede ontwikkeling natuurlijk. Maar uiteraard is het geen echte Alice In Chains zonder Layne. Maar als hij nog had geleefd zou er geen Alice In Chains meer zijn, want ze zouden hem bij leven nooit hebben vervangen, en dat zingen zou nu toch echt verleden tijd zijn geweest.
(Bas Ickenroth)