NNM is een serie waarin we nieuwe muziek van Nederlandse artiesten bespreken.
Machinefabriek with Anne Bakker – Wisps (cd, Machinefabriek)
Ik mag wel stellen, om meteen met de deur in huis te vallen dat de combinatie Machinefabriek, het langlopende en veelzijdige project (één van de velen) van Rutger Zuydervelt, met singer-songwriter en viool/altvioolspeelster Anne Bakker keer op keer een gouden combinatie is. Bakker speelt onder meer in Quibus en Göksel Yılmaz Ensemble, maar werkt ook samen met uiteenlopende artiesten en heeft ook deel uitgemaakt van de liveband van Agnes Obel. De twee werken al lang samen, Zo delen ze de werken Koploop (2007, met Greg Haines), Fabriek Bakker Fabriek (2008), Deining (2015), Crumble (2016, met Edita Karkoschka), Half Slaap II (2017), Short Scenes (2018), Oehoe (2020) en Hallucine (2021, met René Aquarius). Heel vaak is het zo dat gewoon samenwerken, maar het gebeurt ook wel dat Anne Bakker de bouwstenen levert en Zuydervelt er vervolgens mee aan de slag gaat. Jullie herinneren je vast dit liedje uit de jaren 80 nog wel:
Van Anne Bakker kun je alles maken,
Een noot, een soundscape of een refrein,
En drones met echte kraken
Heel groot of misschien wel piepklein,
Dus bedenk de gekste zaken,
Want spelen met Anne Bakker is fijn.
Dat is ook weer het geval op hun nieuwe samenwerkingsverband, waaruit de cd Wisps is voortgekomen. In feite is het de opvolger van Oehoe (2020), waarop Zuydervelt ook het ingespeelde materiaal van Bakker tot composities heeft omgebouwd/getoverd. Hier wordt het viool-, altviool- en zangspel van haar ook weer gebruikt als basismateriaal voor nieuwe muziekstukken. Daar voegt hij onder meer samples van Don Cherry en elektronica aan toe, maar ook op eigenzinnige wijze het geluid van bijvoorbeeld een stuiterende tafeltennisbal. Dat laatste lijkt wellicht ietwat detaillistisch, maar het is zo knap hoe hij op het juiste moment zo’n geluid toevoegt. Het is exemplarisch voor het gevoel voor het momentum en de compositie, die alle 10 zeer knap gemaakt zijn. De muziek laveert van folk en neoklassiek naar improvisaties, ambient en musique concrète. “Wisps” is het Engels voor “slierten”, zoals rook die in omarmende slierten omhoog kan kringelen. En dat is wat er met de muziek ook gebeurt, het draait om elkaar heen om zo toch een geheel te vormen. Het betekent ook “vegen” en ook dat past, aangezien hij het allemaal bij elkaar voegt. Daarbij is het bronmateriaal zelf ook al zo ontzettend mooi. Je kunt dus gerust stellen dat hier 1+1 weer veel meer is dan deze som der delen. Mocht je naar handvatten zoeken, denk dan aan een combinatie van Giacinto Scelsi, Henryk Górecki, Celer, Iva Bittová, Julia Kent, Melanie De Biasio , Steve Reich en hun eigen werken; dan kom je enigszins in de buurt. Hoewel dit feestje al na een goede 27 minuten voorbij is, brengt dit zoveel zodat je echt niks tekort komt. Wat een verbluffend meesterwerkje is dit!