Door de jaren heen heb ik nogal wat muziek uit vele landen verzameld die me diep hebben geraakt. En dan bedoel ik vooral muziek die vaak onder de term “wereldmuziek” weggemoffeld wordt. Het is vaak wel muziek met traditie, folklore, anders dan anders en van een uitzonderlijke schoonheid. Dus op die manier is wereldmuziek wel een dekkende term. Geloof me ik ken meer niet dan wel, maar het is een leidraad om wellicht eens naar wat anders te gaan luisteren; als je een land bezoekt doe je ook meestal niet alle plaatsen aan. Ik zie graag dat ik de aanzet geef en dat de aanvullingen in de reacties komen. Je hoeft dus niet in het desbetreffende land te zijn geweest. Deze keer Macedonië.
Je moet als je de muziek van Macedonië wilt horen natuurlijk naar Esma Redžepova luisteren, maar ik vaar altijd op mijn gevoel en ben ook wel een hoesjesman. Vandaar dat ik nooit voor haar gevallen ben. Ik krijg er -waarschijnlijk geheel ten onrechte- een Zangeres Zonder Naam-gevoel bij, nou ja met naam dan maar met het stemmen en inhaken. Als ik nu enkele clips van haar beluister op YouTube, zit ik er deels naast, maar ook voor een groot deel helemaal niet. Een muziekreis is er dan ook voor om je eigen route nog eens na te gaan en kijken wat je eventueel gemist hebt, zoals bijvoorbeeld Tanec. Maar goed, ik kan je dus niet veel over haar en dat ensemble vertellen. Verder weet ik ook helemaal niet zoveel van Macedonië, maar krijg jaren geleden via ons eigen forum een gouden tip in de vorm van een fraaie cd-r van ene Pece Atanasovski Orchestra, ook wel Orkestar Pece Atanasovski geheten. Die cd-r is nu gepromoveerd tot een echte cd en die hakt er nog steeds in. Daarnaast zijn er in de jaren erna nog een paar Macedonische artiesten bij gekomen.
Pece Atanasovski Orchestra
Pece Atanasovski Orchestra is slechts één van de muzikale uitlatingen van de gajda-speler (doedelzak), danser en componist Pece Atanasovski (1927-1996). Hij begint al op jonge leeftijd met het spelen van allerlei (nationale) instrumenten en is ook een danser bij diverse ensembles. Hij maakt ook later deel uit van het eerder genoemde Tanec ensemble. Door de hele Balkan heen tot en met Turkije heb je muziek die veel raakvlakken heeft, maar vaak verschilt door de ritmepatronen en/of het gebruik van bepaalde instrumenten. Voor de ongeoefende luisteraar, waar ik mezelf voor veel muzieksoorten ook toe reken, lijkt de muziek best veel op elkaar. Dat men de Balkan dan vaak over één kam scheert is niet terecht maar wel begrijpelijk. Volksdans blijft een terugkerend item in Pece’s carrière. Ook als hij zijn eigen orkest heeft. Nu heeft hij redelijk wat muziek op zijn naam staan, maar het album dat me bij de strot heeft gegrepen is zijn gelijknamige dat in 2002 door het Amanet label het licht ziet. Hierop komen vele traditionele instrumenten aan bod, die dikwijls opgeleukt worden door prachtige polyfonische zang van een vrouwenkoor (die zo uit Bulgarije zou kunnen komen) en soms van de mannelijke muzikanten. Het is alsof je een andere wereld binnenstapt; een beetje hetzelfde gevoel dat ik kreeg bij het Bulgaarse Le Mystère Des Voix Bulgares. Alleen is dit wat meer richting tribal en minder etherisch.
Luister Online bij YouTube:
Zaigrale Mamo Devojchinja
Anastasia
Pece heeft ook gajda gespeeld bij Zlatko Origjanski, die dan weer deel uit heeft gemaakt van de tribal band Anastasia. Deze band gebruikt instrumenten uit de regio als kaval, gajda en tapan en combineert dat met computers, samples en synthesizers. Ze zijn in feite de Macedonische en iets lichtere tegenhanger van het Bulgaarse Isihia. Hun 3 albums Before The Rain (1994, soundtrack), Melourgia (1997) en Nocturnal (1998) zijn regelrechte aanraders. Er is alleen lastig aan te komen. Hun muziek waaiert qua invloeden nogal uiteen, maar dat komt ongetwijfeld doordat Macedonië grenst aan Bulgarije, Kosovo, Albanië, Griekenland en Servië. Het is hoe dan ook een duistere lekkernij.
MP3 (van Melourgia):
Finale
Vlatko Stefanovski
Dat er veel raakvlakken zijn in de muziek op de Balkan heeft ook alles te maken met de Roma muziek, ook wel zigeunermuziek geheten. Door mijn voorliefde voor soundtracks , die muziek en films met Miki Manojlovic (Underground) kom ik uit op de cd Gipsy Magic (1997). Stefanovski heeft een behoorlijke discografie, maar ik heb me (voor de verandering) vooral beperkt tot deze cd van zijn hand. Zijn muziek bestaat doorgaans uit ethno-rock waarbij de Roma elementen overvloedig aanwezig zijn. Dat is ook hier het geval. Een deel ervan zou niet misstaan op een goede Balkanbeat verzamelaar, al is dit tot de verbeelding sprekende werk eigenlijk niet voor de dansvloer.
Luister/kijk Online bij YouTube:
Gipsy Song
Zlatko Origjanski en Vlatko Stefanovski geven ook acte de presènce op een album van Vanja Lazarova, maar die route heb ik nog niet bewandeld. Het hoofdstuk Macedonië is net als bij vele andere landen die ik muzikaal heb bezocht dan ook nog lang niet afgesloten.