[cd & download, Tapu]
[cd, Tapu/Machinefabriek]
12-12-2012 is de meeste populaire datum voor een huwelijk, dus waarom niet voor een gedroomd muzikaal huwelijk? En ik kan me niet voorstellen dat er bezwaren zijn tegen het samengaan van de Rotterdamse artiesten Banabila en Rutger Zuydervelt ofwel Machinefabriek. Zoals wel eens vaker voorkomt bij een later huwelijk heeft Machinefabriek echt al een hele sleep aan kinderen, waaronder zijn laatste prachtwerken Stroomtoon en Secret Photographs. Nu overdrijft Rutger wel een tikkeltje met z’n ruim 100 nakomelingen. Eerlijk is eerlijk, ze zijn wel allemaal fraai en toch verschillend. Banabila gaat al veel langer mee en heeft met ongeveer de helft hiervan ook niet bepaald weinig vruchten afgeworpen, die nog veel gevarieerder zijn. Hij komt zelfs op de trouwdatum nog aanzetten met zijn nieuwste kinderen Sum Dark 12 en Gardening.
Om eerst maar eens bij Michel Banabila te beginnen. De man is voor mij een muzikale held en haast levende legende. Alleen op een vreemde manier weet hij het grote publiek niet te bereiken, wel de grote artiesten overigens. Banabila is 51 jaar geleden in Amsterdam geboren, maar de unieke componist, muzikant en producer woont en werkt inmiddels in Rotterdam. Hij maakt al meer dan 30 jaar, een periode die de gemiddelde band/artiest niet eens zal vol kunnen maken, toonaangevende kwaliteitsmuziek of hij produceert het. Voor degene die hem nog niet kennen, schrijf ik graag nog een keer beknopt op wat hij zo allemaal heeft gedaan en bereikt. Ik hoop ook van ganser harte dat er meer mensen voor zijn muzikale pracht warm zullen lopen. Muziek die in kleine kring nationaal en iets grotere kring wereldwijd wordt geroemd en niet aan genre, land of zelfs de aarde verbonden lijkt te zijn. Banabila onderzoekt eigenlijk altijd naar de verbanden tussen mens, natuur, omgeving, het dagelijkse leven en materie en voorziet die van bijzondere, verrassende en dikwijls pionierende muziek in een atmosferisch, bevreemdend en mysterieus kader. Zijn oeuvre is divers en grensoverschrijdend. Hij start in 1983 met solowerk om vervolgens van zich te laten horen in het experimentele ambientgezelschap Chi, waarin ook al wereldse elementen verweven zijn. Internationale faam krijgt hij met het baanbrekende wereld/crossover-muziekproject East Meets West. Verder geeft hij naast zijn vele solowerken acte de presènce in de triphop band Flying Dutchman en bij Holger Czukay, produceert hij onder meer Bahia El Idrissi en werkt samen met uiteenlopende muzikanten als Omar Ka, Yasar Saka, Hannes Vennik, Scanner, Philippe Petit en de fantastische trompettist Eric Vloeimans. Die laatste duikt ook op in zijn prestigieuze VoizNoiz -"Urban Soundscapes”-serie, waarmee hij het stadse leven vertaalt naar composities vol ambient, jazz, wereldmuziek, experimenten, filmmuziek en musique concrète. Afwisselend als het woelige leven zelf. Met deel 3 uit de serie winnen ze zelfs een Edison Jazz Award. De laatste jaren maakt hij eveneens veel composities voor dans-, film-, televisie-, video- en theaterproducties. Als je hem moet vergelijken met een andere artiest zou ik zeggen dat hij een meer experimentele versie van Hector Zazou is. Hij past ook zo in de prestigieuze “Made To Measure”-serie van Crammed; muziek waaraan men zich kan meten.
De laatste twee jaar duiken er meer duistere, elektronische werken van hem op, maar de nieuwste cd Sum Dark 12, die al enige tijd als download verkrijgbaar is, spant wat dat betreft de kroon. Nu hoef je niet verbaasd te zijn over het feit dat Banabila met een ander geluid komt, want “vernieuwen” is zijn middelnaam, maar dit werk weet me toch wel te verrassen. Je kunt het grofweg onder dark ambient scharen, alleen gebeurt er zoals een Banabila album betaamt altijd veel meer. De eerste 4 tracks vormen de basis voor zijn optreden op het “Summer Darkness”-festival eerder dit jaar en de vijfde is een soort live-impressie. De cd, die bij elkaar bijna 50 minuten duurt, opent met “Crowds” dat vol zeer ritmische industrialambient staat. Deze wordt aangevuld met een gesamplede menigte en tevens keelzang. Het is zowel werelds als uiterst (be)dreigend. De toon is gezet. Hierna brengt hij ambient gelardeerd met orkestraties, zijn bevreemdende wereldse geluiden, glitch en overige elektronische klanken, veldopnames dan wel samples (ijle doorklinkende kerkklokken, koorzang, stemmen, buitengeluiden) en allerhande experimenten. Dat alles wordt met enige regelmaat van behoorlijk robuuste beats voorzien. De 22 minuten durende slottrack “Live At Summer Darkness 2012” heeft zelfs heftige beats en vervormde stadiongeluiden (of zoiets) met weer die keelzang, waardoor er een bezwerende, wereldse EBM track ontstaat, zij het doorspekt met die permafrost aan ambient die het hele album aanwezig blijft. Het is dan ook een live collage van de overige tracks, versmolten tot één indrukwekkend geheel. De muziek loopt qua invloeden uiteen van Banabila tot Banabila en daartussen wellicht nog iets als Locust/Mark Van Hoen, Biosphere, Rafael Anton Irisarri, Gas, Scorn en Bob Rutman. De muziek spreekt tot de verbeelding en weet je tot de allerlaatste nanoseconde te biologeren. Het is zondermeer het meest duistere dat de veelzijdige artiest heeft voortgebracht. Beangstigend mooi!
Een andere die me op positieve wijze heeft weten te verrassen is de vooralsnog “download only” release Gardening. Ik mag graag in de tuin bezig zijn en dan ga je onkruid wieden, spitten, zaden planten, takken zagen, vegen, compost verdelen om uiteindelijk te kunnen oogsten; zowel qua aanblik als eetbare zaken. Dit geeft alles bij elkaar genomen een vrij divers beeld ontstaan door verschillende handelingen en met divers gereedschap. Banabila wil nu voor zijn nieuwste album in de basis ook enkel met natuurlijke geluiden werken. Een deel daarvan komt ook daadwerkelijk uit de tuin, want je hoort het vegen van een bezem, takken die gekapt worden, onweer en nog veel meer. Maar hij gebruikt verder als gereedschap ook elektronica, zowel om het verzamelde goed te composteren in en kleiner te maken voor de diverse composities als het te ordenen en verder te verwerken. Dit is digitaal tuinieren voor gevorderden. Banabila brengt kale ritmes en ambientachtige onderlagen aan, waarover hij al dit tuingoed en afval uitstrooit. Het levert een heel bijzonder intrigerend elektronisch geluid op, dat ondanks de redelijk basale tonen zich weet te onderscheiden door al die kleine details. Ik wil het gras niet helemaal voor de voeten wegmaaien, dus ga deze vooral via onderstaande link beluisteren. Met deze twee albums bewijst Banabila eens te meer dat hij voor geen gat te vangen is. Een groots en caleidoscopisch artiest!
Rutger is met zijn Machinefabriek eveneens een held geworden. Zijn inspiratie lijkt oneindig en hij gaat binnen het elektronische spectrum ook alle kanten uit. Ondanks zijn haast explosieve productie weet hij de kwaliteit hoog te houden. De import Rotterdammer heeft met zijn project voorheen veelal in zelf gefabriceerde 3” mini cd’s gegrossierd, maar brengt afgelopen jaar vooral langspelers uit op internationale labels als Fang Bomb, Nuun, Important en Eat, Sleep, Repeat en nationaal met Jaap Blonk op Kontrans. Hiervoor komen zijn werken uit op onder meer de ertoe doende labels als Lampse, Type, Home Normal, 12K, Spekk, Dekorder, Digitalis, Experimedia en Staalplaat. Dat alles naast zijn eigen beheer uitgaven, die nog altijd de boventoon voeren. Hij werkt samen met artiesten van over de hele wereld, van Gareth Davis, Aaron Martin, Freiband, Stephen Vitiello en Leo Fabriek tot Peter Broderick, Greg Haines en Soccer Committee. Ook maakt hij deel uit van Piiptsjilling. Zijn elektronische wereld, al dan niet met behulp van de elektrische gitaar, lijkt alsmaar op unieke en fraaie wijze te expanderen.
Banabila & Machinefabriek zo luidt ook de titel van hun joint venture is vanaf vandaag officieel een feit. En dat de twee Rotterdammers goed bij elkaar passen blijkt al snel uit de spannende muziek. Ze brengen 9 tracks van bij elkaar bijna 41 minuten, van heel korte fragmenten (24 seconde) tot breed uitgesponnen composities (9,5 minuut). In eerste instantie zou dit album pas volgend jaar ergens verschijnen, maar tijdens het uitwisselen, bewerken en aanvullen van elkaars bestanden, is deze eerste liefdesbaby snel een feit geworden. Daarbij hebben ze niet alleen gewerkt vanuit de veilige overlappende gebieden van elkaars muziek, maar ze brengen ook elementen van daarbuiten mee en vullen elkaar zo prachtig aan. Daarmee weten ze samen zo op het geluid afgaande zowel boven zich te stijgen als elkaar in toom te houden. Je hoort derhalve de ene keer abstracte ambient die door de vele microgolven en vele details bijna uit elkaar barst en op andere momenten juist weer noise-achtige ontladingen of juist haast verstilde ambient die vooral imponeert door de desolate, mysterieuze sfeer en de vele subtiele lagen. Er broeit steeds iets. Alsof je op de Noordpool loopt in de serene stilte en op onverwachte momenten begint het te kraken of storten zelfs hele stukken in. Ze weten met drones, ambient, gitaarimprovisaties, veldopnames, click’n’cuts, noise en allerhande bliepjes een continue stroom aan rijk gedetailleerd geluid te produceren, waarbij de output varieert in volume en abstractheid. Alles is zwanger van een prettige spanning, waardoor je geen seconde wilt en zelfs kunt missen. Dat terwijl ze het je als luisteraar ook nooit echt gemakkelijk maken. Dit muzikale huwelijk levert een gedroomde start op, dat hopelijk een lang leven beschoren is. Een groots werk van twee doorgewinterde klasbakken!
door Jan Willem Broek