Martijns 50 beste van ’00-’08: 21-30

Iedereen houdt van de eerste vier platen van Black Sabbath. Alleen Magnus Pelander nog iets meer dan de rest van ons. De nerdy Zweed inspireert zich op/plundert het geluid van zijn idolen – naast Black Sabbath ook verwante bands als Pentagram, Deep Purple en Jethro Tull – en bereikt daar bij grote hoogten. Tracks als ‘Chylde of Fire’ of ‘Queen of Bees’ hadden niet misstaan op Master of Reality. Of de leerling hier de meester overtreft houd ik open, maar hij evenaart hem wel.

Eerder stelde ik al vast dat Nick Cave zich in de jaren nul een beetje had vastgepingeld op de piano. Nou is het kenmerk van muzikanten met een lange succesvolle carrière zoals Cave, dat ze hun eigen werk analytisch kunnen bekijken en de koers kunnen verleggen. Cave pakte de gitaar op. Dat leidde tot zijn beste werk van deze eeuw tot nu toe met de nieuwe band Grinderman. Het album wordt veel vergeleken met The Birthday Party, maar mij doet het altijd meer denken aan de ook erg gitaargerichte albums Henry’s Dream en Let Love In. De ruige nummers als ‘No Pussy Blues’ en ‘Get It On’ kregen de meeste aandacht, maar het is juist het meer melancholische werk dat er voor mij persoonlijk uitspringt met songs als ‘Go Tell The Women’ en vooral ‘Electric Alice’. Dit is precies waar Cave op voorgaande platen te veel op zijn pianogetingel was gaan leunen.

Die albumtitel lijkt een heroïneverwijzing. Nou maakte Ghetto Ways altijd een vrij druggy indruk, maar meer op een speed-en-alcoholachtige manier. Op deze plaat pakten ze overtuigend het label “meeste soulvolle punkband op aarde” over van Oblivians. Ingrediënten? Flink tempo, een bassist die eigenlijk te goed is voor de muziek, een Thin Lizzycover en driestemmige zang met de doorleefde alt van Jenna Young als blikvanger.

Al jaren bestookt Lorenzo Woodrose vanuit Kopenhagen de wereld met perfecte psychedelische rocksongs van tweeëneenhalve minuut. Couplet-refrein-couplet-refrein-solo-refrein, meer heb je niet nodig voor een hit (in een hypothetische rechtvaardige wereld.) Ten minste, al die refreinen en coupletten zo goed zijn als Woodrose ze schrijft. Woodrose is erg constant en alle Baby Woodroseplaten zijn goed, maar op het tweede album Money for Soul valt alles nog net iets beter op zijn plaats. Misschien dat het titelloze album van dit jaar nog net iets beter is, maar zoals gezegd: ik ben te schijterig/conservatief om albums die een paar maanden uit zijn mee te nemen in een lijst met beste platen van het decennium.

Behoorlijke overeenkomsten met Baby Woodrose hier: ook Slayerplaten zijn altijd goed, maar God Hates Us All is net iets beter dan de rest van de output van de laatste jaren, hoewel nieuweling World Painted Blood misschien wel nog beter is. God Hates Us All is natuurlijk ook de plaat die uitkwam op 11 september en die de tekstregel “Pessimist, terrorist targeting the next mark / Global chaos feeding on hysteria” bevat. Maar dat is standaard Slayer; het was Al Qaida dat er extra lading aangaf. Bij uitkomen hadden fans dan ook meer moeite met de crunchy laaggestemde gitaren; Slayer gaat nü-metal! Maar de geweldige composities – met lekker veel Hanneman-slepers – maakten dat God Hates Us All met de jaren langzaam klom in het Slayerpantheon. Bevat het meest toegankelijke nummer dat de band ooit schreef en dat ze zelfs airplay opleverde: ‘Bloodline’.

Jack Whites (sorry Meg, maar ik geloof niet dat je artistieke bijdrage heel groot is geweest) internationale doorbraak. The White Stripes werden hier nog bestempeld als garagerock, maar je hoort hier al dat White eigenlijk vooral een bluesy hardrockgitarist is. White is sindsdien behoorlijk productief gebleven en ik kan vrijwel alles wat hij doet wel waarderen. Toch is er iets van de spontaniteit verloren gegaan. White Blood Cells klinkt ongedwongen op het naïeve af, iets dat White niet terug lijkt te kunnen vinden, ondanks zijn pogingen daartoe door het telkens opstarten van nieuwe projecten. Daarom blijft White Blood Cells het ijkpunt in zijn oeuvre.

Tot halverwege de jaren zeventig was het heel gewoon dat rockbands meerdere albums in een jaar uitbrachten. Als ze dan op een creatieve piek zaten, leidde dat tot een reeks van platen die een samenhangende serie vormen. Tegenwoordig gebeurt het alleen sporadisch nog wel eens met twee platen achter elkaar (gelukkig lijkt er wel een positieve ontwikkeling in te zitten). Later komt nog een andere Zweedse band voorbij waarbij dat het geval is. Hier gaat het om The (International) Noise Conspiracy, de band die ons meeneemt naar tijden waarin studenten de universiteit overnamen en omdoopten tot Karl Marx Universiteit en alles ‘krities’ was. Het goede is dat het ze lukt om de positiviteit en energie van die tijd in hun soulpunk te vangen en over te brengen – die betere en rechtvaardigere wereld is slechts een revolutie ver weg! – terwijl we weten dat het allemaal niet heeft gewerkt. Dat kan alleen dankzij de magische kracht van de muziek, want de manifesten die ze bij de platen stoppen werken alleen maar op de lachspieren.

Het protestantse christendom heeft weinig met mystiek; alles is studie van de tekst van de bijbel. Alleen in de afgelegen van de streken van Amerika, waar het volk kon ontsnappen aan de droge theologen van het vasteland is de mystiek ontsnapt. Hij waart als een soort geest die bizarre Oudtestamentische visioenen veroorzaakt rond. Negatief voor de Verenigde Staten als geheel, waar hele delen van het land nog een achterlijk theocratisch wereldbeeld leven, maar het levert wel mooie kunst op. Niemand weet tegenwoordig zo goed in die mystieke stroom te tappen als Dave Eugene Edwards. Diepe bassen, als wolven huilende gitaren en die onbegrijpelijke, maar altijd verontrustende teksten gebracht door een man bezeten door de Heilige Geest.

Op de opvolger van Firewood gaat Witchcraft wat ambitieuzer te werk. Meer proginvloeden en ook wat meer folk. Eigenlijk dus niet veel anders dan de ontwikkeling die Black Sabbath zelf doormaakte. Op de saxofoonsolo na pakt dat perfect uit: The Alchemist is veellagig en avontuurlijk. Het album profiteert ook van een perfecte LP-opbouw: het begint met de simpele rockers op en gaat dan steeds een stapje ambitieuzer om te culmineren in het elf minuten durende titelnummer. Magnus Pelander zingt daar niet voor niets: I can blow your mind.