Kunnen we na die cultuurbezuinigingen gewoon weer verder, ook al is er dan wat minder te verslaan, en dan over de muziek praten – daar waar het hoort? Over het gebrek aan een kritische massa, technologie en muziekjournalistiek.
Wie op wil vallen moet slim zijn. Jack White is slim. Elke keer weer lukt het hem om zich te onderscheiden van de rest, ook deze week met een stream van zijn nieuwe album via iTunes – nog niet eerder vertoond. Ook in het verleden wist Jack White de aandacht op zijn persoon te vestigen via diverse middelen: bijzondere vinyl-uitgaven maar vooral door de mythe dat hij en Meg White broer en zus waren. Jack White doet me denken aan Lady Gaga, die ook als geen ander weet hoe ze media-aandacht moet genereren, want dat heeft ze allemaal slim afgekeken van Madonna. Als zelfverklaard serieuze muziekliefhebber kun je er nog aan toevoegen dat White betere muziek maakt dan Gaga, maar dat is niet de kern van dit betoog.
Probleem is dat vorm steeds meer aandacht krijgt boven inhoud. Zie ook berichtgevingen over Tupac’s laatste hologram-optreden. De gadget is het nieuws, niet de inhoud. Want hoe goed is nou dat album van Jack White, of dat album van U2 dat een paar jaar terug alleen digitaal werd uitgebracht, en later alsnog ‘gewoon’? De inhoud lijkt van secundair belang. Bijkomend probleem is dat ook door dat de impact van zo’n novelty item wel heel groot is, maar ook heel snel weer vervaagt en wordt vervangen door een nieuw item – want zoiets werkt nou eenmaal verslavend. Twitter geeft bijvoorbeeld hashtags aan die ‘op dat moment’ hot zijn, maar het is nogal van korte duur.
Kaiser Chiefs
Natuurlijk is dit probleem niet nieuw – de muziekindustrie heeft altijd met nieuwe technologie geflirt, en als een medium ten onder ging, was dat snel weer vergeten. Wie herinnert zich de flirt nog van U2 met de laser disc ergens in de jaren ’90? (Het album in kwestie, ‘Achtung Baby’ heeft de tand destijds wel doorstaan, dus daar lag het niet aan.) Ook de miskleunen van recentere tijden zijn nu alweer vergeten, zoals een zelf samen te stellen album van Kaiser Chiefs. Dat zo’n actie maar 1x nieuws is, moet een geruststelling voor iedereen zijn. Het bleek geen succesvolle business case.
Wat zo’n initiatief van Kaiser Chiefs wel laat zien is dat er ruimte is om ‘out of the box’ te denken en iets nieuws te proberen. De tijd zal leren wat een goede manier is om muziek uit te brengen voor de massa – en hoe dat eruit moet zien. Hetzelfde hoop ik voor muziekmedia. Het probleem in de internationale journalistiek – en daarmee ook muziekjournalistiek – is dat er een kaalslag heeft plaatsgevonden in kwaliteitsjournalistiek en daarmee ook de ‘eigengereidheid’ van die journalistiek heeft aangetast. Tijdschriften en kranten hebben het al jaren moeilijk en moeten overleven, waarmee muziekkritiek (waar immers advertentie-inkomsten vanaf hangen, en dus risicovol) is verplaatst naar de digitale werkelijkheid in de vorm van blogs en Twitter (en daarvoor internetfora).
Gevolg daarvan is wel dat muziekmedia risicoloos gedrag gaan vertonen – deels onontkoombaar. Maar het probleem is wel dat (muziek)media onderling inwisselbaar aan het worden zijn. Je kunt in Nederland immers ook naar een Coachella-webcast kijken. De invloed van een Pitchfork is erg groot, ook op 3voor12 en KindaMuzik. Wat ik juist mis is een dergelijk (Amerikaans) initiatief dat juist die monopolie van Pitchfork eens flink aantast of ter discussie stelt, maar ik merk er weinig van. Terwijl Pitchfork maar een zeer beperkte hoeveelheid nieuwe muziek biedt, waar tegengeluid op de site zelf niet bestaat (ze doen ook heel dingen wel goed – wat hun populariteit deels verklaart). Maar is een vervelend gevolg van al die informatiestromen van nu dat het steeds moeilijk wordt om bij een nieuw initiatief een kritische massa op te bouwen die een tegengeluid kan vormen zodat het gevolg eenheidsworst is? En vallen mensen daarom 'terug' op gevestigde media?
Kwaliteitsjournalistiek
Toch loont het te investeren in kwaliteitsjournalistiek, al zal de kaalslag nog wel even verdergaan, zeker in Nederland met een ongekende hoeveelheid kranten en tijdschriften, en ook nog eens een publieke omroep. Het is jammer dat internet er bij uitgeverijen van tijdschriften en kranten er een beetje bijhangt – veel berichten worden door stagiairs samengesteld of geschreven, wat helaas nogal merkbaar is. Daarmee voel je je als lezer ook niet echt serieus genomen. Plus dat het inhoudelijk vaak niet meer is dan het doorgeven van iets wat andere media als bron heeft. Maar zonder meteen naar schuldigen te wijzen, is het niet gewoon een illusie en dus onbegonnen werk om alles op elk moment te moeten duiden met meningen of ‘sfeerverslagen’ (waar dit schrijfsel ook een vorm van is, I admit), ook in de muziekjournalistiek? Kunnen we na die cultuurbezuinigingen gewoon weer verder, ook al is er dan wat minder te verslaan, en dan over de muziek praten – daar waar het hoort (en dat is dus niet in de concertzaal)? Ik heb vernomen dat er in clubs al wordt gepleit voor een mobieltjesverbod, dus er is hoop. Is dance eindelijk weer ‘ns innovatief.
EvR