Jaarlijst 2020: Ludo

10. The Orb – Abolition of the Royal Familia
Too blessed to be stressed! Luid de trompetten, het was een prima quarantainejaar. Genoeg projecten om van de grote C geen last te hebben, vegetariër geworden om een volgende pandemie dankzij Plan B te voorkomen. Dan is het slechts een kleine stap naar de rastafari’s, die het vlees allang hadden afgezworen. Geen genre heb ik zoveel gedraaid als reggae, de enige gospel waarin ik geloof. Geen genre ook zo vaak op de gitaar gejamd – dankzij Xyan. Deze lijst daarom goedgemutst geopend, met de echo’s en bassen van Alex Patterson. Hij moet een helft op gang komen, of liever, zijn transistorradio goed afstemmen, maar dan zijn de ‘steppaz’ daar hoor, in alle talen en kleuren van de wereld. Op een zomerdag stond ik buiten met vele anderen voor BLM te demonstreren. Positive vibes were all around. Pablo Moses, Toots & The Maytals, John Holt, Bushman, Ijahman Levi, en uiteraard Roberta Nesta Marley, ‘popularly known as Bob Marley’, jullie zijn de ware koningen. Onafgezet.

9. Spinvis – 7.6.9.6. 
Opnieuw verslaat de meester het meetsysteem van zijn leerling. De tijd krijgt maar geen vat op Spinvis. Dat heb je met laatbloeiers (hoopte hij). In zijn Vaticaanse atelier zette de grootste kleinkunstenaar een album neer als een Van Eyckse wonderspiegel – vol perspectieven op oud en nieuw. Hij keek erin en zag dat het goed was. ‘De horizon zit los en de hemel is weg.’ Goddank gaf Spinvis tijdens de lockdown van de lockdown nog flux een concert in een Bredaas theater. Wat hadden we dat nodig! Mijn achterhoofd sierde de lokale krant, en Erik en Saartje, zij gingen in ganzenpas voorop. Op 7.6.9.6. staan alle puntjes precies goed, onder de boog van het eeuwige raadsel. Wij doen mee aan een begripvol taalspel, een wereld waarvan Spinvis alle deuren heeft opgeheven. Hij is de hand die zichzelf tekent. De muzikant die zichzelf maakte. Inderdaad, de man die zich verzon – in alle talen van zijn tong. ‘Lucas en Saartje en ik, alles is voorgoed.’

8. Boldy James & The Alchemist – The Price of Tea in China
Als er één lijstthema valt aan te wijzen, dan moet het ‘sprechgesang’ zijn. Blijkbaar heb ik tegenwoordig genoeg aan een spijkerbedje van muziek, en iemand die verhalen vertelt. Boldy James & The Alchemist houden het daarbij hardcore. Tekstueel behelst The Price of Tea het ‘kassawerk’ van een gangstarapper. Voor een dubbeltje geboren, is het moeilijk een kwartje te maken. De dromen van bergen blijven. De beatmaker en de rapper gaan efficiënt te werk. Minder is hier meer. Het genot van meesterspeurder The Alchemist kan ik zelfs als ‘rijkeluiskind’ begrijpen. Het hele jaar haalde ik LP’s uit kringlopen om te speuren naar samples. Soms geven twee seconden een uur plezier. Luister hoe The Alchemist in ‘Run-ins’ zelfs die ene soul-flard nog weet (af) te kappen. De helft van niks werkt waarachtig ook. Boldy fungeert als de bas. Hij geeft rust. Wanneer Vince Staples hem met lichte stemverheffing helpt, slaat het in als een mokerslag. ‘Wasn’t doin’ too much, I done made a few bucks.’

7. Einstürzende Neubauten – Alles in Allem
‘Ich gehe rückwärts. In meinen eigenen Spuren.’ Over kringlopen des levens gesproken. Over spijkerbedden. En over vaderlijke sprechgesang. Alles grijpt ‘in allem’ ineen bij de hegeliaanse Neubauten. Hun machines van achtergebleven resten slaan nooit af. Ze blijven immer draaien en keren als een slapeloze in bed. Zolang zij het muzikale goed goed opstoken, gaat het. Het afgelopen jaar heb ik veel over dromen nagedacht. De onmogelijkheid om het brein uit te zetten, dat wonderlijke apparaat dat de wereld koppig blijft verdubbelen. Een schaduwgrot waaruit gedaanten weigeren te vertrekken. Oude vlammen en angsten. Misschien branden ze zo hard omdat ze uit dreigen te doven. Ontzield. Ontketend. De soundtrack bij zulke half-slaperige, half-filosofische, heel-automatische hersenspinsels staat in het midden van deze plaat. Bepakt met Taschen, door zeven schroeven tezamen gehouden. Luister goed jongen. ‘Was wir in deinen Träumen suchen? Wir suchen nichts. Wir warten. Irgendwo müssen wir ja warten.’

6. Westerman – Your Hero Is Not Dead
Op een haar na had ik afgelopen zomer in een platenzaak gewerkt. De voortekenen leken uitstekend. Ik was er in het voorjaar nog met een leuke, beknotte dame geweest, en had toen mijn favoriete Captain Beefheart-album gekocht. Met een bebopte cultuurmaat bezocht ik niet veel later Hans Dagelet, die de Don himself zelf vertolkte. Rosa Ensemble kwam (even) hard! ‘Never enough of it’, zingt Westerman terecht in Easy Money, en ik zag het (ze…) inderdaad zitten. Klanten lekker met tips om de oren slaan. Misschien verkocht de subtiele Westerman dan wat meer. Helaas, de ‘dream appropriate’ bleef precies dat. Dan zelf maar genieten van vondsten, zoals deze heldenplaat, die zo mooi combineert met de volgende lijstenmakers. Westerman knutselt zorgvuldig. Zijn synthpop past precies. Delicaat als Stephen Steinbrink, omfloerst als de meester van dit genre zelve – Arthur Russell – en tekstueel even oprecht als Chad Vangaalen. Een echte held durft af te gaan. Geeft hoofd aan het hart. ‘Confirmation’s easier. When you don’t think so much about it.’

5. Fontaines D.C. – A Hero’s Death
Alle kenmerken van een ‘moeilijke tweede’ vertonen zich op A Hero’s Death schaamteloos. Het tempo gaat omlaag, de uitwaaierende sound wordt volwassen – O god toch geen U2? – en jawel, daar is de introductie van tot groot formaat opblaasbare melodie. Het mocht niet werken, en toch werkt het. De paradox van goede muziek wordt door de dreinpunkers van Fontaines D.C. belichaamd. De dood en de gladiolen zitten hen achter de vodden, dus dan maar een dramatische naar voren gemaakt. In slowmotion. Deze Ieren vlogen niet uit de bocht, maar erin, en bleven op dat randje rijden. Door en door in verslavende herhaling. Grian Chatten kan niet zingen, moet niet zingen, en kat toch dapper voort. Hij raakt heerlijk vals de juiste snaren. De koorden van Joy Division. De herhalingen van The Fall. De zin van zichzelf. Zachte heelmeesters maken geen stinkende wonden, niet als ze zo open en bloot worden gekoesterd. We hebben allemaal wel eens pijn. Gun jezelf een kuurtje. ‘All your sadness pissed away.’

4. Ka – Descendants of Cain
‘Then I saw in my dream…’, bleef John Bunyan maar herhalen, en hij vertelde over The Pilgrim’s Progress. Neen, ik ben na het ervan lezen niet in de Here, ik bezoek als arme outsider de ‘city of destruction’, waarover Ka met heel zijn ziel verhaalt. De brandweerman wakkert op Descendants of Cain het vuur van haat en liefde aan, en heeft daar enkel tot stof vergane middelen voor nodig. Er valt nauwelijks een kick of snare te ontdekken. Ka’s ritme klopt op zijn Great-Heart alleen. Hij vertelt uit zichzelf, op zichzelf, over de mensen en hun mensenkwalen. Brothers killing brothers. Vanaf de Delectable Mountains kunnen we het hemelse zien, maar onszelf overstijgen? Bij de kudde blijven, blijft gemakkelijker. We zijn zelf het grootste gevaar. Ka doet wat hij kan, wat hij durft, en hij geeft ons zijn donkere poëzie van vaders op zonen. De New Yorker schaakt in paradoxen en schiet met brandende pijlen. ‘Every now and then I break my chains when I’m around the pen.’

3. Brian Fellon – Local Honey
Heel wat bergen beklommen dit jaar. Wakker geworden in bergen zelfs, bedolven door bergen van geluk. Daar hoort een aansteker-album bij, vol schlagers van het Springsteen-soort. The Boss zelf maakte met Letter to You ook een fijne plaat, maar hij is tegenwoordig bezig met loslaten. (‘One day I believe we’ll be carried away by pretty horses’, zingt Fallon in die stijl). Ik wil juist vasthouden. En dat is minstens zo moeilijk. Te gek spannend, elke keer weer. ‘I’m lonely for you only.’ Bij goede liefde hoort eenvoud. ’s Ochtends samen genieten van ambachtelijk brood. Dat ze een glaasje water voor je klaarzet, alvast. Brian Fallon (van The Gaslight Anthem) houdt het bij koffie, en smakelijke meegalmers. ‘In this life change comes slowly’, geeft hij nog mee. Contact met het lichaam maken blijft moeilijk wanneer die verdraaide geest maalt. Zulke dingen kan een mens niet alleen. Alleen door een Ander kun je werkelijk gezien worden. ‘I don’t know if you know. But I feel you in me. Inside of my ears. Inside of my bones.’

2. Laura Veirs – My Echo
‘I am a very good bricklayer’, zingt Laura Veirs, en wat heeft ze gelijk. Haar liedjes klinken opnieuw ragfijn aan elkaar. Sterker nog, ze worden uit een stuk gegoten, als een Japanse vaas uit een keramiekatelier. De mensheid mag dan breekbaar zijn gebleken, Laura helpt ons erdoorheen. Helend, heel ‘wholesome’, zoals de Amerikanen dat zo fraai zeggen. Over My Echo spreken, betekent over de tijdsgeest peinzen, het kenmerk bij uitstek van een groot artiest. De tijd leek dit jaar even stilgezet. De wereld ontglipte eindelijk aan onze controle. De andere dieren bleken groter – wellicht een voorbode voor de dag dat de zee komt (met Veirs als ‘fleet-footed messenger of oceanic feeling’ van dienst). Het zijn echter niet eens de sublieme teksten die My Echo tot Veirs’ beste album maken. Het ligt aan het vertrouwde gevoel samen met haar nooit alleen te zijn. Zij zingt zachtjes mee, met zichzelf. En wij, wij zijn haar echo. We kunnen geen andere kant op dan terug naar haar (zee)armen. ‘Come and rest awhile in my song.’

1. Killah Priest – Rocket to Nebula

I’m just an agoraphobic space cadet that hasn’t had his head checked

De beste plaat van het spiegeljaar 2020 bestaat alleen in het hoofd van Killah Priest. Ik ben bang dat Rocket to Nebula voorgoed in het vagevuur van het internet zal rondzweven, ergens voorbij de ruimtelijke oneindigheid van een zich herinnerend mensenleven. Misschien moest het zo zijn. De geest kan vrijgemaakt alle kanten op. Idealist Killah Priest heeft helemaal geen fysieke materie nodig voor zijn meesterschap. Hij rapt over de kleinste flikkeringen van geluiden. De laatste vogelkreten van uitgestorven dieren. De as van een pop-wereld.
Killah Priest observeert zijn gesteldheid nauwkeurig. ‘My anxiety attacks keep my diary packed.’ We leren wat hij nu en toen voor ontbijt nam (‘I love honey and oatmeal with a lot of nuts’, en pap met pap), zijn favoriete liedje uit een zekere zomer (‘Yellow by Coldplay’) en hoe hij uit de platenindustrie verdween. In al die intieme details tekent zich het grotere af. De wereld in de druppel. Of zoals hijzelf zegt: ‘Wipe every tear with a tissue. Open it, there appears a crystal.’
Een werkelijk goede plaat spreekt tot iedere luisteraar persoonlijk, zoals een geoefend toneelspeler het gevoel kan geven dat ie alleen jou aankijkt. Voor mij alleen werken de vele omgekeerde geluiden en tv-stemmetjes, de sample van Bacharachs birds, en het prachtige Bob Ross, met de zinsnede: ‘My life is a transition. Something wonderful is unfolding within my writtens.’ Ja, ook ik schreef gedurende dit lege en tegelijk zo voldane jaar mijn boek des levens. Ook ik herinnerde me al het gebeurde en gedroomde. Rocket to Nebula werd van die roman een belangrijke inspiratiebron. Killah Priest nam me als echte dichter aan de hand. Hij durfde. Ik durfde. In geheime verwachting. Terug, en vooruit.

My therapist suggested I keep making records
Said your message is great
If they hate, let ‘em hate
Keep taking ‘em to space

Comments

comments