[cd, Kontrans/ToonDist]
Wat acteur Jim Carrey allemaal kan met zijn ogenschijnlijk rubberen gezicht, kan de inmiddels legendarische stemkunstenaar, muzikant en componist Jaap Blonk met zijn stembanden. Hierbij heb ik een duidelijke voorkeur voor de laatst genoemde, die ik meermaals live heb mogen zien en er gedurende mijn hele leven als actieve muziekvolger al is. Nu maakt hij al muziek als ik nog in de luiers lig, dus dat klopt dan ook wel. De inmiddels bijna zestiger start als gesjeesde student wiskunde met het maken van saxofoonmuziek alvorens hij de kracht van zijn stem ontdekt al dan niet in combinatie met elektronica. Daarnaast houdt hij er van 1983 tot 1999 de moderne jazzband Splinks en van 1987 tot 2005 de avant-gardistische rockgroep BRAAXTAAL op na. Tevens runt hij het prestigieuze label Kontrans. Maar ik ken hem vooral van zijn biologerende stemimprovisaties die hij solo dan wel met The Ex, Maja Ratkje, het Nederlands Blazers Ensemble, Cor Fuhler, Mats Gustafsson en vele anderen van over de hele wereld ten gehore brengt. Aangezien zijn stem regelmatig omzwachteld wordt door elektronica, is het ook niet verwonderlijk dat hij eens met Machinefabriek in zee gaat. Dit project van elektronica specialist Rutger Zuydervelt is inmiddels ook over de hele wereld befaamd, mede door de enorme en steeds variërende output van hoog niveau. Hij heeft een discografie waar bijna geen enkele artiest aan kan tippen en werkt ook regelmatig samen met andere artiesten als Celer, Steve Roden, Gareth Davis, Aaron Martin, Freiband, Stephen Vitiello, Leo Fabriek, Soccer Committee en Tim Caitlin.
De twee ontmoeten elkaar wanneer ze uitgenodigd worden door het Arnhems Muziek Platform, onder de noemer AMP Snacks. In een voormalige snackbar worden hier met enige regelmaat voorstellingen gegeven, van muziek tot dans, waarbij er gefrituurde lekkernijen geserveerd worden. Al improviserend weten ze prima elkaar te vinden, wat hen doet besluiten samen een album op te nemen. Nu ik Deep Fried gehoord heb, is dat een verstandig besluit. De muziek klinkt alsof Rutger en Jaap hun elektronica in de frituurpan hebben gegooid en de willekeurig opspattende delen heeft opgevangen. Ze creëren hier een musique concrète-achtig geheel mee en het levert het meest experimentele werk tot nu toe op voor Machinefabriek. Het past ook in het immer veranderende muzikale universum van Machinefabriek. Jaap Blonk krijgt ook zijn meest bevreemdende omlijsting tot nu toe, maar hij boort met zijn stem op intrigerende en eigenzinnige wijze door de creaties van Machinefabriek en hemzelf heen. Hij is de flexibele frituurolie die het geheel verbindt. De klanken die Blonk weet te toveren zijn echt van een andere dimensie; alsof hij een flatgebouw vol geluiden in zijn keel heeft verstopt. Woordeloze kreten, zang en keelschraapsel weten op poëtische wijze de elektronica richting te geven en omgekeerd. Het is een fascinerend hoorspel van twee giganten, dat eigenlijk niet onder woorden te brengen valt. Ze maken het je dan ook nergens gemakkelijk, maar dat maakt het ook zo interessant en noodzakelijk. De twee drijven elkaar tot een bijzondere hoogte, waarbij alleen zelf luisteren inzicht biedt in hun wondere wereld. Ze laten je aan de grond genageld, diep bevroren, achter. Grote klasse!
door Jan Willem Broek