Lekker terugkomen hoor met al die fijne, veelzijdige nieuwe muziek, waarvan akte in mijn lijstje uit het:
SCHADUWKABINET
Ik luisterde naar: Activity, The Bulgarian Voices “Angelite”, In Der Welt, The Infernal Sound Of Light, Bianca James, Ava Rasti, Sault (4x!!!!), Spotlights, Susanna, Tangled Thoughts Of Leaving, Theory Of Ghosts en Aki Yli-Salomäki.
Jan Willem
Activity – Spirit In The Room (cd, Western Vinyl / Konkurrent)
Het New Yorkse kwartet Activity kan je misschien het beste omschrijven als broeierig. Hun geweldige debuut Unmask Whoever begon niet eenvoudig, maar had wel iets beklemmends, warm en spannends en wist je mede hierdoor al snel genadeloos te grijpen met een avant-gardistische mix van indierock, trip hop, shoegaze, pop, post-rock en allerhande experimenten. Niet voor niks kun je ze plaatsen tussen The xx, Slowdive, Portishead, Pavement, Blonde Redhead, Cigarettes After Sex en Deerhunter. Het viertal bestaat tegenwoordig uit zanger/gitarist Travis Johnson en drummer Steve Levine van de band Grooms plus bassiste Bri DiGioia en gitariste Jess Rees van Russian Baths. Ze trekken de ingezette lijn van het vorige album op hun tweede album Spirit In The Room door naar een nog hoger niveau. Ook hier moet je overigens even door een wat moeilijk doch intrigerend begin heen. Daarna golf je van hoogtepunt naar hoogtepunt met heerlijk unheimische en melancholische muziek, die in een David Lynch productie gestoken lijkt. Er duiken overigens nog wel meer referenties op dan hierboven al genoemd, maar de groep toont eigenlijk vooral een geheel eigen smoel en behoeft zoals goede wijn eigenlijk geen krans. Activity is weer eens zo’n band, die voor een nieuw elan in muziekland zorgt. Een bepaald niet moeilijk en gewoonweg sensationeel tweede album!
The Bulgarian Voices “Angelite” – Medieval Eastern Orthodox Music (cd, Jaro)
Sommige muzikale deuren zijn voor mij op heel duidelijke wijze geopend. Zo leer ik eind jaren 80 via mijn dan favoriete label 4AD en de groep Dead Can Dance het mysterieuze Bulgaarse vrouwenkoor Le Mystère Des Voix Bulgares kennen. Zij op hun beurt hebben ervoor gezorgd dat ik me veel meer ben gaan verdiepen in wereldmuziek. Hun voor mij niet verstaanbare taal maar universeel invoelbare emoties plus de ongelooflijke schoonheid van hun zang en soms muziek opende letterlijk een nieuwe muzikale wereld; het is muziek die van generatie op generatie door de vrouwen is doorgegeven (al kent Bulgarije ook andere en meer mannelijk folk). Sindsdien volg ik ze op de voet, ook vergelijkbare ensembles en die onder andere namen. Zo heb je onder meer Ensemble Of The Bulgarian Republic, The Philip Koutev National Folk Ensemble (en variaties daarop), Bulgarian Magic Voices, Mystery Of The Bulgarian Voices (eenmaal ook met Lisa Gerrard), The Bulgarian State Female Choir, Bulgarian Folk Ensemble, Bulgarian Voices en vanaf 1988 ook The Bulgarian Voices “Angelite”. Op de 35ste verjaardag van die laatstgenoemde is nu de cd Medieval Eastern Orthodox Music verschenen. Het koor vertolkt hier muziek uit de elfde tot en met de veertiende eeuw, die deels uit Bulgarije en andere Oost-Europese landen dan wel gebieden. Het is eigenlijk een registratie van een live concert hiervan, maar daar hoor je door het uitblijven van irritant geklap of gekuch helemaal niks van en derhalve kan je dit album beschouwen als een geheel nieuw werk. Met enkel zang weten de 17 dames met hun dirigente weer een onnavolgbare indruk te maken. De polyfonische zang is hier dikwijls iets meer sacraal en minder kenmerkend dan op hun andere werken, al komt ook die meer nasaal gezongen muziek voorbij. Het is hoe dan ook allemaal van een overdonderende tijdloze pracht en weet heel diepe snaren te raken. Ik geloof dat ik nooit uitgeluisterd raak bij dit fantastische koor.
In Der Welt – In Der Welt (cd, P.O.G.O. Records)
Het Frans/Belgische P.O.G.O. Records schopt al sinds 1993 kont met geweld(ad)ige, lawaaiige en ertoe doende tegendraadse releases. Daar komt nu de Franse hardcore slash post-metalband In Der Welt bij. Daarbij kan ik de leden overigens niet direct achterhalen, maar dat is wellicht ook minder van belang bij muziek als deze. Op hun gelijknamige debuut brengen ze namelijk zoveel overrompelende, overheerlijke energie mee, hetgeen niet alleen door de retestrakke muziek komt, maar eveneens door de geweldige bulderzang en de allerhande experimenten, die ze tussendoor aan de dag leggen. Ze brengen hier in een sneltreinvaart doch 38 minuten lang 9 tracks, die je doen denken aan sublieme bands als Neurosis, Thursday, Stabbing Westward, Isis, Amenra, Deftones en Envy. Toch vang je ze daarbij niet helemaal en zeker niet de enorme energie die ze hier overbrengen. Een ijzer-ijzersterk debuut!
.
The Infernal Sound Of Light – Exi(s)t (2cd-r, Oscarson)
The Infernal Sound Of Light is een (bij mijn weten) nieuwe Duitse formatie, die bestaat uit Jannik Plackties (gitaar, zang, synthesizer, samples), Viktor Klein (percussie, effecten), Konrad Eik (piano, e-bow, gitaar) en Tim Zerhusen (bas, waterfoon). Ze presenteren nu hun debuut Exi(s)t op het immer verrassende klasselabel Oscarson. De vinylversie is al uitverkocht, maar ik heb uiteraard de dubbele cd-r variant waar er ook maar 12 van zijn gemaakt. De verpakking verdient wel een aparte vermelding, want het handgemaakte 18 bij 18 cm doosje is een kunstwerk op zich en bevat naast de 2 schijven ook 8 fotokaarten. Op de eerste schijf krijg je in een dik uur 6 tracks voorgeschoteld, die zich ergens tussen post-rock, ambient, noise en akoestische rock beweegt. Zo opent het album nog met een filmisch spoken word stuk om vervolgens in het overrompelende “Nausea” de meer tot de verbeelding 
sprekende post-rock kant op te bewegen, waarbij ze wel herinneringen oproepen aan Godspeed You! Black Emperor, I Like Trains, Explosions In The Sky, Sannhet en door de schreeuwzang en ambientachtige delen ook Isis. Dat is met name in de twee langste stukken zo, zij het dat de zang meestal achterwege blijft. Elders gaan ze weer meer op de akoestische toer, die weer hele andere associaties oproept. Het moge duidelijk zijn dat deze groep echt een volledig eigen koers vaart. De tweede schijf bevat nog eens twee tracks, die samen goed zijn voor ruim 47 minuten aan muziek. En als je het geheel download zit er nog eens een track van zo’n 33 minuten bij; het kan niet op. De twee nummers op de fysieke schijf maar tevens de digitale sluiten aan op de twee lange van de eerste en bevatten naast zeer filmische momenten overdonderende erupties. Het is allemaal prachtig opgebouwd en ze weten op onverwachte momenten en op vloeiende wijze over te schakelen naar andere sferen, energieën en muziek. Wat een ongelooflijk totaalkunstwerk!
Bianca James – Bianca James (cd, Gypsy Soul/ Warner/ Fuga / It’s All Happening)
Als je de hoes van het titelloze album van de Canadese zangeres Bianca James ziet verwacht je een kruising tussen Adele en Lana Del Rey. Nu zit die laatste er door de nostalgie dichterbij dan de eerste, maar Bianca James laat ook wel wat pop van die eerste horen. Toch is haar palet veel breder dan ze hier in 8 nummers lang en ruim 28 minuten breed laat horen. Haar stem bevat tevens dat rauwe van een Amy Winehouse en Duffy plus het catchy geluid van bijvoorbeeld Caro Emerald en Lilly Allen; in “Inside Out” ga je bijna “fuck you” zingen. Toch vermijdt ze steeds alle clichés door steeds weer een andere twist aan haar muziek te geven. Zo hoor je lekker retro orgeltjes, Motown sounds, soul en andere elementen uit de jaren 60 en 70 de revue passeren. Eigenlijk is het een instant klassieker, waarbij wellicht niet alles compleet vernieuwend is, maar wel ontzettend goed uitgevoerd en geweldig geproduceerd. Warm aanbevolen voor de liefhebber van de betere popmuziek met een lekker randje!
Ava Rasti – Ginestra (cd, Flaming Pines)
Ava Rasti is een Iraanse componiste, bassiste en pianiste uit Teheran, die overigens schilderkunst heeft gestudeerd en eerder deel uitmaakte van een punkband. Daarnaast heeft ze ook filmmuziek gecomponeerd. Vanaf 2020 is ze helemaal solo gegaan om zich te richten op neoklassiek, ambient en drone muziek. Daarvan is het album Ginestra het eerste tastbare product, waarop ze in ruim 38 minuten 6 stukken brengt. De titel is vernoemd naar een bloem, die op de hellingen van een vulkaan groeit. Het is een onderzoek naar vernietiging, revolutie, overleven en wederopbouw. Hiervoor gebruikt ze samples uit westerse klassieke muziek, waaronder werken van Bach, Sibelius, Beethoven en Mahler. Door op deze manier te componeren en daaraan eigen elektronische en basgeluiden toe te voegen stelt Rasti dat haar werk een zoektocht is naar het geweld in schoonheid en nostalgie, en de revolutie in ons allemaal. Dat pakt allemaal wonderschoon en soms ook licht bevreemdend uit, waardoor je haar geluid ergens tussen The Caretaker, Katie Carr, Stars Of The Lid en op experimentele wijze ook de genoemde componisten moet zoeken. Het is ook niet allemaal even goed doorwaadbaar, maar het is zonder uitzondering meeslepend en van een hoog niveau. Muziek van een ander kaliber en vol diepgravende schoonheid.
Sault – 11 (cd, Forever Living Originals)
Sault – Today & Tomorrow (cd, Forever Living Originals)
Sault – Aiir (cd, Forever Living Originals)
Sault – Untitled (God) (cd, Forever Living Originals)
Hoe de volgorde precies is bij het releaseschema van het mysterieuze Sault rond Dean Wynton Josiah Cover blijft de vraag. Online is de volgorde ook dikwijls weer anders dan die van de fysieke releases. Met deze vier nieuwe albums komt dat aantal op 11, waarbij het ook logisch lijkt dat 11 de laatste is. Ga ik af op de catalogusnummers, dan volgt deze op het vorig jaar verschenen Air. Dus houd ik die voor de recensies maar even aan. Ik heb ook altijd het idee dat er van alles achter zit. Zo telt het album 11 nummers, die samen weer precies 44 minuten duren. Wie hier verder aan meewerken is ook weer een raadsel. Je hoort diverse dames met spoken word, soulvolle, blues- en gospelzang, maar ook mannelijk soul- en blueszang passeert de revue. Die worden voorzien van strakke percussie, dampende baspartijen en de nodige psychedelica. Het roept soms wel de Motown sfeer van de jaren zeventig op, maar ook Khruangbin, Cleo Sol, Adrian Younge en meer passen hier wel als referentiepunten. Eigenlijk heeft het alles in huis om een instant klassieker te worden.
Today & Tomorrow is het album dat catalogus gewijs hierop volgt en qua muziek ook wel in het verlengde ligt ervan. Maar een album van Sault (ook wel SAULT) is nooit helemaal hetzelfde. Zo koersen ze nu meer richting de psychedelische rock en blues, maar doen tevens punkinvloeden hun intrede. De zang is duidelijk afkomstig van een meer jeugdig dameskoor, wat een licht bevreemdend doch zeer aanstekelijk contrast vormt met de onderliggende muziek. Een enkele keer is het ook een man die erbij betrokken is. Uiteraard is er over de herkomst van de zangers dan wel muzikanten niets te vinden. Op de meest heftige momenten klinkt het als een fijne mix van Khruangbin, Bad Brains en eX-Girl en als het wat lichtvoetiger wordt ook als The Go Team. Toch gaat elke vergelijking ook nooit helemaal op, omdat Sault op eigenzinnige wijze alles aanvliegt. Dat levert wel weer een volgend onderscheidend hoogtepunt op in het toch al indrukwekkende oeuvre.
Na het vorig jaar verschenen en eerder genoemde album Airr is er nu Aiir. Net als op dat album krijg je hier ook een mengelmoes van kamermuziek, klassieke muziek en minimal music. In slechts 5 composities, want zo mag je ze gerust noemen, brengt Sault ruim 25 minuten aan muzikaal genot. Je krijgt overrompelende koorzang, sublieme blaas- en strijkpartijen, die ergens finishen tussen Carl Orff, Robert Moran, These New Puritans en Philip Glass. Het toont eens te meer de totaal unieke aanpak van deze groep aan. Dat blijkt ook een paar maal tussendoor, waar je geluiden te horen krijgt die niet echt passen bij de stijl van de muziek. Ik ken weinig bands die zo’n diverse en in elk genre uitblinkend output hebben als Sault. Dit is er ook weer één van een ontwapende, diepgravende pracht!
God speelt altijd een prominente rol in het geheel, maar het word je niet door de strot geduwd, dus ook als niet-gelovige kan je prima met hun muziek uit de voeten, hetgeen bij bijvoorbeeld klassieke muziek ook dikwijls het geval is. Maar bij een titel Untitled (God) ligt het er misschien wat dik bovenop. Toch staat het hier ook niets in de weg en weet Sault met wederom een blik aan uitstekende zangeressen en zanger/rapper een sfeervol geheel neer te zetten. Er gaan veel liedjes over het geloof, maar er wordt ook wel eens de draak mee gestoken (Rafael’s Prayer). Los van dit alles brengen ze hier een prachtige en afwisselende mix van gospel, r&b, soul, rap, bossanova, neoklassiek en funk. Maar liefst 21 songs van samen 73 minuten lang weten je moeiteloos tot het einde toe in de (zachte) houdgreep te nemen. Hierbij komt naast diverse genoemde invloeden ook Womack & Womack naar boven. Het is echt een heerlijk album en sowieso is het intens genieten van al die verschillende en stuk voor stuk geweldige releases van deze groep.
Spotlights – Alchemy For The Dead (cd, Ipecac)
Spotlights is een Amerikaanse groep, die inmiddels al zo’n 10 jaar onderweg is en bestaat uit het echtpaar Mario (gitaar, synthesizers, zang) en Sarah Quintero (bas, gitaar, zang). Op hun vorige album voegt ook drummer Chris Enriquez zich bij hen. Nu, ruim vier jaar later en na hun verhuizing van New York naar Pittsburgh, presenteren ze hun vierde album Alchemy For The Dead waarop ze in bijna 48 minuten 9 nieuwe nummers brengen. Ze noemen zich een sludge gaze band, ofwel één die metal koppelt aan shoegaze, hetgeen de lading wel aardig dekt. Ook op hun nieuwe album is dat van toepassing, zij het dat ze bepaald niet in herhaling vallen. Ze laveren heel mooi tussen donkere en wat lichtere muziek en van adrenaline opwekkende naar meer dromerige stukken. Daar komt de prettige zang nog eens overheen in één track ook de tenorsaxofoon van Ben Opie. Qua muziek moet je het ergens zoeken tussen Deftones, Queens Of The Stoneage, My Bloody Valentine, Korn en Isis, waarbij de mix voor een sterk en eigenzinnig geluid zorgt. Krachtige pracht!
Susanna – Baudelaire & Orchestra (cd, SusannaSonata / Konkurrent)
De Noorse zangeres Susanna Karolina Wallumrød, zoals ze voluit heet, beschikt over een stem die van een ongekende schoonheid is. Ze zou het zingen van een bijsluiter van een medicijn nog tot een heerlijkheid maken. En of ze nu als Susanna And The Magical Orchestra, Susanna And Ensemble NeoN, Susanna & The Brotherhood Of Our Lady, Susanna Wallumrød of zoals steeds vaker Susanna naar buiten treedt, het is allemaal van zo’n machtige pracht. En dat nog los van haar album met Jenny Hval, Gunvor Hofmo en Giovanna Pessi, die er ook mogen wezen. Dat alles ook al zo’n 20 jaar lang. Echt eentje van de buitencategorie. In 2020 gaf ze het album Baudelaire & Piano uit, waar ze een eerbetoon aan de Franse dichter en enfant terrible Charles Baudelaire (1821-1867) bracht door een deel van zijn gedichten uit “Les Fleurs Du Mal” in muziek en zang om te zetten. Ze wilde zijn materiaal op dogmatische wijze benaderen en alles in een meer uitgeklede vorm te presenteren, wat ze destijds geheel solo met piano en zang heeft gedaan. Het daaropvolgende Elevation (2022) gaat daarmee verder, zij het dat Susanna het hier anders wilde aanvliegen en de geweldige Franse zangeres, pianiste, componiste en improvisator Delphine Dora (tevens orgel, veldopnames) en de Noorse muzikante Stina Stjern (tapes, blokfluit) heeft gevraagd haar bij te staan. Dit leverde wederom een heel intrigerend, mysteries en toch ander album op. Dat ze duidelijk nog niet klaar is met Baudelaire blijkt wel uit haar nieuwste album Baudelaire & Orchestra, waar ze zijn teksten in weer een ander daglicht plaatst en inzet voor het maken van nieuwe muziek. Ditmaal dus, dat maakt de titel al duidelijk met een orkest, te weten et Norwegian Radio Orchestra onder leiding van Christian Eggen. Stina Stjern (tapes, blokfluit, zang) is weer van de partij en daarnaast ook zangeres Anita Kaasbøll (mooie naam voor een Nederlander ook). Het levert in krap 38 minuten een met 11 nummers op, die er weer toe doen. Een groot deel is overigens in een (totaal) andere versie al één van de genoemde twee andere albums verschenen, wat geen afbreuk doet aan dit album. Susanna levert zoals altijd een magisch-traal album af.
Tangled Thoughts Of Leaving – Oscillating Forest (cd, Bird’s Robe/ Dunk! / MGM / Creative Eclipse PR)
Voor de betere hardere, progressieve en experimentele muziek kan je gerust leunen op het fijne Australische label Bird’s Robe. Een band die daar al jaren prima tussen past is het Australische Tangled Thoughts Of Leaving, dat al sinds 2008 muziek naar buiten brengt. Ze zijn nu terug met hun vierde album Oscillating Forest (hangt er een beetje vanaf wat je meerekent). De groep bestaat tegenwoordig uit Ron Pollard (piano, synthesizer) en Luke Pollard (bas), aangevuld met Paul Briggs (gitaar, (blok)fluit) en Gracie Smith (drums, snuisterijen). Zoals vaker is er een prominente rol weggelegd voor de piano, maar gaat het gezelschap toch langs genres als post-rock, prog-rock, noise en metal, her en der gelardeerd met jazz en filmische elementen. Een verschil met hun vorige albums is toch wel dat de sfeer meer unheimisch is en dat de muziek grilliger en meer experimenteel en wellicht daardoor ook spannender is. Ze maken het je nergens makkelijk, maar weten je wel steeds te trakteren op zulke fraaie, dynamische en onverwachte vondsten. Ik kan ter referentie misschien bands als Ulver, Naked City, Cult Of Luna, Heirs, Godspeed You! Black Emperor, Have A Nice Life en The Necks aandragen, maar het doet de muziek nooit helemaal recht. Ze weten subtiliteit en kracht te verenigen tot een ongeëvenaard prachtgeluid!
Theory Of Ghosts – EP 2 (mcd, Theory Of Ghosts/ Faint Horizon)
Silver Servants, Statues In Fog, Textile Ranch, Future Conditional en toch vooral ook Piano Magic zijn allen projecten die het bijzondere stempel van Glen Johnson dragen. Met zijn heerlijk melancholische zang, die je uit duizenden herkent, maar ook de geniale muziek weet hij al jaren een diepe indruk te maken. Dat het in 1996 opgetuigde Piano Magic hoort tot één van de grotere postrock dan wel leftfield popbands bewijst de binnenkort te verschijnen compilatie In The Light Of Time wel. Toch is dat project na 20 jaar inmiddels ter ziele gegaan. Johnson vindt je gelukkig nog wel terug in sommige van de andere genoemde groepen en er is inmiddels een nieuwe groep bij, te weten Theory Of Ghosts (de naam is afkomstig van het Piano Magic album Disaffected (2005)), dat doet hij samen met gitarist, pianist en zanger Franck Alba (Piano Magic, Statues In Fog, Firesflies) plus drummer Robert Hervais-Adelman. Eerder dit jaar is de eerste mini daarvan verschenen, die simpelweg EP 1 heette. Hierop laten ze muziek horen die naast Piano Magic ook wel herinneringen oproept aan New Order, Joy Division, O.M.D. en The Cure, zij het in een meer hedendaagse versie. Een geweldige start van een nieuw hoofdstuk. Nu is het vervolg EP 2 een heugelijk feit. In een klein kwartier brengen ze 3 nieuwe tracks, die doorgaan waar ze eerder waren gebleven. Alleen die sublieme zang van Johnson is weer genoeg om je over de streep te trekken, maar deze is muzikaal gezien ook heel erg fraai ingelijst met muziek die een fijne mengelmoes is van indiepop, darkwave en postrock. Ze krijgen hierbij steun op de orgel van David Rothon (Cloudier Skies, Statues In Fog, Sore Pink Steal, Redlands Palomino Co.). Het levert weer een intens en wonderschoon mini album op, waar de melancholici onder ons van zullen smullen
Aki Yli-Salomäki – Jäi Mieleen (cd, Eclipse Music / Xango Music Distribution)
Het kan soms apart lopen in een muzikale carrière. Zo begon de Finse componist Aki Yli-Salomäki in de jaren nog als bassist in diverse punk- en metalbands. Van 1998 tot 2000 heeft hij echter klassieke muziek gestudeerd. Hij bevindt zich wat dat betreft in hetzelfde vaarwater als bijvoorbeeld een Clint Mansell, die de groep Pop Will Eat Itself verruilde voor de meer klassiek getinte filmmuziek. Aki Yli-Salomäki, die naast de composities ook her en der synthesizer toevoegt, brengt nu zijn album Jäi Mieleen uit, dat zoiets als “herinnerd” betekent. Hij werkt hier met twee violisten, een altviolist en een cellist. Zijn manier van componeren is heel filmisch maar ook wat je typisch “Nordic” kan noemen. Dat laatste is muziek die normaal voor folk muziek uit IJsland, Noorwegen, Denemarken, Zweden, Finland en soms ook de Baltische staten. Je hoort er als het ware de kou doorheen. Dit kan je ook soms terugvinden in de neoklassieke muziek, zoals Aki Yli-Salomäki die maakt. Het is filmisch en roept allemaal beelden op van Noordelijke landschappen. Soms heel toegankelijk en etherisch op andere momenten aardig experimenteel en diepgravend, zonder dat het de luisterbaarheid in gevaar brengt. Het koerst soms ook aardig richting ambient muziek. Daarbij moet je denken aan een mix van Arvo Pärt, David Daring, Robert Moran, Edvard Grieg, Ólafur Arnalds, Max Richter en Pjusk. Het is allemaal van een ongekende schoonheid, die lang zal beklijven.