Hoewel ik het origineel van Mordecai Richler nooit gelezen heb, durf ik de stelling wel aan dat regisseur Richard J. Lewis in zijn versie van Barney's Version al het mogelijke heeft gedaan om de roman trouw te verfilmen. Dat zorgt voor een prima eerste helft, en een zoetsappiger, wat slepend tweede gedeelte, dat in een dik boek (van ruim 400 pagina's) vast wél werkte.
Laten we ons dus vooral concentreren op het eerste uur, waarin we de jonge(re) Barney (Paul Giamatti) leren kennen, een smoezelige joodse jongen, goed van de tongriem gesneden, die consequent en onweerstaanbaar asociaal doet waar ie zin in heeft. Naar goed voorbeeld van zijn trashtalkin' pa, een rol waarin een besnorde Dustin Hoffman eindelijk weer eens écht uit kan pakken. Barney beleeft tragikomische avonturen in het Rome van jonge hysterische kunstenaars, maar settlet (of probeert dat in elk geval) uiteindelijk gewoon met een rijke joodse deerne. Het literaire gehalte van Barney's Version indachtig, leek me het geen toeval dat ik aan twee recente bejubelde romans moest denken. Als je het (expres) msn-generatie vlotte Alleen Nette Mensen van Robert Vuijsje literatuur wilt noemen. Nou ja, goede satire is geen sinecure natuurlijk. En Barney's Version slaagt daar (net als Vuijsje) het best in als het eigen milieu op de hak wordt genomen. (Zeg gewoon: 'It could happen here, Israel is our insurance policy.') Volgens Vuijsje (of beter, zijn hoofdpersonage) zijn er twee soorten joden. De textieljoden, rijk geworden in de handel, altijd pratend over geld. En de intellectuele joden, ook rijk, ook altijd pratend, maar nooit over geld. Dit in gedachten houdend behoren Barney (zijn geld verdienend in de filmindustrie) en zijn pa tot de eerste categorie, terwijl zijn brave schoonfamilie overduidelijk tot de tweede behoort. 'Will you put that out? A lot of my relatives have asthma.' De pa van Barney shockeert de familie op de bruiloft met schunnige anekdotes, en maakt samen met zoon de drankvoorraad op… Dat soort dingen.
Die bruiloft duurt trouwens misschien wel dertig minuten, in filmtijd, is dan ook op alle vlakken cruciaal voor het verhaal, én zoals zovaak in cinema, geweldig. Is het huwelijk het enige moment in het leven waar droefheid en vreugde samengaan; werkt het daarom zo goed op doek? Ik heb geen idee, maar of het nou om The Deer Hunter of Rachel Getting Married gaat, het is altijd genieten. Dat brengt me bij Orhan Pamuks The Museum of Innocence, net als Barney's Version een boek over obsessionele liefde en ook daar speelt de lang uitgesponnen bruiloft een cruciale rol. Sterker nog, in beide gevallen trouwt het hoofdpersonage met een dame, terwijl hij ondertussen een andere aanwezige op het oog heeft! Het arme bruidje wordt hier gespeeld door de onvolprezen Minnie Driver, die naast bijrollen-babedom (denk aan Big Night) ook gewoon het plezier aan haar kont heeft hangen. 'Are you with your whore? 'No' 'So you do have a whore!' Het allermooiste moment van de film is een gil van Driver, terwijl de Hava Naquila (of zoiets) gedanst wordt. De achtergrond-muziek valt weg, tot alleen nog maar die uitzinnige schreeuw overblijft. En je ziet Barney denken: mein gott, waar ben ik aan begonnen. Gelukkig is daar hulp van zijn oude schalkse schrijfmaat (Scott Speedman) uit Rome, die belooft nooit een bruiloft van Barney te missen, tenzij hij het loodje legt. Het moge duidelijk zijn wat er later gebeurd, en ook een huwelijkspresentje speelt daarin nog een rol.
Net als in het boek van Pamuk valt Barney's oog dus erg snel op een ander (Rosamund Pike, opvallend geloofwaardig jong én oud), en hoewel zijn stalkende versierpogingen in eerste instantie (meer) succes hebben (wat heet!) blijft ook hij uiteindelijk alleen achter. In die aftakelende Roth-staat volgen we hem de tweede helft van de film (en eigenlijk ook al in de raamvertelling) en daar wordt de film aanmerkelijk zachter van toon, om niet te zeggen wat sentimenteel en voorspelbaar. Dat krijg je al snel als je een jaartje of veertig bestrijkt. Grote innemer Barney wordt vergeetachtig (al valt het woord Korsakoff helaas nooit) en blijkt voor al die mensen die hij in de eerste helft zo bloemrijk en smakelijk uit heeft staan schelden eigenlijk gewoon een plaatsje in zijn hart te hebben. (En ze in zijn testament gunsten te verlenen.) Het is bijna jammer, maar zo wordt zijn naderende einde wel wat aangrijpender. Veel spijtiger is dat je als kijker op een gegeven moment alle wendingen aan voelt komen; zo van, aha, nu gaat pa Dustin binnen vijf minuten filmtijd dood. (En dat is nog voor ie een steen op de begraafplaats reserveert!) Maar de manier waaróp is dan toch wel weer verrassend, en hilarisch. Zo blijft Barney's Version een plezierig schelmenverhaal, een liefdevol project, waarin niemand van de cast verzaakt. Of, moet ik in de geest van sarrende provocateur Barney zeggen, waar alle neuzen dezelfde kant op staan.
(door Ludo)