De verzamelaar in mij wist dat ik in Antwerpen een grote kans liep daar de eersteling van dEUS op de kop te tikken. In Nederland was het kleinood in kwestie, de EP 'Zea', nergens te vinden. Zodra de VWO-excursie tijdelijk werd opgeschort om de begeleiders (docenten op leeftijd) rust te gunnen, sloeg ik mijn slag in een klein cd-zaakje. Ik heb 'm niet vaak gedraaid, maar het is een mooi curiosum. Maar goed, dEUS dus, een band die ik wel interessant vond.
Toch was het meer een kwestie van haat/liefde tussen mij en de band, want de zang van Tom Barman vond ik maar matig. Maar talent, lef en enthousiasme hadden ze wel degelijk, zonder muzikale invloeden te verzwijgen tegen muziekjournalisten. Beefheart, JJ Cale, Velvet Underground; in interviews werd met lof gesproken over alles wat de band graag zag en hoorde. Voor mij, nieuw in de wondere muziekwereld, iets waar ik handig gebruik van heb weten te maken, al kon ik die invloeden lastig aan elkaar linken. Dat laatste is geheel aan mezelf te wijzen overigens: ik was muzikaal zo groen als gras. Ik was druk bezig dat in te halen. De OOR was mijn bijbel, de VPRO verzorgde de podcast. Maar ik dwaal af.
Zoals dat gaat met dat soort dingen, komt er iemand anders aan te pas om je op weg te helpen.
Tijdens een vakantie in Frankrijk was daar een wat oudere jongen wiens meegebrachte muziekcollectie ik al gauw confisqueerde. Belangrijkste vondst: dEUS, dat net was gedebuteerd met 'Worst Case Scenario', in België welteverstaan (In Nederland waren de media net wat trager). Dat bewuste bandje heb ik bijna stukgedraaid in de jaren erna. Weird en toch poppy, experimenteel maar toch vanuit de gedachte van een popliedje, het was alles tegelijk. Na 15 jaar is lang niet alles van de cd nog even sterk, maar daar gaat het even niet om. Eerst wil ik afrekenen met die rare tracklisting die per land verschilde, want op mijn kopie van WCS stond geen 'Right as Rain' of 'Great American Nude'. Die had de eigenaar van de tape er maar afgelaten, die had 'ie al op een EP-tje, 'Zea' dus. Wel stond er een irritant schetsje op, 'Let Go', dat nu als bonustrack op de luxe-uitgave van WCS staat die onlangs verscheen. Die heb ik niet gekocht, ik denk niet dat ik dat vaak zou gaan draaien. Kliekjes waar ik het volle pond voor mag neertellen, nee dank u. Nog zoiets raars dat zich in je geheugen nestelt: die tape heb ik al jaren niet meer, maar ik weet nog wel dat na een paar seconden van 'Divebomb Djingle' het bandje op was. Dat stukje muziek ken ik dus ook niet. (Misschien dan toch maar….?)
VPRO
Mijn grootste bezwaar is dat er heel veel niet op die heruitgave staat. Met andere woorden: die heruitgave verstoort mijn beeld van die tijd, omdat ze niet met mijn ervaringen overeenkomt. Geschiedvervalsing dus, al kun je erover twisten wie dader en slachtoffer is. Wat IK mis zijn bijvoorbeeld opnames van Lowlands, waar voor het eerst materiaal gespeeld werd van de opvolger 'In A Bar Under The Sea' en waar gitarist Rudy Trouvé voor het laatst meespeelde. 'Worst Case Scenario' werd muzikaal letterlijk verkracht, zo beu waren ze het nummer. Vreemd genoeg won het daardoor aan zeggingskracht. Ook op Lowlands: een opnamesessie met Barman en Stef Kamil Carlens met op de achtergrond het lawaai van het festivalterrein (ze speelden een mooie versie van 'Hotellounge' en 'Coupe de Ville', een cover van Neil Young). Die stonden ook ergens op een bandje, maar dat bedacht ik me pas NADAT ik ze bij de vuilnis had gezet. Opnames ook van vlak na de release van 'WCS' bij de VPRO (ik herinner me dat ik het hoorde toen het op de radio was, maar ik kan me niet meer herinneren hoe het klonk). Op YouTube staat een versie van het nummer 'Zea', dat zullen ze dan wel gespeeld hebben, die bewuste avond in de VPRO-studio. Ik herinneren me zelfs iets van Studio Brussel dat bij de VPRO werd gespeeld, zo onder de indruk was Lotje IJzermans van Barman's muzikale capaciteiten.
The The
Wat ik zo fijn vind aan 'WCS' zijn de dwarse, gezochte fratsen als desoriënterende geluiden in het intro van 'Morticiachair' (zijn het voetstappen die je hoort?), het zonder toestemming samplen van Zappa's 'Little Umbrellas' voor het titelstuk (het nummer werd opgenomen op de sterfdag van Zappa en is bedoeld als tribute aan de grootmeester, zoals Barman het zo mooi zei. Weer een voorbeeld van 'ere wie ere toekomt'). Geleende tekstfladerden in een nieuwe context zorgen voor een al even vreemd als vertrouwd gevoel ('Via', met een tekstregel van R.E.M.'s 'Low'). Of de vraag-en-antwoord zang van Tom Barman, geleend van The The's Matt Johnson. Of de ontploffende versterker in 'Hotellounge' (met de ambivalente ondertitel 'Be The Death of Me') . Het mooie, solitaire vioolriffje van violist Klaas Janszoons in 'Jigsaw You', dat daarna plots ophoudt. Al die minitieus bedachte details, die vreemd genoeg niet de aandacht afleiden van 'het líedje', voorwaar nog altijd een prestatie. (Ook mooi: het artwork van Rudy Trouvé. Wat zou Don van Vliet hiervan vinden?)
Toch sloegen ze de plank ook wel eens mis, zoals in 'Shake Your Hip', dat nergens echt een liedje wordt, of het zeurende 'Mute'. Maar al met al toch een heel sterk album, dat in alle veelzijdigheid toch vrij hecht klinkt, zeker in vergelijking met de groepsalbums die erop volgden. De band werd een soloproject van Tom Barman, met wisselende samenstelling, zoiets. Het fijne van debuut-cd's is dat je je als band niet druk hoeft te maken over een verleden, want dat is er voor de luisteraar niet. Je kan dan nog niet met jezelf vergeleken worden door anderen (dEUS' succes kwam niet uit de lucht vallen: er gingen vele bezettingswisselingen, demo's en tournees aan vooraf, maar dat is bijzaak, wat telt zijn de opnames).
Met de kennis van nu is 'WCS' toch heel erg het product van een bepaalde tijd en een bepaalde scene (Antwerpen doet alternatieve gitaarmuziek, met gevoel voor Vlaamse en internationale muziektraditie, zoiets). Muziek met een stuursheid die de latere dEUS-cd's nogal eens misten, al is de melodieuze kwaliteit van Barman's songs nog altijd een constante factor. Diezelfde Barman werd nadien steeds professioneler, anderen gingen hun eigen(gereide) weg. De leden van dEUS waren begin twintig toen ze debuteerden op major Island Records met een cd die iedereen overrompelde, dat was nog nooit eerder vertoond in België. De rest is geschiedenis.
En hoe dat allemaal klonk? Horen is geloven: hier een opname van dEUS in de 'orginele bezetting met het nummer 'Zea,' uit 1993, van de VPRO:
Goddelijk. En het staat niet op de heruitgave van WCS!
EvR