Henry Rollins. Hen the man.
Dat mag ik zeggen, vind ik. Ik heb namelijk best wel wat gemeen met de kleerkast met de streepjescode in zijn nek. Dezelfde dag jarig bijvoorbeeld: 13 februari. Henry is weliswaar 14 jaar ouder, maar toch. Hij kon op 31-jarige leeftijd precies verwoorden hoe ik me voelde toen ik 17 was, toch knap. En als klap op de vuurpijl heb ik nog zijn zweet als een douche over me heen mogen krijgen, daar vooraan bij het podium van de oude Effenaar. Kan niet iedereen zeggen.
Mijn vijf jaar oudere zus had ooit een vriendje dat van hardcore en punk hield. Vond ik wel interessant als metalen hoofd – het zal ergens eind jaren 80 zijn geweest. Zet maar wat goede hardcore op een TDK SA90 – of iets van die strekking – zei ik tegen hem, en hij kwam niet veel later aan met Rollins Band en Bad Brains. Nu had en heb ik een bloedhekel aan reggae, dus Bad Brains (het was een liveplaat volgens mij) vond ik maar deels goed. Heel goed trouwens, die non-reggae delen. Toch heb ik me nooit verder verdiept in Bad Brains. Rollins wel. Do It aangevuld met Drive By Shooting (onder de naam Henrieta Collins and the Wifebeating Childhaters), en dat kwam goed aan. "Aaaaaaaaaaarrrrgggghhhhh don’t talk about it!!! Do it!!! Do it do it do it do it do it do it do it!!!!!" Zo, de boodschap was wel duidelijk, gelukkig dat die ingepakt was in een heel fijne keiharde punkrockverpakking. Iets metaliger dan punkrock wellicht, portie blues erin, en Rollins zelf natuurlijk met zijn schreeuwpraatzang – zingen heeft Hen the man nooit gekund en gelukkig ook nooit geprobeerd. Heel voorzichtig al wat funk en jazz in de mix (die bas in ‘Move Right In’ is wel heel erg cool hoor), maar vooral wagonladingen energie. Indrukwekkend, ook al was het geen metal.
Maar wat was Rollins dan wel? Metal is het nooit geworden, hoewel bij The End Of Silence – het lijdend voorwerp van deze 50 x 90 aflevering – het metalgehalte een stuk forser aanwezig is dan voorheen. Maar het eerste wat me opviel was het geweldige geluid en de nog geweldigere gitaarriffs. ‘Tearing’ en ‘Low Self Opinion’ waren de singles, kwamen langs bij de bekende kanalen, en het was allemaal zoveel dikker en vetter (ook alweer zo’n verschrikkelijk adjectief van tegenwoordig dat helaas volledig op zijn plaats is in dit geval) dan wat ik van Rollins gewend was. Andy Wallace achter de knoppen zorgde voor een productie die heden ten dage nog steeds STAAT als een huis: precies, zwaar, vol details, en alles in perfecte verhouding. Hij zou later ook nog Grace van Jeff Buckley doen, en ook dat geluid (en de plaat trouwens ook) grenst nog steeds aan perfectie. Twee van de best klinkende albums ooit. Niet dat ik daar toen op lette, het was vooral kracht, uitstraling, en de eigenwijze muziek. Rollins was oersterk (heb je die nek weleens gezien? Breder dan zijn hoofd) en spartaans, integer en intelligent – is hij wellicht allemaal hoor, maar toen dacht ik dat in ieder geval. Straight edge zonder te preken, ook fijn want preken ging er bij mij niet in. En dan een band die keihard rockte, zwaar kon klinken als een doomband, speelde met de felheid van de punk, en het allemaal inkleurde met jazzlicks en gevoelige van de beste blues. Het dikke hout waar je planken van zaagt was bepaald geen probleem, maar stiekem ging het trio Sim Cain (drums), Chris Haskett (gitaar) en Andrew Weiss (bas, later in Ween) veel subtieler te werk met verborgen drumnootjes en accentjes op de bekkens of tegendraadse jazzy gitaarmelodieën over een overstuurde baslijn. Eigenlijk een soort powertrio met alle vrijheid en souplesse die powertrio’s zo speciaal maakt. Heb zelf ook altijd liefst in trioformatie gespeeld. En het mag dan de naam Rollins Band dragen, Henry legt de band geen strobreed in de weg om compleet de eigen gang te gaan.
En die eigen gang gingen ze zeker, op dat moment voor mij zelfs wat teveel. Sommige nummers gingen maar door en door, vol uitgerekte jam- en improvgedeeltes, langer dan me lief was. Nee, ik ging vooral voor de compactere liedjes, zoals ‘Grip’(heerlijk grooven in 5/4!) en zeker ‘You Didn’t Need’. Heel speciaal liedje, want fel en punky maar dan zwaarder, en dan tekstueel precies – maar dan ook precies – verwoorden hoe ik me voelde nadat een vriendinnetje me had laten zitten. Goed, ik was 17, dus dat gebeurt dan, maar als Hen the Man dat ook heeft meegemaakt voel je je wel gesteund hoor, kan ik je vertellen. Die teen schmerz van Cobain heb ik nooit gevoeld of gevolgd, maar zoiets simpels als liefdesverdriet zo puur en doeltreffend en menselijk verwoorden – vanuit mannelijk perspectief – maakte bij mij veel meer los op dat moment. En dan komt in de climax Haskett ook nog eens met emotionele gitaarlijn van heb ik jou daar. Ja, wellicht niet direct de associatie op basis van het uiterlijk van beest Rollins, maar de man raakte me op emotioneel niveau aardig hard. Afijn, later allemaal goed gekomen met me, thanks for asking. Ben me later wel gaan afvragen hoe oud Henry was toen hij dit allemaal had meegemaakt; toch nog een stuk pijnlijker als dit gebeurt op deze manier na je puberjaren. En het heeft ook wel wat exhibitionistisch om zo pijnlijk duidelijk je gevoelens te bezingen – en mocht hij het niet zelf hebben meegemaakt dan is het een rasacteur met superieur inlevingsvermogen, en die classificatie wil ik hem na meerdere films te hebben gezien waar hij in speelt niet direct geven.
Het aller aller aller mooiste is dat The End Of Silence nu nog veel beter is dan toen. Het geluid was al geweldig bevonden, maar al die instrumentale dingetjes die toen nog een brug te ver waren, zijn vandaag de dag juist de aspecten die me het meest bevallen. Heerlijk nog steeds, die muzikale krachtpatserij en energie-explosies, maar juist dat jammen en improviseren, dat spelen met dynamiek, en voor alles rustig de tijd nemen, uitspinnen om erachter te komen wat de essentie van de gespeelde noten nu eigenlijk is, dat alles maakt The End Of Silence in retrospect mijn absolute nummer 1 van 1992. En het wordt nergens mooier dan in ‘Blues Jam’, bijna 12 minuten lang, traag en doomy maar dan op een bluesmanier, tekst over het feit dat je altijd teleurgesteld zal worden als je mensen teveel vertrouwt – vaak de kern in de teksten van Rollins, en die boodschap wordt je luid en duidelijk toegeschreeuwd –, in totaal maar drie riffs maar dan wel op het bot ontleed wat je allemaal kan met die riffs. De band durft minimaal en ingehouden te spelen, of juist helemaal loos te gaan, gevoelig te zijn en even later heerlijk te noizen. Maar goed, eigenlijk was ik al verkocht vanaf de eerste geweldige overstuurde basnoten, wat fenomenale elementaire baslijn is dat toch, zo sterk dat je er huizenblokken op kan bouwen.
En verder? Bekend verhaal eigenlijk. Opvolger Weight vond ik nog steeds erg goed, maar staat inmiddels op een lager treetje voor me – Nummers wat vlakker, minder dynamiek, meer groove, Rollins die niet echt zo tot het gaatje gaat als bij The End Of Silence. Single ‘Liar’ blijft fenomenaal trouwens, maar had dan ook van alle nummers het beste op Silence gepast. Concert in die tijd in de Effenaar was lang (zeker 2,5 uur, en dat is met Rollins’ intensiteit behoorlijk vermoeiend) en ook heel goed, hoewel ik blijf vinden dat Andrew Weiss beter bij het Rollins geluid past dan zijn vervanger funk/jazz bassist Melvin Gibbs. En na Weight niet echt aandacht meer aan besteed; andere tijden, andere genres, andere voorkeuren. Maar wie weet heb ik wel een essentiële Rollins gemist, wie het weet mag het zeggen.
(Bas Ickenroth)