Werner Herzog beweert dat hij Abel Ferrara's Bad Lieutenant nooit heeft gezien en dat de titel een slecht idee was van een producent die wilde voortborduren op de reputatie van die cultklassieker. Nu is het met Herzog altijd moeilijk te bepalen wat waar is en wat bijdraagt aan zijn eigen mythe, maar feit is dat het twee totaal verschillende films zijn. Ferrara's Bad Lieutenant is een drama met een zware religieuze saus. Herzogs film is een Bukowski-achtige zwarte komedie gebouwd rond Nicolas Cages talent voor het neerzetten van over the top losers (zie ook: Leaving Las Vegas, Adaptation).
De film begint als Cages karakter McDonagh met een collega in de nasleep van Katrina ontdekt dat er nog een gevangene zit in een langzaam onderlopende cel. McDonagh pest de bijna drenkeling eerst nog even en vraagt of hij voor tuig als hem zijn dure onderbroek van Zwitsers katoen moet verpesten. Uiteindelijk springt hij toch in het water om de cel open te maken. Hij verwondt daarbij alleen wel zijn rug, waardoor hij de rest van zijn leven pijn zal leiden. Dat opent de deur naar een enorm verslavingsprobleem voor de toch al ruig levende McDonagh.
Herzog zet in deze opening zeer efficiënt het thema van de film neer: McDonagh is de losgeslagen politieagent die zich aan god noch gebod houdt, maar uiteindelijk wel het goede doet, niet eens uit keuze of overtuiging, maar uit een soort morele drive waar hij geen bewuste zeggenschap over heeft. Deze Bad Lieutenant staat daarmee in de traditie van films als Lethal Weapon en Dirty Harry. Op die laatste film heeft Herzog al eerder commentaar gegeven, maar dan als karakter in Harmony Korines julien donkey-boy. Korine werkt veel met improvisatie, dus er is een gerede kans dat Herzog deze monoloog zelf heeft bedacht. Hier is de scene:
Ook Bad Lieutenant heeft een grote shoot out in de finale met een pakkende oneliner: "Shoot him again, his soul is still dancing."
Bij het groteske concept hoort ook grotesk acteren. Dan kun je aan Nic Cage wel overlaten. Hij heeft zich een scheef loopje in en zijn toch al magere gezicht laten invallen tot zo een echte strakgetrokken junkenkop, één en al tanden en uitpuilende ogen. Dat uitgemergelde lijf zit dan ook nog in een aan alle kanten slobberend pak waar consequent een werkelijk idioot groot pistool in de broeksriem steekt. Inderdaad, een Magnum .44, net als Dirty Harry. Maar de kers op de taart is toch de hysterisch kakelende lach, de lach van het kwade meesterbrein dat net een geniaal plan heeft bedacht. Dat is vaak ook zo: net als die andere drugsverslaafde speurder, Sherlock Holmes, denkt McDonagh twee keer zo snel als de mensen om zich heen, waardoor hij vaak zichzelf en anderen uit netelige situaties weet te redden.
Toch is dat niet zijn sterkste punt. McDonagh lijkt een soort bovennatuurlijke kracht te hebben; hij is een chaosstofzuiger. Overal waar hij opduikt komen dingen op bizarre wijze hun pootjes terecht en besluiten mensen hun leven te beteren. McDonagh zelf zakt alleen maar verder weg, maar omdat hij zijn directe omgeving stabiliseert, kan ook hij net overeind blijven. Ook dit is weer een bekend gegeven uit het genre – vaak is de agent in kwestie net verlaten door vrouw of vriendin en zien we hem in het begin van de film in de bekende clichéscenes een koude pizza eten en een blikje bier drinken voor de tv of dronken in een bar, de grote zaak komt aan het rollen, hij trekt langzaam bij en vindt en passant de vrouw van zijn leven – dat tot het absurde wordt doorgetrokken. Maar het is ook een beetje een variatie op wat Lars von Triers heilige hoer uit Breaking the Waves.
Er zitten nog wel wat Von Trierachtige elementen in Bad Lieutenant. Voor het grootste deel ziet de film eruit en heeft hij het gevoel van een politiefilm. Een hele goede zelfs, geschoten met de rauwe efficiëntie die de oude rot in het vak kenmerkt. Maar een paar keer gaat Herzog helemaal uit die modus, rechtstreeks een LSD-trip in. Net als bij Von Trier is dit iets dat vaktechnisch eigenlijk niet kan; de eenheid van vorm wordt helemaal doorbroken en de scenes passen helemaal niet in het plot. Het effect dat zowel Von Trier en Herzog daarmee bereiken is dat je uit je kijkroutine wordt gehaald. Het is een wat geforceerde manier van het creëren van punctum, maar wel één die werkt: Bad Lieutenant is niet alleen grappig en origineel, het is ook zo een film met momenten die je altijd bij zullen blijven.
– Martijn ter Haar