Een expert hoef je niet te zijn om te kunnen constateren dat er iets is veranderd in de aanpak waarmee Autechre haar negende album Quaristice heeft gemaakt, één blik op de tracklist zegt voldoende: een verdubbeling van het aantal nummers op een gelijke hoeveelheid beschikbaar medium. Logisch gevolg: een halvering van de gemiddelde lengte per nummer.
Wat is hier gebeurd? In een interview met The Wire (maart 2008) geven Booth en Brown inderdaad te kennen dat op Quaristice een andere manier van muziek maken is toegepast. De aanpak waarin elk microscopisch detail van MIDI-data werd onderworpen aan zorgvuldige analyse en heroverweging van de rangschikking en die zo kenmerkend is voor Confield, Draft 7.30 en Untilted, is geruimd voor een meer intuïtief spelen met beschikbare audiofragmenten – iets wat het duo al deed in een live-omgeving. Deze omslag werd deels ingegeven door de staat waarin de studio van Booth zich na een verhuizing naar Manchester verkeerde, deels ingegeven door de gedachte van het duo dat met Untilted en Draft 7.30 een eindpunt was bereikt in het consciëntieus componeren.
Is dat dan een goede zaak? Op dit album helaas niet. Van de urenlange jamsessies waar Autechre naar eigen zeggen voor dit album uit put, is niets terug te horen. Althans, niets van dat ‘urenlang’. De nummers zijn op zichzelf staande miniaturen die, eenmaal samengevoegd tot album, een compilatie vormen van tot korte tijdsintervallen gecomprimeerde audioscherven, elkaar afwisselend als dag en nacht – hak en tak – aarde en lucht.
Hoewel intuïtie en de lengte van een nummer op het eerste oog niets met elkaar te maken hebben en het dus wat onlogisch lijkt deze twee met elkaar in verband te brengen, wordt dit verband wél logisch als ‘meer intuïtie’ ‘minder data-analyse’ inhoudt; juist die data-analyse op microniveau is de moeder van een typisch Autechriaans verhaal rond sonische essentie: de legitimatie van een groove door haar antigroove, de twijfelachtige suggestie van melodie in een repetitieve muur van absorberend ritme, de langgerekte ‘funq’ van statische elektronica, whatever voor essentie die essentie omhelzen mag. Met het minimaliseren van dit nauwgezette proces vervalt ook een belangrijke randvoorwaarde van Autechriaanse muziek: de langzaam transponerende rangschikking der data. Wat overblijft is Quaristice: een gros aan plots zonder opbouw van suspense – een uiteenvallend amalgaam van diverse thema’s zonder context – een verzameling niet beklijvende flarden doordat de wortels waaruit ze gegroeid zijn, zijn weggesneden.
“A lot of our tracks from Untilted and before would reach a peak of, say, funk, then fall apart and be in transition until one of us would figure where it was that is was really happening. The track needed a history, or a language session, to explain how it became so weird. Now, the openness of what we’re doing means we can skip the language sessions. It’s like, ‘You should know it by now. This is freaky, it’s really good – it’s a track’.” (Rob Brown, The Wire, maart ’08)
Ondanks dat deze recensie een haast wetenschappelijke inslag heeft, zal mijn beleving een subjectieve zijn. De statistische onderbouwing is een van de vele beschikbare kapstokken waaraan een persoonlijke beleving kan worden opgehangen. Ik kan mij voorstellen dat enkele prachtige momenten op Quaristice (‘IO’, ‘Simmm’ en ‘Rale’ om er drie te noemen) voldoende zijn om te voorzien in het stillen van de honger naar nieuw Autechre. Een ander positief punt is het enige, en direct ook grote, verhaal wat Quaristice verteld: de snippet-aanpak voorziet in een caleidoscopisch terugblikken op wat Autechre is en, zij het sporadisch, waartoe het in staat is. ‘Eclectisch’ of ‘encyclopedisch’ voor Autechre zou ik Quaristice niet willen noemen, het belangrijkste aspect van retegoed Autechre – de weg van A tot Z in een mechanisch labyrinth waarbij alle tussenliggende letters worden aangedaan – is immers buitengesloten en vervangen door twintig korte variaties op de letter ‘I’ van ‘Intuitive Dance Music‘.
Erik
…en dus is er het negende album van Autechre. Maar wat valt er eigenlijk nog te melden na negen albums? Is het een goed of slecht album? Makkelijk te beantwoorden: Autechre maakt geen slechte albums. Dat gezegd hebbende, er zijn altijd details en voorliefdes. Quaristice is, zo tijdens de beginfase waarin een Autechre album zich in je leven nestelt, waarschijnlijk het album dat de meest directe gevoelens van sympathie oproept sinds de magistrale muziekdoos Chiastic Slide (1997). Mijn favoriete albums van de groep blijven Amber (1994) en Tri Repetae (1995) en het is verleidelijk om Quaristice te zien als een terugkeer naar een opener geluid waarin melodie weer de ruimte krijgt om te ademen. Immers, opener ‘Altibzz’ is voor het eerst in lange tijd dat Autechre de beats laat rusten en zijn ondergewaardeerde gevoel voor melodie volop kan schijnen. Het wonderschone ‘Paralel Suns’ doet hetzelfde, net als de ingetogen tracks ‘Chenc9’ en ‘Notwo’ die het album uitgeleide doen. Tussen die bakens van rust is het echter zoals gebruikelijk dans le labyrinthe waardoor Quaristice weer een uitputtingslag wordt.
Er is, zoals aangekondigd, inderdaad sprake van kortere tracks die een soort Boards of Canada effect impliceren en zorgen voor een continuüm (na 20-25 minuten ben ik de naden van tracks echt kwijt, lijd ik achteraf gezien steeds aan een kleine blackout waardoor ik moeilijk kan herinneren wat ik nu eigenlijk heb gehoord.) Je zou zelfs kunnen stellen dat Autechre, net als zijn labelgenoot een exercitie in nostalgie bezigt maar dan wel een compleet andersoortige. Nog steeds blijft Sean Booths karakterisering van zijn eigen muziek als folk een cruciale. Folk met zijn implicaties van het rurale en traditie past op een tegennatuurlijke wijze perfect bij Autechre, al hebben we het hier over een wereld buiten de stad vol semi-organische technologie, cyborgsoul en een traditie die klassieke electro, rave en acid geluiden gebruikt in plaats van volkse melodieën en thematiek. Geen ballades over edele rovers maar, zoals in ‘BNC Castl’, de zenuwachtige geluiden van oude computergames.
Door de jaren heen is Autechre, waarschijnlijk dankzij een in zichzelf gekeerde houding, de verkennersfunctie in electronische muziek kwijtgeraakt aan de organische minimal van Villalobos of de kathedralen voor de fysica van Dopplereffekt. Ook al klinkt Quaristice op sommige momenten (onbewust?) als Autechre’s interpretatie van minimal, maakt dat niet meer uit. Autechre is inmiddels zelf geworden tot een van zijn eigen geluidsmachines die zichzelf in werking stellen en hun eigen logica tot het einde uitwerken. Ze zijn gewoon…nog steeds uniek, los van trends, stug doorbouwend aan schoonheid, verwondering en het nooit eerder gehoorde.
Door OMC
“Ik hoor stemmen”, zeg ik verbaasd.
“Heb je daar vaker last van?”, vraagt ineens een andere stem.
“Nee normaal nooit bij een Autechre cd”, antwoord ik aan de stem.
Hoewel, bedenk ik mij ineens, op de vorige cd Untilted er ook al één te vinden is.
De andere stem zwijgt, alsof ik iets heel pijnlijks heb gezegd.
“Misschien heb ik er wel vaker last van”, vervolg ik, “hoewel last een verkeerde woordkeus is. Voor de rest gaat het wel goed met me”.
Als ik denk aan de muziek van Autechre, waarvan ik eigenlijk al niet eens weet hoe je het officieel uitspreekt (au-tek-ruh, ottikur?), dan denk ik niet in eerste instantie aan stemmen. Zelfs niet aan mensen, hoewel op de vorige cd er wel voortekenen zijn dat er “iets” aan het veranderen is. Helemaal in den beginne is Autechre natuurlijk wel zo menselijk als wat. Ik bedoel, ik ken maar weinig elektronische albums, die zo romantisch zijn als Amber (1994). Eigenlijk is het gewoon pure seks vermalen tot digitaal genotsmiddel. Een jaar later leveren ze met Tri Repetae misschien wel de grootste klassieker van het IDM genre, waarna de menselijkheid langzaam wegsijpelt uit hun cryptische geluid en evenzo titels. Ik ben het dan ook met OMC eens dat dit de beste albums zijn van het duo Booth en Brown. Maar laat ik de rest niet uitvlakken. Daar weten ze me telkens met terugwerkende kracht te verrassen en grijpen met hun futuristische escapades. De verwondering die ik heb bij het verschijnen, gaat na een tijd – soms wel pas na een paar jaar – over in bewondering. En afzondering, want Autechre is een sologebeurtenis, dat deel je niet met vrienden.
Nummer 9 in de Autrechre catalogus, los van alle epee’s en mini’s, heet met weer een mooi Engels woord Quaristice. Het is een album dat me voor de verandering wel meteen grijpt en die ik graag met vrienden zou willen delen. De metaalgeluiden van botsende, krakende boten in de haven zitten nog steeds gecodeerd in hun muziek opgesloten, maar ze hebben het omhuld in een warm harnas. Dat harnas heeft een menselijke gedaante en ritmegevoel en is ook nog eens behoorlijk melancholisch. Dát is nu precies de reden waarom ik over de stemmen en vlak erna over Amber ben begonnen! En de cd erna, want hun legendarische klasse is nog altijd evident. De romantiek van de eerst genoemde zit hier in een innige omhelzing met die abstracte tweede. Niet bedoeld als flauwe woordspeling, maar Autechre maakt zo waar een stemmig album. Ik kan me niet voorstellen dat dit album niet vernieuwend genoemd wordt, alleen maar omdat het aan vroeger doet denken. Ik bedoel, een sms is toch ook niet te vergelijken met een papyrusrol? De boodschap is nog intact, maar het middel is gewijzigd.
De muziek blijft het dichtst bij Autechre zelf, wat dat ook moge betekenen. “90101-51-1” lijkt wel een moderne versie van het enige elektronische Warsaw nummer, terwijl de overige wiskundige berekeningen wel bij Boards Of Canada passen. De rode draad is een afspiegeling van Autechre zelf, die je enkel kan vangen in grafieken van Erik of droomstof van OMC. Ongrijpbaar en altijd weer verrassend! 73:15 minuten en maar liefst 20 nummers vol abstract, maar dit keer ook menselijk, genot.
Jan Willem