[cd, Ex Records/Konkurrent]
Als de zanger opstapt in een legendarische band, houdt dikwijls het bestaansrecht op. Het haalt heel vaak de angel eruit of brengt gewoon een ander geluid. Voorbeelden als AC/DC, The Clash, Marillion, The Pogues en Queen zijn veelzeggend. Maar ook of juist bij een eenheid als de grote The Ex lijkt het opstappen in 2009 van de enigmatische zanger/dichter G.W. Sok de doodsteek; hij wil zich meer toeleggen op schrijven en grafisch ontwerpen, waarvoor alle begrip, al duikt hij met enige regelmaat nog wel als gastzanger op (in L’Étrangleuse en Canibales & Vahinés bijvoorbeeld). In 2010 verschijnt echter de cd Catch My Shoe met de nieuwe zanger Arnold de Boer, tevens kopman van de band zea. Hij blijkt eigenlijk met het grootste gemak in de voetsporen van Sok te kunnen treden. Dit is naast zijn kwaliteiten mede te danken aan het feit dat de groep altijd hun eigen ego heeft weten uit te schakelen en opereert als collectief. Daarnaast hebben ze door de jaren heen aangetoond over een open mind te beschikken, graag met anderen samen te werken en andere stijlen te omarmen en absorberen. Hiervan zijn The Ex & Friends en The Ex Orkest en hun samenwerkingsverbanden met Tom Cora, Tortoise en Getatchew Mekuria al ijzersterke, overtuigende voorbeelden. De doorstart van The Ex levert in 2010 na 30 jaar gewoon één van hun sterkste albums op. Ik heb al geroepen dat ik mijn schoen op zal eten als daar niet nog meer moois uit voort zal vloeien. Gelukkig voor mijn maag verschijnt vorig jaar al de dubbel cd Y’ Anbessaw, weer met de legendarische Getatchew Mekuria en gasten als de grootse saxofonist Ken Vandermark. In december viert The Ex hun 33⅓ jarige bestaan.
Aan de vooravond hiervan brengen ze nu de cd Enormous Door uit. Naast Arnold (zang, gitaar, samples) zijn het zoals al heel lang Andy Moor (gitaar), Terrie Hessels (gitaar) en Katherina Bornefeld (drums, zang) die hier aantreden. Na het beluisteren van de cd kom ik tot de conclusie dat ze het met z’n vieren prima zouden hebben gered om een uitstekend album af te leveren. Dat het echter nog overtuigender en vooral krachtiger kan blijkt uit het feit dat ze hier samenwerken met de zogeheten Brass Unbound. Dit is een explosief viertal bestaande uit toonaangevende blazers uit de verschillende windstreken, te weten de Zweed Mats Gustafsson (saxofoon), de Amerikaanse jazz-legende Ken Vandermark (saxofoon, klarinet), de Italiaanse grootheid Roy Pace (trompet) die ook op het album uit 2010 aanwezig is en de landgrensoverschrijdende Wolter Wierbos (trombone). Sla hun discografie er maar eens op na en je slaat stijl achterover. En toch staan hun uitbundige, soms improvisatorische blaaspartijen geheel ten dienste van de muziek van The Ex. Deze laveert weer van rock, punk, experimentele muziek en noise naar jazz, afro, Balkanmuziek, indie en funk, al is het vooral een eigenzinnig product zoals je van hen gewend bent. Hoewel elke vergelijking spaak loopt, moet je vooral denken aan een originele en vooral beklijvende mix van Dog Faced Hermans, The Fall, Debo Band, Wire, Mahmoud Ahmed en ook zea. Na al die jaren hebben ze nog niets ingeboet aan hun pakkende stekeligheid of experimenteerdrift, die ze weten te koppelen aan smakelijk sprankelende muziek wars van trends. Het is bijna geen band gelukt om na zoveel jaren nog zo te verrassen, tegendraads te zijn en toch geheel als zichzelf te klinken. Klinken als The Ex en toch anders. The Ex flikt het gewoon weer en hoe! Een grandioos en essentieel album van een volslagen unieke band.
door Jan Willem Broek