Het is maar goed dat ik Shutter Island eerder heb gezien dan deze cultklassieker. Ik wist (en zag) wel dat Martin Scorsese's film een ode was aan de film noirs en andere forties en fifties-melodrama's, maar dat die film zó duidelijk op Shock Corridor was gebaseerd, dat verraste me alsnog.
Toch gaf Scorsese in zijn A Personal Journey Through American Movies al hoog op van regisseur Samuel Fuller. En volkomen terecht, zo is ook Pickup on South Street bijzonder de moeite waard. Het knappe aan Shock Corridor is dat de film nog altijd erg spannend is, zelfs terwijl je meent te weten hoe de boel in elkaar steekt.
In Shock Corridor laat een journalist (is ie dat wel, denk je meteen) zich verdacht gemakkelijk in een psychiatrische inrichting opsluiten om een moord te onderzoeken. Voor die opname heeft ie wel zijn zus, pardon zijn eega nodig, die hem bij de politie aangeeft.
De eerste tien minuten zijn voor Constance Towers, die een jaar later ook schitterde in Fuller's The Naked Kiss. Op zichzelf is dat intro al een fraai filmpje, en een world on its own, met de intense Gena Rowlands-achtige vrouw die de kijker als een Sirene de film in wenkt. Ze zingt namelijk een fraai liedje, terwijl ze zich van haar kleren ontdoet. (Vooral de bizar overdadige Sesamstraatmonster-sjaal valt op, zien is geloven!) En of manlief (Peter Breck) dat nou zo leuk vindt? Is dat misschien de trigger voor zijn latere gekte? Of was het toch zelfvernietigende ambitie en ijdelheid. Zo confronteert Samuel Fuller de kijker (en de journalist) eigenlijk met al diens mogelijke grote angsten en obsessies. Naast de ongemakkelijkheid met vrije vrouwelijke seksualiteit, vooral xenofobie en oorlog, want Shock Corridor is (soms iets teveel) een politieke film en een bijtende satire, al bedenk ik me dat Scorsese ook nazi's erbij haalde, dát blijft hier gelukkig achterwege. Scorsese wist in zijn vrije bewerking het einde nog wel ietsje te verbeteren, het is hier misschien wat lafjes, al kun je het evengoed tragischer noemen. En als we dan toch bezig zijn, het buddy cop-aspect, als een soort aangever, is eveneens een geslaagde toevoeging in Shutter Island, en zorgt ervoor dat de boel soepeler (of liever, minder schematisch) loopt. In Shock Corridor moeten we maar aannemen dat de Pulitzer Prize-geile journalist over flink wat voorkennis beschikt. Al weten we wel dat hij geoefend heeft als patiënt, met hulp van een Aziatische psycholoog. Voor mijn gevoel nog in een tijd waarin ook die, net als Afro-Amerikanen, nauwelijks in serieuze rollen langskwamen. Samuel Fuller sloopte graag hokjes.
De eerste clue voor het oplossen van de moord vindt de journalist bij een Cadel Evans-achtige mannetje, dat zich in de Amerikaanse Burgeroorlog waant. Een even aandoenlijk als tragisch figuur, en als de man breekt volgt misschien wel het mooiste moment van de film; plots schakelt Fuller over op kleur, wat ik altijd een geweldige truc heb gevonden. Je knippert toch even met de ogen. Even terug in de overweldigende full-color realiteit, om dan weer naar de filmische zwart-wit gekte terug te keren. De volgende twee aanwijzingen komen wat minder naturel tevoorschijn, en volgen exact hetzelfde patroon. Gelukkig valt er genoeg te genieten van het slimme en uiterst toepasselijk gebruik van de voice-over, want wat is voice-over anders dan een stem in je hoofd! 'Who killed Sloan in the kitchen!?' De intense relatie tussen journalist en danseres ontspoort ondertussen op Bunny Lake-achtige wijze. In de kantlijn treft men nog grimmige grappen, zoals de door Mark Kermode smaakvol opgediste: 'oh no nymfos!'-passage. In de prima bijrollen schittert vooral Larry Tucker als geflipte maar zachtaardige Mozart-liefhebber. Hij is hier nog wanstaltiger kolossaler dan anders, en minstens zo goed als in Blast of Silence, waar ie ook al onvergetelijk was. Zoveel aanstekelijke klasse van een man met maar een paar rollen op zijn naam, en niet eens een eigen Wikipedia-pagina! Tucker dirigeert nachtelijke opera's in zijn hoofd, en helpt de journalist op geheel eigen wijze in slaap te vallen. Die kaken moeten kauwgom malen! 'I got five.'
And when we're asleep nobody can tell a sane man from an insane man.
(door Ludo)