Eens in de zoveel tijd komt er een artiest op die zorgt voor een significante ommezwaai in muziek. Denk bijvoorbeeld aan Iggy Pop & The Stooges, die in plaats van mee te liften op de psychedelische golf in 1969 besloten om een vroege vorm van punk te produceren, ook wel proto-punk genoemd. Ongeveer acht jaar later barst de populariteit van punk volledig uit zijn voegen en bereikt het door de Sex Pistols het grote publiek.
Ondanks dat The Stooges in hun tijd weinig mainstream populariteit behaalden, bestond hun schare fans voornamelijk uit muzikanten die uiteindelijk bands als de Ramones, Talking Heads en New York Dolls zouden oprichten. Aan het einde van de rit zouden honderden punkbands (maar ook artiesten in andere genres) door de The Stooges geïnspireerd worden. Niet slecht dus voor een band die initieel niet wist door te dringen tot de massa.
Maar over proto-punk is al genoeg geschreven, dus dat ga ik mooi niet doen. Er zijn namelijk nog veel meer pioniers die de weg vrijmaakten voor nieuwe genres, meestal over het hoofd gezien in de tijd dat ze actief waren, maar soms kregen ze later toch de erkenning die ze verdienden. Waar haalden ze inspiratie uit, wat maakte hen zo bijzonder en wat vloeide er voort uit hun erfenis? Vandaag: This Heat.
Charles Hayward in 2019 – Dani Cantò
This Heat begon rond 1976 in Camberwell, een Londense wijk, na het uiteenvallen van de band Quiet Sun omdat frontman Phil Manzanera het te druk kreeg met verplichtingen in Roxy Music. Achtergebleven lid en drummer Charles Hayward besloot om samen met zijn vriend en gitarist Charles Bullen door te gaan, geleid door hun overlappende experimentele kijk op muziek.
Er was nog één lid nodig om de band compleet te maken, en de twee Charlesen besloten bewust niet voor een geoefend muzikant te gaan. This Heat was volgens Hayward namelijk bedoeld om het gevoel te herbeleven van toen hij als dertienjarige knul begon met muziek maken. Toevallig kende hij Gareth Williams, een eigenaar van een platenwinkel die naar eigen zeggen geschift genoeg was om het gat te vullen. Geheel naar wens van Hayward kon Williams geen noot spelen, maar kende hij wel ontzettend veel muziek.
Vreemd genoeg kwam This Heat toch van de grond. In de jaren voor hun debuut werd er vooral gefocust op soundmanipulatie en het creëren van nieuwe, nooit eerder gehoorde geluiden, waaruit zich een geheel nieuw tafelblad ontplooide om muziek op te maken. Er werd veelal gewerkt met taperecorders om die manipulatie mogelijk te maken. Daarnaast besloten de drie om zich bewust niet vast te klampen aan formaliteiten als akkoordenschema’s of gangbare popstructuren, maar “het er gewoon allemaal uit te laten komen en dan maar zien waar het ons brengt”, aldus Hayward in een interview met Furious.
Hier ligt naar mijn idee de kracht van de band: This Heat pakten alles wat ze muziek wisten, deden het in een pikzwarte vuilniszak en gooiden het lomp in de hoek van hun studio. Om er dan soms even aan te voelen, rammelen of tegenaan te schoppen, puur om te kijken wat het effect zou zijn. Als een sociopatisch kind dat aan de staart van een hond trekt om een reactie uit te lokken, zonder enige empathie voor het arme beest.
Machinale precisie
Naar deze band luisteren voelt alsof ik in een donker steegje word aangevallen. Iets wat ik bij geen enkele andere artiest meemaak. This Heat klinkt chaotisch en druilerig, maar bezit de nauwkeurigheid van een seriemoordenaar. De band wordt dan ook gezien als belangrijke voorloper van zowel industrial als noiserock. Het beste wordt dit samengevat in de track “Horizontal Hold”, de tweede track op This Heat, hun debuut. Na vier minuten gebliep van “Testcard” slaat Hayward een ruit kapot (zo klinkt het tenminste) en begint het mechanische, schijnbaar ongecontroleerde gefreak.
Maar dat is een illusie. This Heat weet precies wat ze aan het doen zijn. Hayward’s maniakale drums zijn zo strak als een troep voetsoldaten, de gitaar van Bullen klinkt als een ongehoorzaam paard dat aan het eind van elk stuk toch weer in bedwang kan worden gehouden, en Williams’ onderwereldgeluiden harmoniseren met de andere twee lagen op een manier die nog nooit eerder had mogen werken, tot nu.
Op het nummer “24 Track Loop” gaan ze nog een stap verder. Hier is bijna geen band meer op te terughoren, maar juist een repetitieve beat die niet zou misstaan in een technoset. Melodiën loopen via hun taperecorders was zoals gezegd een van de favoriete bezigheden van de drie heren. Iets verder in de track komen er drums bij, maar verder voeren alleen de taperecorders de boventoon en wordt er een fundament voor elektronische muziek gelegd.
Hieruit zouden onder andere industrialbands als Nine Inch Nails uit ontstaan, die vooral de rauwe machinale beats en atmosfeer van This Heat zouden polijsten om bij het grote publiek door te breken, maar ook noiserock-acts als Black Midi en Sonic Youth, die juist weer meer van het gitaarwerk van Bullen pakten. En dat precies op een moment dat het publiek het wel kon hebben, in tegenstellig tot de timing van This Heat, die in hun bloeiperiode in obscuriteit bleven hangen.
Geschiedenis herhaalt zich
Dit was echter niet het enige dat This Heat zo bijzonder maakte. Er schijnt ook een bepaalde furie en boosheid door hun nummers, maar wel een ander soort ontevredenheid dan in die tijd in punk te horen was. Waar bands als de Sex Pistols en The Clash vaak direct waren en het huidige establishment tartten, voelde This Heat juist als klokkenluider van het naderende onheil. Ze hadden een pikzwarte visie op de toekomst, constante angst voor nucleaire oorlog en werden depressief door de in hun ogen aftakelende mensheid. Waar punk nog het geloof in betere tijden had, had This Heat die hoop al lang en breed opgegeven.
Dit komt vooral naar voren in “S.P.Q.R.”, veruit hun meest aggressieve en militante nummer. Hier zingen Hayward en Bullen over een mensheid die als een troep Romeinen gedachteloos rondmarcheert en maar blijft veroveren en plunderen zonder na te denken over de gevolgen van hun daden. Combineer dat met de line “History repeats itself” uit “Triumph” en laat het duidelijk zijn dat This Heat weinig vertrouwen heeft in de goedhartigheid van de mens.
De algehele deprimerende sfeer zou een grote inspirator zijn voor post-punkbands als Joy Division, waarbij de invloed van This Heat vooral terug te horen is in de monotone zang van Ian Curtis en de schelle en experimentele drums, bijvoorbeeld op een track als “She’s Lost Control”.
Onbereikbaar (tenzij het naar je grijpt)
De veelzijdigheid van This Heat schijnt door in de rest van hun discografie. “A New Kind Of Water” van hun tweede (en laatste) album Deceit, klinkt als Tool. “Paper Hats” is een vroeg voorbeeld van mathrock. “The Fall Of Saigon” klinkt als Velvet Underground maar dan opgenomen in een stoomlocomotief. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Er lijkt vrijwel geen grens te hebben gezeten op de verbeelding van deze heren, waardoor er ook geen rem zit op het aantal artiesten dat is ontsprongen vanuit de erfenis van This Heat.
Verassend uiteenlopende acts als Radiohead, LCD Soundsystem, Massive Attack, New Order, Korn, Preoccupations, Swans, Slint, Big Black, Girl Band, Squid, Caribou zijn aan de haal gegaan met de resultaten van de experimenten waaraan This Heat muziek onderworp. Ze hebben zelfs een keer het voorprogramma gedaan bij U2 (die waren ook ooit post-punk, I guess).
Ondanks dat er zoveel verschil zit tussen de bands en artiesten die uit deze band zijn ontsprongen, zijn er toch duidelijke redenen waarom de invloed van band uit Camberwell zo groot is. This Heat heeft, ontoegankelijk als ze lijken, voor ieder wat wils. Of je als artiest nou beats maakt of metal, wilt schreeuwen of fluisteren, of gewoon pure nonsense wilt uitslaan, This Heat heeft waarschijnlijk een template voor je.
Niemand heeft ze tot nu toe kunnen nadoen, of ook maar in de buurt komen van het volledige plaatje dat ze schetsten, maar ieder kan een stukje uit de taart pakken en naar hartenlust ideëen stelen.
De muziek van het trio lijkt in sommige opzichten onbereikbaar, maar zodra het je pakt dan blijft het als een gefrustreerde brugpieper in je hoofd rondleven die Latijnse werkwoordsvervoegingen stamelt. Zenuwachtig bonkt hij met zijn vuisten op zijn bureau, wachtend totdat zijn hersenen uit elkaar spatten van alle kennis die hij tot zich nemen moet, om uit eindelijk op zijn vijftiende al in een quarter-life crisis te eindigen.
Luister hieronder naar een compilatie van This Heat en verwanten (klik rechtsboven voor de playlijst)
Goeie tip! Lekker bij het klussen ook.
wEER zo’n bandje dat volledig aan mij voorbij gegaan is.
Meestal doen (voor mij nieuwe) bandjes me denken aan andere bandjes waar ik dan wat van ga draaien, maar behalve vluchtige gedachten aan Shriekback en When roept dit vooral de drang om om This Heat nog een keer te draaien.
Vet, ik ga die vluchtige gedachten checken! Ben zeer benieuwd