Jim O’Rourke op Bandcamp
Het was eind december 2014, de tijd van de muzikale jaarlijstjes. Sommige mensen wilden hun lijstje nog aanpassen, maar het was te laat. Ergens, in een uithoek op het internet slingerde een artiest de ene na de andere release het net op, zonder dat iemand die het merkte. Een idee voor een artikel was al snel geboren, maar de praktijk viel vies tegen.
Eerst iets over de artiest in kwestie, Jim O’Rourke, die sinds augustus 2013 oud en nieuw werk uitbrengt op een Bandcamp-pagina onder de naam Steamroom. Het was lastig te bepalen wat meer verbazing opwekte: de hoeveelheid beschikbare muziek of de snelheid waarmee deze beschikbaar kwam. Je hoefde maar met je ogen te knipperen en er stonden alweer een stel nieuwe releases op. De teller staat inmiddels op 19 releases, goed voor grofweg evenveel uren muziek.
En dat was nog maar één kanaal waar O’Rourke muziek uitbrengt: nog altijd verschijnen er regelmatig nieuwe releases onder zijn naam (of samenwerkingsverbanden) op labels als Drag City, Black Truffle en Editions Mego. Vergeleken met wat Aphex Twin de laatste maanden heeft uitgebracht waarschijnlijk klein bier, maar toch: bepaald niet niks. En het einde lijkt nog lang niet in zicht.
Toch was de kwantiteit niet het probleem bij het schrijven van een overzichtsartikel (dat weliswaar gaandeweg steeds langer werd omdat het aantal releases bleef groeien). Het ‚probleem’ in kwestie was een interviewfragment met collega-muzikant Oren Ambarchi, dat werd gepubliceerd op 23 december vorig jaar op Pitchfork. Het betreffende fragment is een quote waarop de Australiër reflecteert op zijn benadering als muzikant. Hij verklaart:
“It’s easy to make dark music, heavy music. I don’t find it that challenging. It’s more challenging for me to make something that’s song-based. I wish I could,” […] “I like the idea of being uncomfortable. I don’t like to do what’s expected all the time.””
Huh? Zo’n citaat laat zich makkelijk verkeerd interpreteren, dus dat zal ik niet doen. Maar interessant is het wel, alleen al omdat het op veel manieren valt uit te leggen. Is het een excuus – gaat Ambarchi liever de uitdaging uit de weg dan dat hij die aangaat? Is het label ‘experimenteel muzikant’ een vrijbrief om te kunnen doen wat je wilt omdat er geen regels zijn – en hoef je je dus ook niet druk te maken over het resultaat? En wie verwacht er van hem dat hij songs schrijft? Een interessante beginselverklaring niettemin.
Terug naar O’Rourke, want ik zou liegen als ik na het lezen van de uitspraak de Steamroom-releases niet met andere verwachtingen heb beluisterd. Natuurlijk is het nooit de bedoeling om verbanden te leggen waar dat niet hoort, maar de werkwijze, presentatie en inhoud van O’Rourke´s Bandcamp-intiatief zijn maken het er wel naar. Ga maar na: er is niet tot nauwelijks persaandacht geweest voor deze releases, laat staan aandacht van labels of interviews door O’Rourke zelf. De website zelf biedt minimale informatie over de releases en de muziek is niet songgericht, maar beslaat veelal drones, tape-manipulaties en andere (sub)genres waarin O’Rourke thuis is. Wat zijn precies de beweegredenen van O’Rourke geweest om zo geruisloos een groot releaseschema op te zetten? Gelooft hij zelf niet (meer) in fysieke releases of gaf het soort muziek de doorslag? Misschien biedt het hoesontwerp van Steamroom 14 een aanknopingspunt: twee plastic vuilniszakken met ondefinieerbare inhoud – O’Rourke houdt wel van een grap.
Zoals al eerder opgemerkt was het deels de hoeveelheid muziek die zich tegen mij keerde bij het schrijven van een overzicht, want hoe selecteer je in vredesnaam uit zo´n hoeveelheid? En na een bepaalde hoeveelheid van iets smaakt ‘meer’ alleen nog maar naar meer van hetzelfde (al zullen fans daar ongetwijfeld anders over denken).
Bij O’Rourke was dat altijd een ‘maar’ aan toe te voegen, want hij verklaarde ooit zelf dat muziek maken een manier van vragenstellen is, net zoals een taalfilosoof dat met taal doet. Een compositie was daarmee meteen een reactie op zichzelf geworden. O’Rourke was daarmee een academicus en conceptualist die muziek als materiaal gebruikte.
De imposante output op Bandcamp ten spijt, is O’Rourke al lang niet meer zo schokkend meer als in het begin van zijn muzikale carrière. Dat siert hem, want de latere O’Rourke behaalt betere resultaten dan zijn vroegere versie, vooral omdat hij een veel betere technicus en muzikant is geworden door jarenlang studiowerk als technicus. Over concepten en vraagstukken hoor je hem niet meer. Neigt een opname als Not Yet (Steamroom 8), uit 1990 nog naar Merzbow, anno 2015 klinkt O’Rourke als zichzelf – geen geringe prestatie in het drone-genre. Voor wie benieuwd is geworden naar de serie: aanraders zijn de deeltjes 2, 4, 12 en 17 (en vooruit – in het verlengde ervan – de 2lp Old News 9 op Editions Mego).
Het verhaal gaat dat O’Rourke ooit vroege tapes vernietigde met muziek die het daglicht niet kon verdragen. Muziek, uitgebracht of niet, is bij O’Rourke altijd een compromis met zichzelf en het medium. Zijn Bandcamp-initiatief lijkt een nieuw compromis (namelijk met het medium internet als muziekplatform), en is tegelijkertijd een afrekening met het verleden, een platform voor nieuw werk en voortgaand muzikaal zelfonderzoek. Mission accomplished.
http://steamroom.bandcamp.com/
Eric van Rees