NNM is een serie waarin we nieuwe muziek van Nederlandse artiesten bespreken.
Čalgija – Üçayak (cd, TouMilou / Xango Music Distribution)
Nu gaat deze NNM serie over Nieuwe Nederlandse Muziek en is in het geval van Čalgija dit een beetje een vreemde eend in de bijt en toch klopt het ook wel;. De muziek van dit gezelschap past weliswaar het best ergens tussen de Balkan en Turkije, maar bestaat verder uit Nederlandse musici. En nieuw is het ook in de zin dat het niet eerder uitgegeven is. Hoewel de termen wereldmuziek, folk en traditionele muziek nog wel eens door elkaar lopen, bedoel ik met dat alles dikwijls de muziek die uniek is voor een bepaald land en gestoeld op tradities. Dat daar soms een elektronische draai of anderszins aan gegeven wordt, maakt verder niet uit. Mijn interesse voor het genre werd destijds gewekt door Le Mystère Des Voix Bulgares en de muziek van de Franse etnoloog Hector Zazou. Het werden de portalen naar veel meer wereldmuziek. In Nederland hadden we ook zo’n unieke muzikale etnoloog, te weten Wouter Swets (1930-2016), die naast Balkan Orchestra Čalgija of ook wel Čalgija geheten, tevens terug te vinden is in Al Farabi. Met Čalgija heeft hij een aantal releases uitgebracht, die met name in de jaren 60 zijn opgenomen en die van Macedonië en Bulgarije tot Griekenland gaan. Daar verschijnen vanaf 1978 de albums van, wat overigens een bescheiden aantal is. Ze zijn in sommige opzichten misschien wel meer traditioneel dan wat er in die tijd uit de landen die ze muzikaal aandoen komt. Roomser dan de Paus, maar dan met een grenzeloze vrijheid en liefde voor de muziek.
Veertig jaar geleden heeft Wouter Swets met zijn ensemble het tweede album opgenomen met Čalgija, maar door vele wijzigingen in de bezetting werden de opnames niet meer als representatief beschouwd. Ze werden zelfs helemaal vergeten. In 2020 werd de verloren gewaande tape met de opnames van destijds herontdekt in de bezittingen van Wouter Swets. Drie van de 12 opnames zijn op andere albums uitgebracht. De resterende 9 tracks zijn nu verschenen op Üçayak en aangevuld met 8 live tracks uit 1978. Dit alles is uitgegeven op het unieke label TouMilou van Michiel van der Meulen (Pîrî Reis, Kairos Collective, Ano Kato), die ook een aandeel heeft in het oppoetsen van dit geheel en wiens vader Albert deel heeft uitgemaakt van de formatie met Swets. Op deze cd zijn het naast Swets (accordeon, kanun) de muzikanten Tjarko ten Have (gajda, bağlama, saz, ney, def, tapan), Jan Hofmeijer (klarinet, santur, zang), Thijs de Melker (Macedonische tambure, laouto, divan saz, oud), Crispijn Oomes (vool, gădulka, cura saz), Roelof Rosendal (darabuka, oud, tapan, def, gajda) en Roel Sluis (zang, kaval, sopranino blokfluit, davul) die met hem over de Balkan en verder trekken. De cd heeft als subtitel dan ook “Music From The Balkans And Anatolia”. Het mooie van dit soort muziek vind ik altijd, dat er een soort puurheid vanuit gaat en het een universeel invoelbare melancholie en emotie bevat. En dat weet Čalgija op sublieme uit te voeren. Ze brengen zowel instrumentale als gezongen nummers, waarmee ze echt een diepe indruk op me weten maken. Dit is precies de traditionele muziek waarop ik ooit verliefd werd, muziek die zoveel meer brengt dan alle pop, rock en elektronische genres bij elkaar. Die waardeer ik ook, maar die verrassen minder dan hetgeen eeuwen oud is. Liefhebbers van bijvoorbeeld Kolinda, Tanec, Muzsikás, Kızılırmak en Ahmet Kaya kunnen hier hun hart aan ophalen. Het mooie is dat dit dertig jaar na dato nog staat als een huis. Wat dat betreft is deze release als een pas ontdekte, opgegraven schat en van eeuwige waarde. Prachtige wereldmuziek, die je even helemaal weg neemt uit het hier en nu, zelfs als je zoals velen nu op vakantie gaat naar Balkonië.