"I study everything. I started studying every piece, everything sonically, everything lyrically, everything musically, chord structure. I would dissect every single song that I would hear on the radio or every song that had ever done well on a chart and I would say, 'Why did this do well?”
Een bewonderenswaardige houding en het directe resultaat van Chad Kroegers studie is ‘How You Remind Me’. Een volmaakte rocksong. Teveel kennis wil vaak tot doorwrochte resultaten leiden maar deze student heeft ingezien dat beperking essentieel is. Tekstueel is dit archetypisch terrein: verloren liefde, schuldgevoel, woede. Wanneer je de tekst droog analyseert is het fascinerend om te zien dat er geen narratieve progressie is aan te wijzen: er zijn vijf tekstblokken die van couplet tot refrein leiden. Deze combinatie wordt gewoon onveranderlijk nog twee keer herhaald. Hoe komt Nickelback daar mee weg? Omdat ‘How You Remind Me’ als een goedgeoliede machine in elkaar steekt, ik zou willen stellen: daar waar logica en riff bij elkaar komen. Van eenzaamheid bouwt het nummer binnen een minuut tot zelfhaat die oplost in cynisme en gebruikt daar de juiste muzikale ingrediënten voor: van cleane gitaar naar het briljante stop/start refrein naar het vermoeide cliché van gezongen “yeah, yeahs”. Wanneer ‘How You Remind Me’ lijkt uit te doven bouwt het nog een keer op, twee keer is net te weinig, en zo komt het refrein in volle kracht terug waar Chad op slimme wijze de zin ervoor “For handing you a heart worth breaking” net even anders fraseert.
‘How You Remind Me’ vormt natuurlijk de doorbraak van de band, want iedereen kent het. De eerste keer dat het mij opviel zong een collega het refrein al mee als “I ping-pong”. Je zet een van de commerciële radiozenders op en je hoort het tien jaar later nog regelmatig langskomen. Het is de classic rock song van de 21ste eeuw. ‘White Room’, ‘More Than A Feeling’, ‘Smells Like Teen Spirit’…dat werk (of het eenzelfde culturele gewicht bezit komen we tegen het einde van de serie misschien nog op terug.) Zowel in Canada als in de Verenigde Staten haalt het de toppositie van de hitlijsten maar ook Europa moet er nu aan geloven en is het vrijwel overal een top-10 hit (in Nederland komt het tot een respectabele plek 7). Twee droge feiten geven te denken: ‘How You Remind Me’ is de laatste rocksong die in de Verenigde Staten nummer 1 heeft gestaan en het is het meest gedraaide nummer op de Amerikaanse radio van het afgelopen decennium.
Het derde album Silver Side Up is met een dergelijke single (de tweede track, Nickelback zijn nooit pure frontloaders) een voorspelbaar succes. De titel lijkt dan ook naar geluk te verwijzen, een halve dollarmunt die met de zilveren in plaats van de koperen zijde naar boven gekeerd neerkomt (of is het toch een kleine nationalistische verwijzing naar de jaarlijks uitgegeven Canadian Silver Leaf munt?) Aan de andere kant laat de hoes met een afbeelding van een oog waaruit zilveren tranen vloeien een minder opbeurende boodschap zien.
Hoe dan ook, al na een paar seconden is duidelijk dat Nickelback, nooit een wazig klinkende band, nog krachtiger klinkt. De drums knallen net iets harder, de riffs zijn net iets agressiever. Als uitgesproken fans van Megadeth en Metallica is duidelijk dat de metalinvloed op nummers als ‘Never Again’ of ‘Woke Up This Morning’ meer de ruimte krijgt. Het is niet ondenkbaar dat Metallica zo had kunnen klinken als ze in 1991 opportunistisch grunge waren gegaan, al zijn er twee belangrijke verschillen tussen de bands aan te wijzen. Nickelback hanteert graag en effectief de stop/start dynamiek maar verdwaald niet in de lange instrumentale doolhoven van hun voorbeelden in de glorieuze Cliff-jaren. En opvallender: er is bijna geen gitaarsolo op Silver Side Up te bekennen. Dat maakt Nickelback op een of andere manier een efficiënte band (ik slik de benaming punk maar net in) die zich niet verliest in onnodig gepiel en gedreven wordt door het primaat van de riff. Waar een solo structureel een mogelijkheid is kiest de band vaak voor een rustpunt om daarna de track opnieuw te lanceren of er een tweede riff overheen te spelen. Ook al is ‘How You Remind Me’ een uitschieter, Silver Side Up blijkt duidelijk Nickelbacks beste album tot nu toe te zijn. Zelfverzekerd, krachtig en zelfs met een enkele knipoog, die waarschijnlijk niet bij iedereen in goede aarde valt: de riff van ‘Just For’ is een duidelijke variatie op ‘Smells Like Teen Spirit’ en ‘Money Bought’ gebruikt gewoon de melodie van ‘Vamos a La Playa’ als basis voor de openingsriff.
Op 11 september 2001 zijn veel albums uitgebracht. Slayer was er haast vanzelfsprekend bij (God Hates Us All), de oude profeet Dylan bijna even vanzelfsprekend (Love and Theft). En dus Silver Side Up. Een van de bizarre bijeffecten van 9/11 was dat er iets te snel een culturele bijltjesdag werd afgekondigd. Robert Altman viel films aan die teveel explosies gebruikten, na een moedwillige verkeerd begrepen uitspraak van Karl-Heinz Stockhausen werd hij op hysterische wijze afgebrand, literaire struikrovers die jaren op de loer hadden gelegen vielen Don DeLillo en Brett Easton Ellis aan omdat ze in hun romans terrorisme wellicht op ambivalente wijze hadden gebruikt. Twee weken na 9/11 worstelt rockcriticus Jim DeRogartis met de mogelijke consequenties van de gebeurtenis voor de jeugdcultuur en ziet er een einde in van neppe popmuziek en een terugkeer voor de waarden van rock ‘n roll: “still the last great bastion of “truth” in popular culture.” En die waarheid kreeg je.
Er bestaat een zeer kleine groep critici die goedmoedig een positieve interpretatie van Nickelback probeert te formuleren en een daarvan stelt dat Chad Kroeger een genie is omdat hij exact weet wat zijn publiek wil en het in de juiste dosis geeft. Tussen Silver Side Up en het vierde album verschijnt in 2002 voor de soundtrack van Spider-man een solosingle van Chad Kroeger waarmee hij slim de post-9/11 onzekerheid en wensdroom voor iets beters vangt. Het speelt handig in op een van de populairste woorden in die dagen, waarmee de slachtoffers van een tragedie tot helden werden omgedoopt, omdat Amerikanen zelfs van nutteloze slachtoffers een succesverhaal moeten maken. ‘Hero’ is wat je in het Engels zo mooi een anthem noemt. Grote gebaren en woorden (hemel, liefde, adelaars), slepende zang, riffs en violen. Alweer lijkt de tekst onhandig maar Chad weet er precies een gevoel van onheil en heroïek mee op te roepen, zonder in plat fascisme te vervallen. Want er is geen sterke man in Nickelback liedjes. Now that the world isn't ending, it's love that I'm sending to you/It isn't the love of a hero, that's why I fear it won't do. De man komt te kort, faalt, voelt zich onzeker. Kroeger speelt twee sentimenten uit…en wint.
(Omar Munoz Cremers)