[cd, Neurot Recordings/Konkurrent]
De tegenwoordig zeskoppige formatie Neurosis volg ik nu al ruim 20 jaar, maar ze bestaan al sinds 1985. Scott Kelly (zang, gitaar), Dave Edwardson (bas, moog, zang) en Jason Roeder (drums), die de band in dat jaar oprichten, zijn er na 27 jaar nog altijd bij. Ander sleutellid Steve Von Till (gitaar, zang) voegt zich in 1989 bij hen en pas veel later de andere huidige leden Noah Landis (keyboards, orgel, piano, samples) en visueel artiest Josh Graham (A Storm Of Light, Blood &Time, Battle Of Mice). De band maakt in het begin venijnige hardcore punk, wat goed te horen is op hun uitstekende albums Pain Of Mind (1987) en The World As Law, waarbij het tempo op de laatste al duidelijk omlaag gaat. Ook die periode van de groep kan ik zeer waarderen. Als je niet tegen de bulderstemmen kunt, die uit de beerputten van de aarde lijken te komen, of de goed opgebouwde oerknallen, dan houdt het natuurlijk op. Ze introduceren ook al vrij snel de keyboard in hun punkmuziek, maar de grote ommekeer vindt pas echt plaats op hun derde cd Souls At Zero (1992). Het geluid wordt langzamer, meer slepend en de bandleden ontwikkelen zich als behendige sluipschutters die venijnig kunnen uithalen en brullen alsof hun leven er vanaf hangt. Ze introduceren zware percussie en het strijkerensemble onder leiding van Kris Force (Amber Aylum, Angels Of Light, Culper Ring). Op de cd erna Enemy Of The Sun (1993) gaan ze hiermee verder om het te perfectioneren op Through Silver In Blood (1996), dat een smeltkroes van metal, industrial, klassiek, samples, filmmuziek en noise is. Ze zijn hiermee te soft en afwijkend voor de diehard metalfan en veel te hard voor de rest, maar Neurosis denkt niet in hokjes. En gelukkig maar, want hun muziek is geweldig. Ondertussen houden ze er ook het zusterproject Tribes Of Neurot op na, waarmee ze industriële soundscapes maken. Tevens runnen ze het eigen label Neurot Recordings en zijn diverse leden, maar vooral Steve Von Till en Scott Kelly, ook bezig met allerlei soloprojecten. Na het laatst genoemde album gaan ze met producer Steve Albini (Shellac, ex-Big Black) in zee, waarmee ze de tweede ommekeer in hun sound teweeg brengen. De focus komt meer te liggen bij het droge gitaargeluid en het explosieve is weer wat teruggedrongen. Ook de strijkers moeten wijken. Toch kan de band nog steeds de aarde doen beven met hun mokerslagen en riffs. De albums Times Of Grace (1999), A Sun That Never Sets (2001) en The Eye Of Every Storm (2004) liggen in elkaars verlengde zonder in herhaling te vallen en zijn van een constant hoog niveau. Ze hebben verder nog het uitstekende tussendoortje Neurosis & Jarboe in 2003 gemaakt met Jarboe. Vijf jaar geleden lijkt de band met Given To The Rising (2007) weer helemaal herboren; het geluid is dan feller, duisterder en essentiëler dan ooit. Het luidt de derde ommekeer in. Het is al met al een invloedrijke groep te noemen, die zeker ook van invloed is geweest op een band als Isis.
Vijfentwintig jaar na hun debuut komen ze nu met hun elfde album Honor Found In Decay, inclusief die met Jarboe maar alle live albums en minialbums even niet meegerekend. Steve Albini heeft het geheel weer geproduceerd. Ze presenteren 7 lange tracks die bij elkaar maar liefst één uur duren. De nummers zijn dan ook uitstekend opgebouwd en ze nemen echt de tijd om de muziek neer te zetten. Opvallend daarbij is de toename van de heldere elektronica (zie boven bij de bandleden) enerzijds en het explosieve geweld anderzijds. Daar tussendoor bouwen ze haast op Mogwai-aanse wijze naar hun volgende explosie. Dit wordt regelmatig aangevuld met heerlijke moog- en andere synthesizergeluiden, orgelpartijen, ruimtelijke elementen en sfeerscheppende stukken. Als Pink Floyd zich ooit zou hebben ontwikkeld tot industriële metalband zouden ze wellicht zo hebben geklonken, zij het dat Neurosis geen zweverig geluid aan de dag legt. Je hoort in de rustige stukken ook duidelijk dat Von Till en Kelly solo de laatste tijd meer richting Townes Van Zandt zijn gekoerst. Maar voor de rest brengen ze bijna oorsplijtende metal. In feite brengen ze de felheid van hun beginjaren, het slepende en explosieve van vlak daarna, de industriële perfectie van hun album Through Silver In Blood, de strakke muziek van hun tweede ommekeer en daarbij meer dan dat door de elektronica, de post-rock en sfeerelementen. Hiermee is Neurosis zichzelf ontstegen en toch weer dichter bij het oergeluid dan ooit; de derde ommekeer is vervolmaakt. Opbouwen en vernietigen en daar de essentie weten te raken. Imponerende en subtiele kracht en pracht. Na 25 jaar komen ze gewoon met hun meest complete en indrukwekkendste album. Dat alleen al valt te prijzen. Neurosis is nog altijd springlevend en noodzakelijk. Een monumentaal werk!
door Jan Willem Broek