In 1993 start de veelzijdige muzikant en baas van het prestigieuze, toonaangevende, experimentele en innovatieve Tzadik label John Zorn zijn Masada project. Die kent een aantal gezichten, of misschien kan ik beter zeggen boekdelen, die met de titels verwijzen naar de Kabbala.
Eerste boek: Deze bestaat uit de oorspronkelijke Masada releases met die befaamde goud-beige-bruine hoezen, waar de avontuurlijke jazz heerst met naast Zorn ook Joey Baron, Greg Cohen en Dave Douglas in de gelederen. Daar hoort ook een hele live en festiviteiten serie bij.
Tweede boek: The Book Of Angels: Hier krijg je een 32-delige serie waar andere artiesten de composities van John Zorn uitvoeren. Hij schrijft maar liefst een paar honderd stukken, die voor een groot deel hier door anderen worden uitgevoerd en zelf ingekleurd. Er worden ook sommige composities meerdere keren uitgevoerd door de verschillende deelnemers. In feite moet je bij deze serie wellicht John Zorn in plaats van de uitvoerende vermelden, maar zijn de werken dikwijls zo typisch dat het vermelden van de uitvoerende dat wel rechtvaardigt. Ook Masada Quintet duikt in deze serie op.
Derde boek: The Book Beri’Ah: Deze herbergt de laatste 92 composities van de vele die Zorn geschreven heeft. Het verwijst ook weer naar de Kabbala, waar ook de onderstaande titels deel van uitmaken. Alle elf namen eruit worden hier voorzien van een schijf, waarbij de 11de een bonus cd is. Met dit boek wordt het immense, 25 jaar lang lopende project afgesloten. Ik neem jullie graag mee door de diverse hoofdstukken. Samenvattingen zijn het uiteraard. Aan het eind ook nog een speciale editie van Senzor AM
1. Keter door Sofía Rei And JC Maillard
Composities: #11, 26, 36, 38, 53, 67, 76, 77. Duur: 39:58
Sofia Rei Koutsovitis (zang, charango) kom ik tot tweemaal toe tegen in de tweede serie van Masada middels de geweldige a capella zanggroep Mycale, die songs in het Jiddisch, Portugees, Hebreeuws, Frans, Spaans en Arabisch brengen. Met de Franse muzikant Jean-Christophe Maillard (sazbas, kiku, charango, percussie) dompelt ze samen met twee gastpercussionisten op Keter 8 nummers in een lekker Spaans met Sefardisch sausje. Naast de verrukkelijke zang met eigen teksten, die vrijheid hebben de artiesten dus, laten ze een veelal uptempo mix horen van flamenco, folk, bossanova en droompop. Daarbij experimenteren ze er op redelijk doorwaadbare wijze lustig op los met zowel de muziek als de zang. Als finishing touch overgieten ze het geheel met een flinke melancholie. Het levert wonderschone maar ook uiterst biologerende diepgravende muziek op.
2. Chokhma door Cleric
Composities: #17, 27, 31, 49, 51, 56, 58, 63, 66. Duur: 1:07:49
De Amerikaanse groep Cleric bestaat uit Matt Hollenberg (gitaar, oud), Daniel Ephraim Kennedy (bas), Nick Shellenberger (keyboards, zang) en Larry Kwartowitz (drums, percussie). Zij brengen doorgaans een mix van avant-metal, post-hardcore, mathrock en noisecore. Op Chokhma verwerken ze 9 tracks tot een venijnige, experimentele kruisbestuiving van de bovengenoemde genres met buldervocalen en al. Te gast zijn nog Timba Harris (viool) en Ludovic Beier (accordeon). De knetterharde stukken wisselen ze fraai en dikwijls onverwacht af met zachte, waarbij ze van jazz en ambient naar psychedelische en filmische muziek gaan. Dat afwisselende aspect zit eigenlijk overal in, want net als de diverse genres wisselen de ritmes en tempo’s ook met grote regelmaat af, zij het dat ze ook wel eens langere tijd koers kunnen houden. Nee hier is niet eenvoudig een vinger op te leggen. Voer voor Naked City fans.
3. Binah door Spike Orchestra
Composities: #25, 34, 47, 60, 69, 72, 82, 83, 91. Duur: 1:01:06
Het Spike Orchestra, die ook eerder in de tweede reeks te horen is geweest, is het 16 koppig collectief dat zich laat inspireren door John Zorn, Frank Zappa, Duke Ellington en meer. Op Binah treden ze aan met een arsenaal van trompetten, saxofoons, trombone, klarinetten, vleugelhoorns, trombones, shofar en tuba maar ook gitaar, synthesizers, keyboards, accordeon, contrabas en drums. Het valt dan ook goed te begrijpen dat de 9 tracks hier in verschillende vaarwateren terecht zijn gekomen. Zo openen ze bijvoorbeeld met door klezmer geïnfecteerde brass, maar laten ze verderop ook filmische jazz, freejazz, klezmer, avant-garde, experimenten en meer geïmproviseerde muziek; of combinaties ervan. Die genre verschuivingen gaan overigens compleet ongeforceerd en voelen als natuurlijke flows. Veel belangrijker natuurlijk is dat dit behoorlijk dynamische en virtuoze geheel vol uitstekende en meeslepende muziek staat waar het speelplezier vanaf druipt.
4. Chesed door Julian Lage And Gyan Riley
Composities: #16, 32, 40, 45, 48, 54, 55, 62, 78, 85. Duur: 39:06
Julian Lage is een jazzgitarist en componist die naast eigen ook met Nels Cline albums heeft geproduceerd. Gyan Riley, inderdaad de zoon van Terry Riley, is een gitarist en componist, die naast solowerken ook met zijn vader, Iva Bittová (in Eviyan), Timb Harris en Ches Smith al indrukwekkende hedendaagse werken heeft afgeleverd. De beide gitaarvirtuozen kiezen er voor om de 10 composities op Chesed met enkel hun akoestische gitaren uit te voeren. In verkeerde handen zou dat wellicht saai uitpakken, maar deze heren lijken boeiende conversaties te voeren, die je moeiteloos in de houdgreep nemen. Soms klein, jazzy en intiem en op andere momenten weergaloos vingervlug en extrovert, waarbij er door de vele geluiden en de complexiteit soms meer dan alleen twee muzikanten aan het werk lijken te zijn. Daarmee rijgen ze jazz, klezmer, Spaanse en klassieke thema’s aaneen tot een wonderlijk hoorspel.
5. Gevurah door Abraxas
Composities: #5, 8, 10, 20, 41, 46, 80, 84, 86. Duur: 47:15
Bij Gevurah pakken de heren Aram Bajakian (gitaar, banjo), Eyal Maoz (gitaar, saz), Shanir Ezra Blumenkranz (gimbri, bas, percussie) en Kenny Grohowski (drums, percussie), ofwel Abraxas, flink uit in hun 9 tracks. De leden van de groep participeren in tal van andere projecten, Blumenkranz onder meer in Banquet Of The Spirits, Zion80 en Secret Chiefs 3, en hebben nu deze gelegenheidsformatie in het leven geroepen. Een deel van hen deed in de tweede Masada reeks al mee, maar toen heette de cd nog Abraxas. Hier brengen ze muziek ten gehore die hard, grillig, complex, heel hectisch en vooral intrigerend is. Ook zij zijn net als vele uit deze box niet voor één gat te vangen, want het is een heksenketel vol metal, freejazz, psychedelische rock en klez-rock geworden. Het is alsof je instapt in een reusachtige achtbaan en eenmaal gegrepen door de snelheid, laat het pas weer los als de rit voorbij is. Ook al grenst deze muziek soms aan het kakofonische, het zal je niet onberoerd laten.
6. Tiferet door Klezmerson
Composities: #22, 23, 35, 43, 52, 59, 70, 75. Duur: 39:11
Benjamin Shwartz (altviool, piano, keyboards) is de kopman van het Mexicaanse Klezmerson, die eveneens in een eerdere Masada serie is opgedoken. Hun muziek bestaat uit een wisselende mix van klezmer, psychedelische rock, latin, jazz en bijzondere combinaties ervan. Het achtkoppige ensemble, vergezeld door net zoveel gastmuzikanten, brengt op Tiferet 8 composities op hun eigengereide wijze ten gehore. Dat doen ze onder meer door een interessant instrumentarium dat naast die van Shwartz en inclusief de gasten bestaat uit bas, fluit, drums, gitaar, jaranas, saxofoon, accordeon, hoorn, latara, jaranas, oud, sarangi, leona en violen. Hoewel de rock met klezmer elementen overheersen zorgen de andere genres die ze aansnijden plus de unieke inkleuring met de originele instrumentatie dat het een onnavolgbaar, fris en uiterst genietbaar geheel oplevert.
7. Netzach door https://zion80.com/Gnostic Trio
Composities: #2, 7, 9, 12, 13, 14, 19, 24, 33. Duur: 46:59
Gnostic Trio is een gelegenheidsgezelschap bestaande uit veteraan Bill Frisell (gitaar), Kenny Wollesen (vibrafoon) en Carol Emanuel (harp). Frisell heeft naast legio jazzprojecten ook deel uitgemaakt van Naked City en Wollesen is onder heel veel meer ook bij Electric Masada, één van de incarnaties van het Masada project, terug te vinden. Beide heren maar ook Emanuel bewegen zich doorgaans in jazzy kringen, waar improvisaties en experimenteren dikwijls deel uitmaken van hun muziek. Ook op Netzach laten ze dat in de 9 stukken horen, zij het dat de composities wel enigszins afgegrensd zijn en ze het veelal op fluisterrijke wijze aanpakken. Hierdoor krijg je een evenzo sfeervol als spannend geheel, dat ergens tussen jazz, fusion en klezmer landt. Het gebruik van de harp is voor mij ook nieuw in dit soort muziek, maar past wonderwel en zorgt dat sommige stukken ook van een verlammende pracht zijn. Sowieso is het een sterk prachtalbum geworden.
8. Hod door Zion80
Composities: #4, 39, 50, 57, 71, 74, 89, 90, 92. Duur: 1:08:30
Zion80 is een tienkoppig combo rond gitarist Jon Madof, wat overigens eerder een titel van één van zijn albums was, waar onder meer trompettist Frank London (The Klezmatics, Hasidic New Wave), saxofonist Greg Wall (Hasidic New Wave), saxofoniste Jessica Lurie, toetsenist Brian Marsella (Banquet Of The Spirits) en bassist Shanir Ezra Blumenkranz (Abraxas, Banquet Of The Spirits, Secret Chiefs 3) in zetelen. Ook zij hebben in de tweede Masada reeks al een bijdrage geleverd. Met Hod leveren zij in 9 tracks hun nieuwe bijdrage, waarop ook Zorn zelf één keer meedoet en wat meteen goed te horen is. Ze brengen een wervelende mix van jazz en rock dat ze her en der larderen met klezmer, fusion, psychedelische elementen tegen de metal aanleunende muziek. De groep neemt in de veelal lange nummers ook de tijd om de muziek op te bouwen en allerlei kanten op te laten gaan. Het is derhalve een ijzersterk, doorwrochten en avontuurlijk album.
9. Yesod door Banquet Of The Spirits
Composities: #1, 3, 21, 30, 37, 42, 44, 64, 88. Duur: 49:23
Ook Banquet Of The Spirits heeft in de vorige Masada reeks een album afgeleverd. Het is de groep rond de mag ik wel zeggen legendarische percussievirtuoos Cyro Baptista. Hij is weliswaar geboren in Brazilië, maar helemaal geadopteerd door de New Yorkse muziekscene. Hij werkt veelvuldig rond en met John Zorn, zo speelt hij ook in diens Electric Masada, maar ook met bijvoorbeeld Paul Simon, Yo-Yo Ma, Herbie Hancock en Sting. De rode draad in zijn werk is zijn experimenteerdrift en zijn humor, hetgeen op Yesod ook weer naar voren komt. Hij bevindt zich hier in goed gezelschap van drummer Tim Keiper en -ja, daar heb je ze weer- bassist Shanir Ezra Blumenkranz (Abraxas, Zion80, Secret Chiefs 3) en toetsenist Brian Marsella (Zion80). In hun 9 tracks laten ze energieke jazzy muziek horen, waarbij je -of je het nu wilt of niet- echt niet stil kunt zitten. Er zit een heerlijk opzwepend geluid achter, waardoor de muziek je moeiteloos op sleeptouw neemt. Daarbij is het ook rijk gedetailleerd en blijf je dingen ontdekken. Daarnaast laten ze ook een aantal verstilde, mysterieuze pareltjes horen, die een fraai tegenwicht bieden aan de rest. Gro(o)t(s)e klasse dit!
10. Malkhut door Secret Chiefs 3
Composities: #6, 15, 18, 28, 29, 61, 65, 68, 73, 79, 81, 87. Duur: 43:07
Eén van de leukste bands die sinds 1996 het muzikale landschap betreedt is toch wel Secret Chiefs 3, het gezelschap rond Trey Spruance (Mr. Bungle, Faith No More, Faxed Head). Hun muziek is totaal verrassend en gaat echt van Bollywood funk, film- en Oosterse muziek naar metal, surf en drum’n’bas. Zij zijn ook eerder terug te vinden in het tweede boek van Masada en brengen nu het 12 nummers tellende Malkhut. Hierop bestaat de formatie naast Spruance (gitaren, sitar, klavinet, synthesizers, orgel, kinnor, nevel, klokkenspel, effecten) uit Jason Schimmel (gitaar, lapsteel, sitar), Eyvind Kang (viool, altviool), Matt Lebofsky (hammond/farfisa orgels, piano, moog), Ches Smith (conga’s, dumbek, vibes, shakers), Ryan Parrish (kaval), Abraxas-lid Kenny Grohowski (drums, conga’s) en jawel wederom Shanir Ezra Blumenkranz (bas, oud, gimbri). Ze laten zoals altijd een fraaie en ongrijpbare mix aan stijlen horen, die de groep zo kenmerkt. Dit is sublieme, meeslepende wereldmuziek voor gevorderden.
11. Da’at door Craig Taborn And Vadim Neselovskyi
Composities: #11, 26, 36, 38, 53, 55, 67, 76, 77. Duur: 1:12:21
De bonusschijf Da’at komt van de jazzpianisten Craig Taborn en Vadim Neselovskyi. Taborn maakt naast jazz trouwens ook dark ambient en techno en heeft releases op onder meer Thirsty Ear, Leo, Tzadik en ECM uitgebracht. Neselovskyi brengt zijn muziek, al dan niet met zijn trio, naar buiten middels Neuklang. In 13 tracks besluiten de twee deze omvangrijke boxset met intense jazzy en klassieke pianonummers. Hun virtuositeit komt hier duidelijk naar voren, zeker in de razendsnelle complexe stukken. Dat wisselen ze af met uiterst dromerige rustieke stukken, die ook buitengemeen knap in elkaar steken. Taborn neemt de eerste 5 tracks voor zijn rekening gevolgd door twee gezamenlijke. Neselovskyi brengt daarna de laatste 6 tracks, waarbij hij in de laatste drie bijgestaan wordt door een bassist en drummer. Het levert een afwisselend en innemend geheel op.
SENZOR AM THE BOOK BERI’AH
PLAYLIST:
ARTIST – CD TITLE – SONG NUMBER+TITLE – STARTTIME
Sofia Rei And JC Maillard – The Book Beri’ Ah 1: Keter – 3. Kayam – 0:00
Sofia Rei And JC Maillard – The Book Beri’ Ah 1: Keter – 6. Orot – 5:13
Cleric – The Book Beri’ah 2: Chokhma – 1. Gadolot – 11:40
Cleric – The Book Beri’ah 2: Chokhma – 5. Separ – 16:40
Spike Orchestra – The Book Beri’ Ah 3: Binah – 3. Shamayim – 23:50
Spike Orchestra – The Book Beri’ Ah 3: Binah – 6. Posekim – 29:18
Julian Lage And Gyan Riley – The Book Beri’ Ah 4: Chesed – 3. Sachel – 33:32
Julian Lage And Gyan Riley – The Book Beri’ Ah 4: Chesed – 7. Devekut – 37:41
Abraxas – The Book Beri’ Ah 5: Gevurah – 4. Da’at – 42:27
Abraxas – The Book Beri’ Ah 5: Gevurah – 7. Qiyyum – 46:58
Klezmerson – The Book Beri’ Ah 6: Tiferet – 2. Middot – 54:03
Klezmerson – The Book Beri’ Ah 6: Tiferet – 6. Tomer – 59:16
Gnostic Trio – The Book Beri’ah 7: Netzach – 6. Re’cha – 1:04:19
Gnostic Trio – The Book Beri’ah 7: Netzach – 7. Merkaba – 1:08:39
Zion80 – The Book Beri’ Ah 8: Hod – 5. Tahor – 1:15:01
Zion80 – The Book Beri’ Ah 8: Hod – 9. Shmecha – 1:25:42
Banquet Of The Spirits – The Book Beri’ah 9: Yesod – 6. Nischono – 1:29:26
Banquet Of The Spirits – The Book Beri’ah 9: Yesod – 9. Teshuvah – 1:34:29
Secret Chiefs 3 – The Book Beri’ah 10: Malkhut – 2. Chitzonuyut – 1:41:17
Secret Chiefs 3 – The Book Beri’ah 10: Malkhut – 4. Netzokim – 1:45:02
Secret Chiefs 3 – The Book Beri’ah 10: Malkhut – 6. Netzach – 1:49:20
Craig Taborn And Vadim Neselovskyi – The Book Beri’ Ah 11: Da’at – 6. Ketarim – 1:51:31
Craig Taborn And Vadim Neselovskyi – The Book Beri’ Ah 11: Da’at – 10. Tikkun – 1:57:36