2014, het jaar van weinig schrijven maar veel luisteren. Steeds meer liefhebber, steeds minder scribent, en het bevalt me eigenlijk prima. Muzikaal is 2014 vooral het jaar van Dirk Serries, (mede)verantwoordelijk voor vier albums in mijn top 20, het mooiste concert van het jaar (YODOK III in De Singer in Rijkevorsel), en ook nog eens de mooiste reissue van het jaar (Continuum I + II op een prachtige 3lp set, zijn project met Steven Wilson van Porcupine Tree / Bass Communion). Zonder zijn muziek zou mijn 2014 een stuk minder mooi zijn geweest.
1. YODOK III – YODOK III
Als je een artiest drie keer in je top 10 hebt staan, ben je dan een fanboy? En als dat zo is, maakt het dan wat uit? Geen ene moer natuurlijk. Dirk Serries is gewoon geniaal bezig geweest in 2014. Zo simpel is het. In zijn eentje, en met verschillende mensen samen. Overal prachtig, en bij YODOK III nog net wat mooier. Zo mooi dat niemand er dit jaar overheen kon komen. Not by a long shot. Samen met drummer Tomas Järmyr en Kristoffer Lo op Tuba en Flugelbone onderzoekt hij het muzikale landschap tussen drone, ambient, vrije improvisatie/jazz en postrock, in twee 23 minuten durende zeer sfeervolle en über-intense tracks. En dat laatste dat doet het hem eigenlijk: die intensiteit, die synergie tussen de muzikanten, die alomvattendheid, het het-heeft-altijd-zo-moeten-zijn gevoel. Totale overgave aan mijn kant, vooral die climax in track 2 kan ik eigenlijk alleen maar luisteren als ik alleen ben en me er volledig door kan laten meevoeren. En als dit alles nog niet genoeg is, komt in januari al de opvolger uit (The Sky Flashes, The Great Sea Yearns), en die is – hoewel iets abstracter – minstens even mooi. Echt. Serries+Järmyr+Lo=Geniaal. Zo simpel is dat sommetje ook hier.
2. Christina Vantzou – No.2
Veel hedendaagse neoklassiek is vaak lichtvoetig, inwisselbaar, of (the horror!) zelfs vrolijk. Mot ik allemaal niks van hebben. Een paar jaar geleden zat er best diep in, in die scene, maar nu komt er weinig uit dat me echt boeit. En toen hoorde ik No. 2 van Christina Vantzou. En kwam het toch nog goed, want hier geen lichtvoetigheid of voorspelbaarheid, maar een zwaarmoedig en na enkele maanden nog steeds enigszins ongrijpbaar mengsel van ambient, strijkers, koperblazers en een verdwaalde engelachtige stem. Geen moment makkelijk in het gehoor liggend, melodieën die niet zozeer dissonant zijn maar altijd onvoorspelbaar. En plots is een stuk dan voorbij, voordat het idee helemaal tot rijping heeft mogen komen. Tenminste, dat lijkt zo. Vantzou houdt het kort en compact, stopt soms eerder dan je zou willen, maar daardoor blijft het constant fascineren en ontroeren. Nergens eindeloze herhalingen, nergens treedt ook maar enige verzadiging op. En dat bij alle 11 nummers. Prachtig.
3. DNMF – DNMF
Een hele tijd geleden zei René van Dead Neanderthals al tegen me dat ze samen met Machinefabriek een geweldige plaat hadden gemaakt, maar dat ze nog naar een label aan het zoeken waren. Fuck! Ik kon nauwelijks meer wachten, het gegeven dat de jazznoisecore van Dead Neanderthals met de geluidskunst van Machinefabriek zou worden vermengd, man man man! En vervolgens gebeurde er maanden en maanden niets. Het zou toch niet zo zijn dat dit op de planken bleef liggen? Gelukkig kwam daar onze eigen Sietse met zijn Moving Furniture label langs. En het mooiste bleek: mijn hooggespannen verwachtingen waren nog te laag. Geniale mengeling van drone, freejazz, noise, krijsende saxofoons, dreiging, gekte en intensiteit. Zwaar indrukwekkend, en dan druk ik me zacht uit. Waar Scott Walker en Sunn O))) niet boven zichzelf konden uitstijgen, lukt het DNMF wel: beter worden dan jezelf voor mogelijk hebt gehouden. Hopelijk gaan ze nog lang samen door.
4. YOB – Clearing the Path to Ascend
Waarom nu wel en voorheen niet? Ik zou het je ook niet kunnen zeggen. Ik vond YOB altijd ‘wel goed’ maar echt binnen kwam het nooit. De zang stond me vaak niet aan, en daardoor zette ik nooit door. En waarom zou ik ook? Teveel goede muziek om me bezig te houden met ‘wel goed’. En toch, vanaf de allereerste riff die ik hoorde van Clearing the Path to Ascend was ik dit keer wel verkocht, en kon geen matige zang me er me meer vanaf houden. En die bleek niet eens zo matig trouwens. Uiteindelijk is het denk ik de waanzinnige intensiteit die het trio de hele plaat weet vast te houden. Er zit iets onontkombaars, iets onmetelijk dieps in de monumentale riffs, de bulderende kracht, de ontroerende melodieën. YOB rules.
5. The Void Of Expansion – Ashes and Blues
Hier is Dirk weer, samen met YODOK III kompaan Tomas Järmyr. Dit keer zonder Kristoffer Lo, en het is direct een totaal andere entiteit. Ruwer, meer op vrije improvisatie gericht. Serries laat zijn gitaar ook als zodanig klinken; weliswaar vol effecten maar verwacht hier geen volle, alomvattende ambientdrones. Het duo exploreert, bouwt op en af, speelt extatisch alle schroom van zich af, en laat de magie zijn werk doen. Fabelachtig mooi.
6. Run The Jewels – Run The Jewels 2
Alle lof voor Run The Jewels die je afgelopen weken/maanden heb gelezen is volledig terecht. En gelukkig lijken El-P en Killer Mike steeds meer te worden opgepikt door alles en iedereen; volledig terecht. Maar wat ik niet snap: waarom wordt RTJ2 wel breed gedragen, en bleef El-P solo qua populariteit ver achter? Zeker zijn Cancer 4 Cure heeft evenveel hits; het vroegere werk was wellicht wat te abstract. Maar goed, Run The Jewels is en blijft geweldig. Wellicht mijn meest gedraaide album van 2014.
7. Machinefabriek – Halfslaap II / Stiltetonen
Een van de hoogtepunten van het 24 Hour Dronefest op Le Guess Who? was Machinefabriek met strijkkwartet. Het bleek de compositie Halfslaap III te zijn. Ontroerend mooie elektronica-meets-neoklassiek. Arvo Pärt, Johann Johannsson op zijn mooist – dat soort dingen – en dan een steeds dikkere laag strijkers over elkaar, licht vervormd, om dan na 25 minuten bijna in een drone te verworden. Hypnotiserend en waarlijk ontroerend, en als de compositie dan na 35 minuten klaar is word je bijna gelouterd weer wakker. Had hoger kunnen eindigen als ik hem eerder had leren kennen.
8. Swans – To Be Kind
Ik begrijp hem nog steeds niet helemaal, To Be Kind. Waar The Seer vrij snel bij me indaalde, is deze plaat nog niet zover. Nog lang niet. Maar hij blijft schuren, fascineren, intrigeren. Hij vraagt me terug, ook al wil ik hem wegleggen. En wie ben ik om Michael Gira tegen te spreken? Ik zou niet eens durven.
9. Kyle Bobby Dunn – And The Infinite Sadness
Het is belachelijk, ik leerde de plaat deze week pas kennen. Het is de schuld van mede-subjectivist Gerard: “Bas! Stop de jaarlijstpers! Kyle Bobby Dunn’s And The Infinite Sadness: sad ambient in de geest van Stars of the Lid!”. En dan heb je me, en dat weet hij. Ook hier geldt: als ik hem eerder had leren kennen zou hij hoger staan. Misschien wel veel hoger. Voor nu laat ik me gelukzalig verdrinken in de even trieste als gelukkigmakende vergetelheid van Kyle Bobby Dunn.
10. Dirk Serries – The Origin Reversal
Als er ooit een cursus “Hoe klinkt ambient nu eigenlijk?” wordt gegeven, dan hoef je eigenlijk alleen maar The Origin Reversal te laten horen. Voor de 3e keer Dirk Serries deze top 10, en weer compleet anders van toon en benadering. Zalvende, oneindige sfeertekeningen vol schoonheid en lichte dreiging – maar nooit teveel; hier is vooral plaats voor sereniteit. Een terugkeer naar zijn vidnaObmana tijd wordt het ook genoemd, maar dan wel in het hier en nu. Maar zoals bij perfecte ambient betaamt: tijd doet er niet toe. Tijdperk ook niet.
11. Blueneck – King Nine
Niet de impact van Repetitions, en ik moest ook wennen aan de elektronica in het geluid, maar King Nine is wellicht wel gewoon de missing link tussen postrock en pop. Allemaal bloedmooie liedjes, ik doe het ervoor.
12. Dead Neanderthals – Prime
40 minuten lang een ware aanslag op de zintuigen. Een orgie van freejazz/noise, en dan 40 minuten op hetzelfde absurd intense niveau. Een ware uitputtingsslag, waarschijnlijk voor de band nog het meest. Wat een trip.
13. D’Angelo & The Vanguard – Black Messiah
Wat een verrassing een paar weken geleden, niet? Heerlijke funkritmes, de veelvuldig gedubde zang, en dan die pure jazz in de baslijnen: ik was direct verkocht. Nu, een tijdje later valt op dat het veelal redelijk schetsmatige liedjes zijn, maar dat is niet erg. Welkom terug.
14. Motorpsycho – Behind The Sun
Waarom hebben ze toch altijd een paar mindere liedjes tussen briljantjes staan? Elke Motorpsychoplaat heeft er last van helaas. Was elke liedje van het niveau ‘Ghost’ of ‘The Promise’ had Behind The Sun zo in de top 3 gestaan.
15. Minibus Pimps – Cloud To Ground
Deathprod (Helge Sten) en John Paul Jones doen graag moeilijk: dit is de meest abstracte plaat van deze lijst. Nu doet Deathprod wel vaker moeilijk, maar van de oud-LedZep bassist zijn we anders gewend. Bizarre, inktzwarte soundscapes die soms richting noise gaan. Indrukwekkende shit.
16. Thomas Köner – Tiento de las Nieves
Een track van een dik uur, samengesteld uit spaarzame pianonoten die vervolgens de leegte in mogen zweven. De diepte is immens, de ruimte wijdser dan ooit. Welkom in het grote bijna-niets.
17. Art Of Cosmic Musings – Transmission
Et voila: Dirk Serries nummer 4! Hier samen met drummer Teun Verbruggen in vier lange exploraties van de ruimte tussen ambient en vrije jazz. Soms iets te lang, maar wat een pracht. Alweer.
18. Shivers – Shivers
En stiekem ook alweer de derde keer Machinefabriek in de top 20! Hier samen met Gareth Davis op basklarinet en Leo Fabriek op drums, hun eigen versie van jazz makend. Niet de makkelijkste versie maar wel een erg uitdagende en vooral mooie.
19. Monomyth – Further
Geweldige spacerock uit Nederland. Op een track iets teveel Pink Floyd, de andere tracks zijn origineler en mooier, waarbij opvalt dat de meest compacte songs ook de meeste impact hebben. Mooi!
20. Pharmakon – Bestial Burden
Angstaanjagend, de noise van Pharmakon. En omdat ze gebruik maakt van menselijke geluiden en die in een context van elektronische noise zet, komt het des te harder aan. Confronterende plaat, in kleine porties te nuttigen.
(door Bas)