Christopher Nolan heeft met Inception een nieuwe Matrix gemaakt. Of een Memento volgestouwd met actie.
Teveel actie kun je rustig stellen, daarom vind ik de eerste vergelijking toepasselijker. Beide blockbusters beginnen met een fantastisch idee; de brein in een vat-theorie vs. het als buitenstaander enteren van andermans dromen, maar raken al snel op een tamtamtam-zijspoor van rondvliegende kogels. Dat tamtamtam klinkt ook letterlijk, op de akelig ronkende, saai effectieve soundtrack van Hans Zimmer. Waar de Wachowskis in The Matrix echter voluit kozen voor lekker fascistisch slechteriken en bruut puberaal geweld, wil Nolan tegelijkertijd ook nog Memento-diepzinnigheid in zijn film verwerken. Het is jammer dat hij niet voluit voor dat laatste heeft gekozen, want nu is zijn eindresultaat een film die van beide walletjes eet, maar in geen van beide écht het hart (of de ballen) van de kijker raakt.
Dat wil niet zeggen dat Inception mislukt is, geenszins zelfs. Inception is enerverend voor zolang (2.5 uur) ie duurt. De film begint, zoals het hoort in een breinbreker, expres verwarrend. Chaotische Bourne-achtige actie eindigend in magnifiek slow motion, in een badkuip. Je mag het verwachten, zo kun je bezig blijven natuurlijk, maar de video-effecten (en de beelden an sich) zijn de gehele film perfect verzorgd. Er zit zoveel slow motion in dat je bij vlagen het gevoel hebt naar een Fatboy Slim-video te kijken. Zeker als ook groente en fruit de lucht in vliegen. Dat gebeurt in een van de betere scènes, als hoofdrolspeler en opperdroomvanger DiCaprio aan de onervaren Ellen Page (Juno, weet u wel) wat magische trucs demonstreert. Die eye-opener voor haar (hier dus eigenlijk een eye-closer) is te vergeleken met Neo die van Morpheus krijgt uitgelegd dat hij in een nep-wereld leeft. Als de naam Morpheus niet bezet was geweest hadden ze 'm vast ook hier gebruikt, nu heet het personage van Page Ariadne. Al zie ik ze nergens met een bolletje wol…
Het actie-plot dat de film voortstuwt is niet zo interessant en heeft iets van doen met Japanner Ken Watanabe die een wereldwijd energie-monopolie wil verhinderen. Ongetwijfeld uit eigen belang. Het team van DiCaprio wordt ingehuurd om te zorgen dat een of andere corporatie uit elkaar valt. Het is tijdens de voorbereidingen op deze 'droomdropping' dat Inception echt goed wordt. Ik memoreerde al de dromen-demonstratie voor Page, maar even fascinerend is de introductie van een chemicus, die als manusje van alles dient. Uiteindelijk blijkt ie vooral een goed auto-coureur te moeten zijn, al komt dat door omstandigheden. In de 'echte wereld' runt hij een soort droomfabriek, hee Hollywood. We krijgen een rondleiding in een lugubere scène waar rijen mensen in bedden gedrogeerd liggen te… liggen. Die verslavende bijwerking aan de avonturen had Nolan nog wel wat meer mogen benadrukken. Ik had eng heroïnegedoe met naalden willen zien, hij en zijn team moeten continu op commando in slaap vallen, maar een beetje gedruppel met de supergeconcentreerde substanties is kennelijk genoeg. Dat had smeriger gekund, wat mij betreft. Rond dat punt zat ik ook te denken aan In De Ban Van De Ring (tja..) een boek dat vooral goed is omdat de magische ring zijn gebruiker tot junkie maakt. Dat is wat ook hier is gebeurd met teamleider DiCaprio, maar dit aspect van het plot komt eigenlijk nergens écht lekker op de voorgrond.
DiCaprio heeft heimwee naar zijn gezin, maar kan ze alleen nog zien in zijn dromen, of hij dat nou wil of niet. Hier zijn we dan toch bij het intrigerende element van Inception aangekomen. DiCaprio wordt gekweld door schuldgevoel (de kijker leert goed getimed langzaam waarom) en kan in zijn dagelijkse bezigheden in andermans dromen zijn eigen herinneringen niet meer uit 'het verhaal' houden. Keer op keer ziet hij zijn twee blonde kinderen, die als een Sans Soleil-visioen opduiken. Nog mooier is de geluidstrigger. Hands down het beste moment van de film is als 'de laatste klus' is begonnen, men al is afgedaald naar 'een droom in een droom' en het tinkelen van een brekend wijnglas DiCaprio's concentratie verstoord. Haunting, want dat geluid betekent de entree van de anti-heldin van het verhaal; zijn echtgenote. Merk op dat de film het zodoende eigenlijk zonder échte slechterik moet stellen, een dappere, maar ook moeizaam uitpakkende zet. Aangezien zodoende echt gevaar líjkt te ontbreken, last Nolan halverwege nog even een uitleg in, om erop te hameren dat onze helden ook in de dromen reëel gevaar lopen, een van de weinige momenten in het uitgekiende en duidelijk jarenlang doorpuzzelde script dat voelt als een geforceerde, kennelijk noodzakelijk geachte, toevoeging.
Maar goed, de echtgenote van DiCaprio dus, met wie hij opvallend genoeg niets romantisch of erotisch beleefd, terwijl het toch projecties van zijn geest zijn. Zij wordt gespeeld door Marion Cotillard, de enige mislukte casting-keuze. Ik weet nooit precies of je nou de acteur/actrice of het script de schuld moet geven, maar ze voegt niks aan haar personage toe, misschien was Charlize Theron een beter idee geweest, die in een paar scènes in The Road wél haar gedoemde, naar ontsnapping (lees de dood) uit de realiteit verlangende personage een meeleefbare tragiek mee te geven.
Nu moet de film toch vooral worden gedragen door DiCaprio. Het zal enkel wat over mijn subconscious zeggen, maar ik vond 'm plots op Geert Wilders lijken. Zelfde lage varkensoogjes, breed voorhoofd en achterovergekamd haar. In dat geval is Ellen Page de oh zo wijze, bijna irritant gelijkhebberige ratio van Femke Halsema, ze praat zelfs op dezelfde toon, maar ik dwaal af. DiCaprio en Page spelen in elk geval allebei prima.
Terwijl het dreamteam steeds dieper in het hoofd van Cillian Murphy (zoon van de opper-CEO) afdaalt, leren wij ook steeds meer over DiCaprio's verleden en geestesspinsels. Al even daarvoor wordt zelfs letterlijk de lift naar beneden genomen, om te zien wat hij het allerdiepst in zijn geheugen heeft weggestopt. Daar nadert Inception bijna horror-achtige spanning, een bijzonder knappe passage, maar opnieuw pakt Nolan niet door. Hij verlaat de duistere, enge waanzin voor leegte, de leegte van zelfgebouwde fantasiewerelden, met de melancholie van het einde van de klassieker Planet of the Apes. En de actie-leegte van een sneeuwwereld, die de tal
loze gamers onder de jeugdige popcorn-malende biosgangers ongetwijfeld ook aan videogame Metal Gear Solid deed denken.
Aan het eind maakt de film een tollende cirkel naar het begin en laat gelukkig, net zoals bij aanvang, de kijker in twijfel achter.
(door Ludo)