Oké, geen finaleplaats op het songfestival, maar wat een toppers in mijn lijstje uit het:
SCHADUWKABINET
Ik luisterde naar:
-L’Arpeggiata & Christina Pluhar& Philippe Jaroussky,
-Bend The Future,
-Ketil Bjørnstad,
-Fatoumata Diawara
-Jeff Greinke,
-Immaterial Possession,
-Hannah Jadagu,
-Jawa,
-Kalle,
-Nile On waX,
-Otwinowski / Sikorski / Witkowski en
-Hania Rani.
Jan Willem
L’Arpeggiata &Christina Pluhar & Philippe Jaroussky – Passacalle De La Follie (cd, Erato/ Warner Classics)
Christina Pluhar is een Oostenrijkse componiste, harpiste, luitiste, theorbo speelster en een specialiste op het gebied van Middeleeuwse en Barokke muziek. Samen met haar Franse ensemble L’Arpeggiata heeft op afwisselende wijze al menig prachtig meesterwerk uitgebracht. Daarbij beperkt ze zich ook niet tot klassiek alleen maar is er ook plaats voor jazz, folk, avant-garde en Mediterrane muziek. Het is veelal heerlijk melancholisch. Voor het nieuwe album Passacalle De La Follie werken ze samen met de Franse countertenor Philippe Jaroussky, die over een uitzonderlijk stem beschikt; hoog ook, heel hoog. Hiermee hebben ze op eerdere albums ook al eens gewerkt, maar nu speelt hij echt een hoofdrol, zij het dat er ook enkele instrumentale stukken op staan. Ze dompelen zich onder in de zeventiende-eeuwse muziek, ten tijde van de Franse aristocratie waarvoor door diverse componisten uit die tijd kamermuziek is gecomponeerd. Daar giet Pluhar (theorbo, arrangementen) met haar 6-koppige ensemble (cornet, theorbo, viola da Gamba, percussie en Barokke viool/ gitaar/ harp) een geheel eigen sausje over. Hierdoor wordt het allemaal weer puik en ervaar je wat minder de pruik. Dat levert 16 wonderschone stukken op, die je bijna 63 minuten aan de grond weten te nagelen. Alles is ook weer van een fijne droefgeestigheid, al blijft de muziek sprankelen. Dit is het zoveelste tijdloze en wonderschone album van dit combo.
Bend The Future – Sounds So Wrong (cd, Tonzonen / Creative Eclipse PR)
Ongeveer vier jaar geleden is Bend The Future opgericht in Grenoble. Inmiddels heeft dit Franse vijftal al twee albums uitgebracht, waarop ze prog rock laten horen die ze aandikken met jazz, funk en Oost-Europese muziek. Op hun alweer derde album Sounds So Wrong, opereren ze als zestal. Ze brengen weer hun overheerlijke recept van prog rock, die diep in de jaren 70 roert, waar ze de eerder genoemde ingrediënten aan toevoegen. Het klinkt bepaald niet gedateerd, maar fris en hedendaags, mede door hun unieke aanpak. Daarnaast maken ze ook nog eens in 2 van de 9 songs gebruik van een strijkkwartet, wat hun veelzijdige geluid alleen nog maar rijker maakt. Het is allemaal best stemmig, maar toch voelt het als uitwaaien. Steeds geven ze net weer een andere draai aan hun geluid, waardoor ze telkens verrassen. En ze worden er steeds beter in. Fans van betere prog rock zullen hier zeker van smullen. Dat klinkt helemaal niet verkeerd, integendeel!
Ketil Bjørnstad – Sanger Ved Havets Begynnelse (cd, Grappa/ Simax Classics)
Vorige week schreef ik al ietwat verlaat over de laatste cd Between Hotels And Time van de legendarische Noorse pianist/componist Ketil Bjørnstad, die hij samen met Anneli Drecker heeft gemaakt. Ik kondigde al aan dat er een nieuwe van deze klasbak aan zat te komen en warempel een week later ploft Sanger Ved Havets Begynnelse op de mat, hetgeen “Liedjes aan de rand van de oceaan” betekent in het Noors. Hierop werkt Bjørnstad samen met zangeres Solveig Andsnes, (Hardanger) violist Nils Økland (Lumen Drones, 1982) en percussionist Rune Arnesen. Het heeft 14 composities van samen bijna een uur lang opgeleverd, die vooral gedragen worden door het prachtige en soms ook experimentele pianospel plus de uitzonderlijk mooie en emotievolle zang, die het geheel tussen jazz, neoklassiek en die typisch Scandinavische (Nordic) folk plaatsen. De verdere inkleuring door het bijzondere vioolspel van Økland en het experimentele, jazzy percussiewerk van Arnesen geven het allemaal extra franje. De titels heten eenvoudig “Forste” tot en met “Fjortende Sang”, dus je kan ook tot 14 leren tellen in het Noors, maar de muziek is zo veelzeggend en goed dat het geen naam hoeft te hebben om diepe indruk te maken en te kunnen ontroeren. Denk aan een mix van Frifot, Solfrid Molland, Christina Pluhar & L’Arpeggiata, Susanna en het werk met Anneli Drecker. Het is avontuurlijk en tevens van een zinnenstrelende pracht.
Fatoumata Diawara – London Ko (cd, Montuno Producciones y Eventos/ 3ème Burau/ Wagram)
Zangeres, gitariste en actrice Fatoumata Diawara is in Ivoorkust geboren, maar haar ouders komen beide uit Mali. Haar Malinese roots komen ook wel terug in haar muziek. Ze maakt al jaren muziek vanuit Frankrijk, hetgeen de prachtige albums Fatou (2011) en Fenfou (2018) heeft opgeleverd. Daartussen zaten nog wat samenwerkingsverbanden. Haar muziek is veelal melancholisch gestemd en is een exponent van de West-Afrikaanse Wassoulou-muziek, waartoe onder meer ook die van Oumou Sangare behoort. Ze heeft al met diverse grote artiesten vanuit de hele wereld gewerkt. Dat is ook terug te zien op haar nieuwe album London Ko, waarop ze 14 nieuwe songs presenteert en waarvan er zes door Damon Albarn zijn geproduceerd, die zelf ook meedoet. Daarnaast zijn het Angie Stone, -M-, M.anifest, Roberta Fonseca, Yemi Alade en diverse gastmuzikanten die hieraan hebben meegewerkt. Ze brengt een weelderig geluid, waarbij ze soms nog teruggrijpt naar haar eerdere albums. M.anifest draagt zelfs raps bij aan dit prachtalbum dat minstens zo kleurrijk is als de cover. Heel fijn dat deze geweldige zangeres terug is.
Jeff Greinke – A Thousand Year Flood (cd, Projekt)
Eigenlijk is het de omgekeerde wereld dat de muziek van de legendarische, Amerikaanse muzikant Jeff Greinke vergeleken wordt met Olafur Arnalds, Nils Frahm, Johann Johannsson, Max Richter en Hania Rani, wat toevalligerwijs raakvlakken heeft met een andere recensie deze week. Omgekeerd, omdat Greinke, die al sinds 1980 aan de weg timmert met muziek die het midden houdt tussen ambient, industrial, new age en experimentele muziek en later meer de neoklassieke, downtempo en ook meer elektroakoestische kant opgaat. En toch zijn de associaties passend. Greinke gaat met zijn tijd mee en weet steeds weer te verrassen met nieuwe vondsten. Dat blijkt ook weer op zijn nieuwste worp A Thousand Year Flood, waar hij mag rekenen op bijdragen van Heather Bentley (cello, altviool, viool) en James DeJoie (klarinet). Greinke plaatst zijn elektronica naast de akoestische instrumenten en smeedt een amalgaam van ambient en neoklassiek. Ik moet hierbij soms ook denken aan een huwelijk tussen David Darling en Brian Eno, al is de meester natuurlijk eigenzinniger dan dat alleen. Schoonheid van de absolute buitenklasse.
Immaterial Possession – Mercy Of The Crane Folk (cd, Fire / Konkurrent)
Het Amerikaanse gezelschap Immaterial Possession is gestart door het multidisciplinaire duo Cooper Holmes (bas, zang) en Madeline Polites (zang, gitaar) en worden gecompeteerd door Jon Spiegel (drums) en Kiran Fernandes (keyboards, klarinet, fluit). Saillant detail is dat die laatste de zoon is van John Fernandes, die onder meer te vinden was in The Olivia Tremor Control. Ze maken doorgaans lekker psychedelisch rock, die ze larderen met van alles en nog wat. De groep is terug met het tweede album Mercy Of The Crane Folk. Op geheel eigen en een tikje theatrale wijze laten ze hier psychedelische rock horen, waarbij ze ook elementen van surf, folk, progressieve rock, Afrikaanse en Oosterse muziek en wave voegen. Bij de openingstrack dacht ik even dat het richting Siouxsie zou gaan, maar dat was slechts een momentopname. Ze laten lekker retro keyboardklanken horen, dolende gitaarklanken, hippie fluiten en heerlijk dromerige zang. Dat wordt ondergedompeld in een net zo mysterieus als psychedelisch bad, hetgeen allemaal uiterst aanstekelijk uitpakt, al dwaal je ook vaak heerlijk af. Ik denk dat fans van onder meer Khruangbin, Stella, Moon Duo, Amber Arcades, Ghost Woman, Ennio Morricone en La Luz hier wel mee uit de voeten kunnen. Eigenzinnig goed(je).
Hannah Jadagu – Aperture (cd, Sub Pop / Konkurrent)
Toen de Amerikaanse zangeres en muzikante Hannah Jadagu van de middelbare school kwam, heeft ze haar debuut ep What Is Going On? (2021) al uitgebracht. Die had ze volledig met haar iPhone7 opgenomen. Je hebt talent of niet. Haar muziek moet zowel superintiem als universeel invoelbaar zijn. Daarbij zit ze met haar geluid ergens tussen droompop en alternatieve rock in, al is ze bepaald niet genre-vast. Ze beschikt over een heerlijk zoetgevooisde stem, die het nog eenvoudiger maakt om haar muziek te omarmen. Na nog een paar singles is eindelijk het volledige album Aperture een feit. Ze brengt 12 songs, die wel in de lijn van het eerder geschetste liggen, zij het dat er ook elementen van r&b, shoegaze en hip hop voorbijkomen, waarbij ze dikwijls op onverwachte momenten ook bijzondere ritmes gebruikt. Sowieso zit haar muziek vol met subtiele details, waarbij Hannah (zang, gitaar, synthesizers, drum programmering) op drie gastmuzikanten mag rekenen op gitaar, bas, synthesizers, drums, drum programmering en altviool. De muziek past ook wel op het 4AD label van nu, al is die bij Sub Pop natuurlijk ook op de juiste plek. De muziek is lekker intiem, melancholisch en eigenzinnig, ook al hoor je wel invloeden terug. Denk daarbij aan een mix van Soccer Mommy, Aldous Harding, Nabinah Iqbal, Hater, Japanese Breakfast, Stella en Suki Waterhouse. Het is een prachtig persoonlijke plaat geworden.
Jawa – Last Breaths From Aleppo (cd, Muziekpublique / Xango Music Distribution)
Ik vind de komst van mensen uit andere landen onze cultuur altijd enorm verrijken, zowel qua muziek en cultuur als eten en meer. De reden dat ze hier zijn is divers en velen willen als het kan ooit terug naar hun thuisland. Ik schaam me dikwijls als ik zie hoe overheden in ons en andere rijke landen hen neerzetten en behandelen. Zo sprak ik jaren geleden diverse Syriërs, die zo mooi spraken over hun land, dat nu helemaal in puin geraakt. Met veel liefde spraken ze ook over de muziek van daar en dat blijkt meteen te verbinden. Muziek, cultuur, het is net zo belangrijk als ademen. Veel van het culturele erfgoed lijkt in Syrië kapot te gaan. Het is één van de redenen voor het in België neergestreken Jawa ensemble om als hoeders van het rijke soefi-culturele erfgoed op eigentijdse wijze dit naar buiten te brengen. Hoewel oorspronkelijk geen instrumenten werden gebruikt bij soefimuziek, kiest dit zestal er voor om dat wel te doen, zodat het ook beter in het hier en nu zal landen. Khaled Alhafez (zang), Yousef Zayed (oud), Youssef Nassif (qanun), Tammam Alramadan (ney), Marwan Fakhir (viool) en Simon Leleux (percussie) presenteren op het geweldige non-profit label Muziekpublique, dat al zoveel prachtigs heeft voortgebracht, hun album Last Breaths From Aleppo. Een veelzeggende titel. En eigenlijk mag Hatim Aljamel, hun live derwisj danser, niet onvermeld blijven (al hoor je die hier natuurlijk niet). De muziek is zoals gezegd om hetgeen in hun cultuur geworteld zit te behouden, maar het is ook een project van verzet; ze weigeren een traditie geleidelijk te zien verdwijnen zonder te proberen haar zelf te redden. Dat levert 18 intense songs op van samen maar liefst 56 minuten, waarbij de emoties ook zonder de taal te begrijpen invoelbaar zijn. Dat geldt ook voor de instrumentale nummers. Ik vind dat altijd net zo wonderlijk als waardevol. Muziek is de navelstreng, die ons allen verbindt. Buiten dat alles is het ook gewoonweg een wonderschoon wereldalbum geworden dat van hoogtepunt naar hoogtepunt gaat.
Kalle – Under The Black Moss (cd, Day After)
Kalle is een Tsjechisch duo, bestaande uit Veronika Buriánková en David Zeman, die in 2014 hun debuut hebben uitgebracht. Ze brengen melancholische muziek, die ergens tussen slowcore, altpop, postrock, trip hop en shoegaze uitkomt. Ik heb ze echter pas leren kennen toen ze hun tweede album Saffron Hills in 2017 het licht lieten zien. Ik noemde het destijds een overheerlijke, narcotiserende mix van Calla, Blonde Redhead, Thalia Zedek, Portishead, Tomorrow We Sail, Glissando en Mi And L’Au. Zangeres Veronika beschikt over een stem, die wel aan Beth Gibbons doet denken. Samen met David houdt ze er ook de post-punk/noiseband Veena en de sludge metal meets trip hop groep Nod Nod. Na hun tweede album met Kalle volgt er nog de mini Songs With The Acoustic Band (2019), waarop ze 6 meer akoestisch gerichte tracks brengen en ze steun krijgen op viool, cello, harmonium en piano. Dat levert een waanzinnig kleinood op. Inmiddels is hun derde album Under The Black Moss een feit. Eigenlijk al eind november uitgebracht, maar zoals vaker sijpelt muziek van daar hier wat later binnen. En een lp versie is ook dit jaar uitgebracht; ja dat is wat, ik die me achter een lp verschuil. Hoe dan ook leveren Veronika Buriánková (zang, keyboards, tekst) en David Zeman (gitaar, drummachines, bas, synthesizers) hier in bijna drie kwartier 9 nieuwe songs af, die duisterder zijn dan ooit. Dikwijls hoor je hun metal verleden erin doorschemeren, al past de muziek nog altijd wel ergens tussen de genoemde genres, zij het dat het wat consistenter is dan hun vorige studiowerken. Het is tevens een fractie meer elektronisch, maar ze worden sporadisch wel bijgestaan door drummer Jiří Bendl (Manon Meurt…sorry Manon). De raakvlakken met Calla, Glissando en Portishead zijn ook nog wel aanwezig, maar ook de muziek van Esben And The Witch dringt zich hier op. Al moet gezegd worden dat Kalle echt een eigen sound in huis heeft, mede door die eigengereide combinaties. Het gaat hier van hoogtepunt naar hoogtepunt, waarbij het kippenvel niet ontbreekt. De groep is gewoon van toch al aanzienlijk hoog naar een nog hoger niveau gegaan. Wat een ongelooflijk afwisselend en sterk prachtalbum!
Nile On Wax – After Heaven (cd, Tonzonen / Creative Eclipse PR)
De Belgische violiste, altvioliste, componiste en actrice Catherine Graindorge is een behoorlijk bezige bij, vandaar dat ze solo nog maar een paar keer van zich heeft laten horen. Ze heeft gewerkt met John Parish, Nick Cave, Warren Ellis, Debbie Harry, Mark Lanegan, Andrea Schroeder, Chris Eckman, Hugo Race, Monsoon, Bertrand Cantat (Noir Désir, Détroit) en afgelopen jaar ook nog met Iggy Pop. Daarnaast maakt ze ook muziek voor theater en film en is ze al sinds 2007 lid van het instrumentale trio Nox, dat tegenwoordig voluit Nile On waX heet. Naast Graindorge (viool, altviool) bestaat deze uit David Christophe (bas) en Elie Rabinovitch (drums). Ze maken veelal op innovatieve wijze muziek, die tussen de ruimtes van genres als jazz, ambient, post-rock, psychedelische muziek en avant-garde ligt. Na de albums Nox (2009), Freaks (2011) en Bell Dogs (2017) zijn ze nu terug met After Heaven, waarop ze in 48 minuten 7 nieuwe tracks lanceren. Het is meest atmosferische en filmische album tot nu toe. Op fraaie wijze kringelen de ijle vioolklanken door de bas- en drumpartijen om zo een meeslepend geheel te vormen. De ene keer meer rustig en tot de verbeelding sprekend en op andere wijze luider en spannend psychedelisch, waarbij ze nog steeds om diverse genres heen spelen. Ze mogen dan niet vaak met een album komen, maar het wel iedere keer een schot in de roos.
Otwinowski / Sikorski / Witkowski – Spalona Ziema (cd, Gusstaff / Xango Music Disribution)
De Poolse muzikanten Marek Otwinowski (Karbido), Michał Sikorski (BigRip)en Marcin Witkowski hebben een trio gevormd met enkel hun achternamen. Dat maakt de muziek op hun album Spalona Ziema, hetgeen “verschroeide aarde” betekent, overigens niet minder voornaam. Marek (diverse basgitaren, mk2 soundbox, daxofoon), Michał (basklarinet, klarinet, baritonsaxofoon, pocket trompet, elektronica) en Marcin (drums, elektro-akoestische preparaties, elektronica) maken al improviserend rauwe mixen, die veel genres aandoen maar veel vaker over alle grenzen heen stappen. En soms behoorlijk hard ook! In bijna drie kwartier serveren ze 11 tracks zonder kop en staart, maar die wel bol staan van intrigerende luisteravonturen. Ze laten geen spoor van vernieling na, zoals de titel zou kunnen suggereren, maar maken de grond onder je voeten enkel heet. Free jazz, avant-garde, rock, metal, noise, industrial en zelfs ambient-achtige stukken passeren de revue. Ze maken iets, breken het af en bouwen uit de brokstukken weer iets nieuws en steeds weer wat anders; meestal ook behoorljk complex. Je hebt derhalve wat zitvlees nodig om deze helemaal tot je te nemen, maar daar krijg je dan ook wel een geweldig luisteravontuur voor terug. Eén van de broodnodige buitencategorie.
Hania Rani – On Giacometti (cd, Gondwana)
Hoewel het pianolandschap behoorlijk overvol is geraakt nadat artiesten als Nils Frahm en Ludovico Einaudi hun opmars maakten, zitten er nog altijd wel echte andere, onderscheidende pareltjes tussen. Eén daarvan is de Poolse pianiste, componiste en muzikante Hania Raniszewska, die als Hania Rani haar muziek naar buiten brengt. Ze heeft gewerkt met Portico Quartet, Hior Chronik, Christian Löffler en Dobrawa Czocher. Met die laatste genoemde celliste ook al wat vaker en die geeft ook weer acte de présence op haar nieuwe album On Giacometti, die volgt op een soundtrack. Ze heeft eerder ook al muziek voor films en theater geschreven. Dat valt goed te begrijpen, want haar muziek spreekt eigenlijk altijd op diepgravende wijze tot de verbeelding. Daarbij weet ze zoveel emoties in haar muziek te stoppen, die altijd voor iets extra’s zorgen. Op dit nieuwe album brengt Hania Rani in ruim 42 minuten 13 nieuwe stukken, waarbij ze de basis steeds legt met werkelijk virtuoos en soms echt vingervlug pianospel. Dat lardeert ze met geluiden uit keyboards, waardoor de pianoklanken steeds in een bijzonder, dikwijls droefgeestig en donder decor. In de twee stukken waar de cello van Czocher wordt het allemaal nog eens extra verlammend mooi; maar goed, ik ben dan ook echt een groot liefhebber van dat instrument. Maar ook de rest is van een bijzondere en filmische schoonheid, waarbij ze weer diepe snaren weet te raken. Daarbij moet je denken aan een iets dat het midden houdt tussen Nils Frahm, Ludovico Einaudi, Sophie Hutchings, Erik Satie, Poppy Ackroyd, Ólafur Arnalds en Lubomyr Melnyk. Echt een weergaloos album.