Geen cent ontvangen van de Russen, maar ik moest wel even gas geven voor mijn lijstje uit het:
SCHADUWKABINET
Ik luisterde naar: Ana Lua Caiano, Einstürzende Neubauten, Gammelsæter & Marhaug, Grigio Scarlatto, Khruangbin, Ebony Lamb, Serpentwithfeet, Jane Weaver en Adam Wiltzie.
Jan Willem
Ana Lua Caiano – Vou Ficar Neste Quadrado (cd, Glitterbeat / Xango Music Distribution)
Soms krijg je weer iets in handen dat volslagen nieuw klinkt, ondanks dat er best aanknopingspunten te ontdekken vallen. Dat geldt zeker voor het debuut Vou Ficar Neste Quadrado van de Portugese zangeres en muzikante Ana Lua Caiano, die na vele klassieke pianolessen een jazzschool doorloopt. De titel betekent “ik blijf op dit plein”, maar dat moet dan wel een plein met oneindig veel mogelijkheden zijn aangezien haar muziek een veelzijdige patchwork is van veel en juist vele (genre) grenzen overgaat. De muziek wordt gestuurd door intense beats en bevat pulsen, glitch en abstracte geluiden. Het is gelaagd, uiterst melodisch, toegankelijk en toch ook behoorlijk complex. Ook de zang wordt nog wel eens in meerdere lagen dan wel koorzang of gesampled aangeleverd. Er zit ook een zekere gedrevenheid achter alles, die haast agressief aandoet, maar daarvoor is het gewoonweg te constructief. Omdat ze haar eerdere scholing nog teveel aan regels gebonden vond, is ze workshops musique concrète en groepszang gaan volgen. Zo is ze tot dit vrije geluid gekomen, dat een soort mozaïek is van reggaeton, avant-pop, jazz, traditionele muziek, abstracte elektronica, leftfield, minimal music en allerhande sonische experimenten. Het is een opzwepend, meeslepend en innovatief. Daarbij moet je denken aan een alternatieve mix van Rosalía, Arca, Björk, Laurie Anderson, A Naifa, Portishead en Planningtorock. Het komt over als een popalbum, maar het is als een wolf in schaapskleren brengt en derhalve een vervaarlijk goedje dat diepgravend en doordacht is. Een sterk album waar je keer op keer van genieten en nieuwe dingen ontdekt, mits je geen pleinvrees hebt.
Einstürzende Neubauten – Rampen (APM: Alien Pop Music) (2cd, Potomak / Konkurrent)
Het Duitse, inmiddels toch wel legendarische en pionierende combo Einstürzende Neubauten is al zo’n 44 jaar onderweg en weet altijd nog nieuwe wegen in te slaan of andere muzikale aders aan te boren. Onder de immer bezielende leiding van zanger Blixa Bargeld (ex-Nick Cave & The Bad Seeds) zijn ze ooit van start gegaan met onconventionele en dikwijls zelfgebouwde muziekinstrumenten en alternatieve percussie, wat ze overigens nog altijd doen. Ze zijn echter van een meer experimenteel, avant-gardistisch en industrial gezelschap door de jaren heen wel toegankelijker geworden, mede doordat ze elementen uit de popmuziek zijn gaan omarmen. Dat altijd op een volslagen eigenzinnige wijze, waardoor je ze uit duizenden herkent. In de beginjaren brachten ze nog wel om de één à twee jaar een nieuw album uit, tegenwoordig duurt dat zo’n vier jaar (of langer); dat los van de fan albums die ze tussendoor uitbrengen. Hun albumtitels verraden ook wel eens een andere aanpak, zoals Ende Neu of Alles Wieder Offen. Ze weten dan ook echt iedere keer weer anders, zij het herkenbaar, uit de hoek te komen. Dat is wederom het geval op het nieuwe album Rampen, dat de subtitel “APM: Alien Pop Music” heeft meegekregen. Blixa wordt hier bijgestaan door oudgedienden N.U. Unruh en Alexander Hacke, plus de in 1997 aangeschoven Jochen Arbeit en Rudolph Moser. Daarnaast is Felix Gebhard hier nu van de partij. Saillant detail is dat ze hier onder meer instrumenten van “onze” Yuri Landman gebruiken. Het album is verdeeld over twee schijven. De eerste bevat 8 tracks van samen een kleine 37 minuten lang. Deze sluiten het meest aan op hun vorige werken en laten grijpen ook dikwijls wat verder terug. Wel is er weer meer ruimte voor experimenten. Maar in nummers als “Ist Ist” en “Isso Isso” zal de fan een vertrouwd geluid terug horen. Het levert in elk geval een prachtig en sterke muziek op. Dan is er nog een tweede schijf van nog eens 7 tracks en een goede 38 minuten lang. Daar komt het “alien” deel meer naar boven en rechtvaardigt ook de splitsing in twee schijven. Het is allemaal wat meer psychedelisch en tevens meer experimenteel dan de andere helft. Dat laatste geldt zeker voor het vocale deel, dat veeleer richting stemkunsten gaat. De traditionele songstructuur laten ze daarmee wat vaker varen, hetgeen hen wel toevertrouwd is. Het levert een intrigerend geheel op, dat je stevig in de houdgreep weet te nemen. Het vormt tevens een prachtige aanvulling op de eerste schijf, die opent met met “Wie Lange Noch?”. Op deze manier nog jaren! Ongelooflijk hoe ze na al die tijd nog het verschil weten te maken met zulke geweldige muziek.
Gammelsæter & Marhaug – Higgs Boson (cd, Ideologic Organ / Konkurrent)
Twee Noorse muzikanten, die al veel hebben betekend voor de experimentele elektronische muziek in eigen land zijn Runhild Gammelsæter en Lasse Marhaug. Gammelsæter is onder meer bekend als zangeres van Thorr’s Hammer en Khlyst, maar mag er zelf ook aardig op los experimenteren. Ze werkt overigens als professioneel bioloog en is gepromoveerd in celfysiologie aan de Faculteit der Geneeskunde van de Universiteit van Oslo. Lasse Marhaug ben ik wel vaker tegengekomen in uiteenlopende noise projecten als Origami Replica, Origami Republika, JazKammer, Fire Room en ga zo maar door. Daarnaast heeft hij met waanzinnig veel artiesten samengewerkt in allerlei genres. Meestal niet waar het zonnetje schijnt. In 2014 werkte hij ook al eens samen met Runhild. De toen ontstane creatieve vonk ebde wat weg tot Stephen O’Malley en Greg Anderson hen uitnodigden om te openen voor Sunn O))). Dat was in 2019, waarna ze twee jaar gewerkt hebben aan muziek. Dat resultaat is te horen op Higgs Boson. Acht stukken van een kleine drie kwartier vol uiterst duistere, experimentele muziek. Runhild brengt haar stemkunsten, die soms doen denken aan de meer satanische van Diamanda Galas en op andere momenten aan het keelgepruttel van Carcass. Verder gaat ze volgens allerlei natuurkundige procedés te werk, ook op haar gitaar, piano, orgel, bellen en meer. Lasse brengt de nodige noise met elektronica, synthesizers, objecten en mixen. Samen leveren ze daarmee een ietwat beangstigend, maar uiterst fascinerend en veelzijdig album af, dat in 2022 op lp is verschenen. Wat ik dus eigenlijk alleen even wilde zeggen, is dat dit machtige album nu ook op cd is. Doei!
Grigio Scarlatto – Detox (cd, Shyrec / Scissor Salad)
Het Italiaanse Grigio Scalatto, ofwel scharlaken grijs, is al sinds 2019 actief. Na hun digitale debuut Antiuomo (2020), was er ineens een lockdown. Toen stagneerde de boel even door de grote C. De groep, bestaande uit Giovanni Stocco, Sotirios Papastefanou en Marco Gomierato, heeft in 2022 met producersduo Exit Exit nog twee epees geproduceerd. Ze zitten met hun geluid ergens tussen post-punk, funk en alternatieve pop in. Ze zijn terug met hun fysieke debuut Detox, dat 7 nummers telt en bijna 25 minuten lang is. Wat meteen opvalt is dat het geluid veel meer de shoegaze kant op is gegaan en dat her er allemaal explosiever aan toegaat. Lekker gruizige gitaren, beukende bassen en jagende drumpartijen in combinatie met catchy zang zorgen voor een prettig opzwepend geluid. Het album gaat om behoefte aan onafhankelijkheid en emancipatie, de angst om alleen te zijn als het licht uitgaat, ook al is dit misschien wel de enige manier om verandering te bewerkstelligen. Daarbij snijden ze in hun teksten onderwerpen als verslaving, gewoonten en routines en zich steeds herhalende situaties. Die urgentie om dit naar buiten te brengen voel je in alles hier. Ze houden het midden tussen Ringo Deathstarr, Bloc Party, A Place To Bury Strangers, Pale Saints en Nothing. Heerlijk ontgiftend album!
Khruangbin – A La Sala (cd, Dead Oceans / Konkurrent)
De Amerikaanse groep Khruangbin, dat vertaald vanuit het Thais (เครื่องบิน) “vliegtuig” betekent, is al actief sinds 2011. Ze hebben op een ontzettend eigengereide wijze de retromuziek tot kunst verheven en in een hedendaags kader weten te plaatsen. Dat doen ze dan vooral met genres als Aziatische surfmuziek, Afrikaanse desertblues, Perzische funk en psychedelische jaren 70 muziek, waarbij ze tevens beïnvloed zijn door de soundtracks van de films van Tarantino. Laura Lee Ochoa (zang, bas), Mark Speer (gitaar) en Donald Johnson Jr (drums) zijn na een samenwerking met Vieux Farka Touré in 2022 terug met het album A La Sala; hun eerste weer op eigen voeten sinds 2020. De kreet, tevens een palindroom, riep Laura vroeger altijd als ze in huis iedereen bij elkaar wilde hebben. Het is hier een metafoor voor het terugkeren naar de basis met waar ze Khruangbin ooit startte en dan met name de focus op bas, drums en gitaar, al gebruiken ze her en der nog wel andere middelen. Dat alles niet om herhaling te vallen, maar om weer te smeden met de ingrediënten die ze graag brengen. En hoewel ze nog altijd schilderen met retrokleuren, hebben ze inmiddels een uiterst herkenbare nieuwe sound in huis. Er sluipen her en der ook wat chanson-achtige elementen in de muziek. Het levert weer een ouderwets aanstekelijk geluid op. Daarbij moet je denken aan een steeds wisselende mix van Serge Gainsbourg, Stereolab, Unknown Mortal Orchestra, Altın Gün, Tamiskrest, Dengue Fever en Sault. Het levert van voor naar achter en weer terug een excellent album op.
Ebony Lamb – Ebony Lamb (cd, Slow Time)
Voordat de Nieuw-Zeelandse singer-songwriter Ebony Lamb, ja zo heet ze echt, besloot solo muziek te gaan maken, maakte ze deel uit van de Americana formatie Eb & Sparrow. Daarmee heeft ze drie sterke albums gemaakt. Haar gelijknamige debuut is eind vorig jaar al bij onze antipoden uitgekomen en zou ook hier verschijnen. Waarom dat niet doorging is onduidelijk, want de muziek mag gehoord worden. De 10 songs die ze hier laat horen in ruim een half uur, rechtvaardigen ook haar keuze om het alleen aan te pakken. De muziek, die bestaat uit een mengelmoes van donkere pop, indie jazz, folk en altcountry, is veel dromeriger en mysterieuzer dan het geluid van haar vroegere band. Met haar haar mooie bitterzoete stem zingt ze hier over impressionistische herinneringen en observaties vol intieme bekentenissen. Deze worden prachtig ingebed in de weemoedige muziek, waar ook wel eens een 4AD-sfeerje bij zit. Ze heeft een eigen plekje veroverd tussen Aldous Harding, Adrianne Lenker, Cat Power, Gillian Welch, Nadia Reid en Flip Grater. Daarmee levert ze een behoorlijk visitekaartje af!
Serpentwithfeet – Grip (cd, Secretly Canadian / Konkurrent)
De Amerikaanse artiest Jonathan Josiah Wise is iedere keer weer een opvallende verschijning. Zijn het niet tatoeages op zijn hoofd van een pentagram, woorden “HEAVEN” en “suicide, dan wel een forse neusring of hele lichte lenzen. Toch valt hij nog het meeste op met zijn project Serpentwithfeet. Altijd wel een beetje tegen zere schenen schoppend, uitdagend en confronterend. Dat is al helemaal het geval op zijn derde album Grip, dat volgt op de albums Soil (2018) en Deacon. Hij verkent hier eigenlijk de wereld van de Black Gay club, een veilige plek om te dansen, maar ook flirten, intieme momenten en meer. Serpent, zoals hij zich verkort wel noemt, is naar eigen zeggen voor de tweede keer opgevoed in die club. Op dit nieuwe album onderzoekt hij de intieme vormen van fysieke aanraking en hoe deze ontstaan. Niet verwonderlijk dat de damp er vanaf komt bij 10 nummers die hij hier brengt. Op sfeervolle wijze laat hij een eigengereide mix horen van hedendaagse r&b, soul en gospel, waarbij de experimenten van weleer inruilt voor intimiteit. Daarbij krijgt hij hulp van Ty Dolla $ign, Yanga YaYa, Mick Jenkins en Orion Sun. Bij dit alles moet je denken aan een gedeeld bed The Weeknd, Moses Sumney, Frank London, Kelela en Holy Other . Een album dat je stevig in de greep houdt en bepaald niet slaapverwekkend is.
Jane Weaver – Love In Constant Spectacle (cd, Fire / Konkurrent)
De Britse muzikante/zangeres Jane Weaver heeft haar sporen in de muziekindustrie inmiddels wel verdiend. Inmiddels is ze bezig in haar vierde decennium als muzikant. Zo begon ze al in de jaren 90 in de indierockband Kill Laura, om vervolgens aan het begin van deze eeuw zowel de folktronica band Misty Dixon als haar solocarrière op te tuigen. En daarnaast maakt ze samen met Andy Votel, Sean Canty (Demdike Stare, Slant Azymuth) en nog een paar deel uit van het experimentele gezelschap NeoTantrik. Haar eigen discografie groeit ondertussen ook gestaag door. Love In Constant Spectacle moet ongeveer haar tiende soloalbum zijn, even los van de mini’s en soundtracks. Haar muziek finisht doorgaans ergens tussen folkrock, Americana en indiepop tot artrock, ambient, experimentele en psychedelische muziek. Je zou ook kunnen stellen dat ze het niet heel nauw neemt met genregrenzen. Wel zit er altijd iets psychedelisch en zeker melancholisch in haar muziek besloten en zeker op haar nieuwe album. Ze schildert hier 10 nieuwe landschappen die net zo vertrouwd en intiem zijn als onaards en afstandelijk. Die spanningsboog zorgt dat ze je tot aan het einde toe aan de boxen weet te kluisteren. Maar tussendoor strooit ze ook met zoveel schoonheid, dat je onderweg ook nog eens diep geroerd geraakt en gevloerd wordt. Hoewel je er de vinger niet helemaal op kan leggen moet je denken aan een carrousel van Stereolab, Insides, Cocteau Twins, PJ Harvey, Belly, Khruangbin en Kendra Smith. Daarmee kan je stellen dat ze eigenlijk gewoon over een eigen sound beschikt. Ze levert hier een geweldig en geestverruimend album af.
Adam Wiltzie – Eleven Fugues For Sodium Pentothal (cd, Kranky / Konkurrent)
De Amerikaanse muzikant/componist Adam Bryanbaum Wiltzie woont al jaren in Brussel, maar is onlangs naar het Vlaamse platteland verhuisd. Hoewel hij onder zijn eigen naam al twee soundtracks en een mini heeft uitgebracht, zal hij ongetwijfeld het meest bekend zijn van Stars Of The Lid en A Winged Victory For The Sullen. Daarnaast heeft hij nog deel uitgemaakt van The Dead Texan (met Christina Vantzou), Sleepingdog (met Chantal Acda), Windsor For The Derby en Aix Em Klemm (met Robert Donne). Kortom een meer dan indrukwekkende lijst aan bands. En dat voor iemand die eigenlijk een tenniscarrière voor ogen had, wat door een knieblessure niet doorging. Hij is terug met zijn nieuwe album Eleven Fugues For Sodium Pentothal onder zijn eigen naam, waarop je de rust van het platteland terug zou horen. Nu is sodium pentothal ofwel natriumthiopental, ook wel natriumpentothal, thiopental en trapanal geheten, een middel dat gebruikt wordt voor de algehele anesthesie; narcose om kort te gaan. Wiltzie brengt hier 9 stukken (waar komt die 11 vandaan?), zogeheten fuga. Dat behelst een compositieprocedure, die wordt gekenmerkt door de systematische imitatie van een hoofdthema in gelijktijdig klinkende melodische lijnen. Ach vergeet deze technische gegevens gewoon, want de muziek spreekt voor zich en heeft qua gevoelswaarde helemaal niks van doen met enig technisch aspect. Wiltzie wilde dat hij instinctmatig of in elk geval niet in bewuste staat, heen en weer geslingerd door schoonheid en verderf, de muziek tot stand kon laten komen. Zoals een terugkerende droom je spontaan beelden of muziek kan brengen. Vandaar wellicht de combinatie van fuga en het barbituraat in de titel. Hij heeft de composities uit laten voeren door een Hongaars Orkest onder leiding van Peter Pejsik. Het vormt een narcotiserend geheel, dat ergens tussen ambient en neoklassiek en droom en werkelijkheid in zit. De muziek is melancholisch en spreekt enorm tot de verbeelding. Het is ondanks de rust net zo bezinnend als ontregelend. Daarmee heeft Wiltzie weer een subliem album afgeleverd.