Iedereen nog de beste wensen. En ja, net als vorig jaar start het 2023 alweer vroeg met lekkere mosterd na de maaltijd en overige muziek uit het:
SCHADUWKABINET
We luisterden naar: BlauBird, Hercules & Love Affair, Innocent But Guilty & NLC, Light In Babylon, Rapoon / Old Castle, Sault, Synta[xe]rror, Under The Reefs Orchestra, Vidna Obmana & PBK en Various Artists: Pleasures & Treasures.
Jan Willem
BlauBird – Le Ciel Est Partout (cd, Elles Et O)
Een goede vier jaar geleden werd ik zeer aangenaam verrast door de nieuwe Franse groep BlauBird en hun debuut Rising: La Fin De La Tristesse, die in mijn jaarlijst finishte. De groep is opgericht door Laure Slabiak (zang, piano, samples) en Olivier Slabiak (viool, gitaar, programmering). Die laatste was tevens te horen in de Rroma/klezmer groep Les Yeux Noirs. Met BlauBird houden ze echter het melancholische midden tussen pop noire, trip hop, klassiek en chansons, waarbij Laure’s bitterzoete prachtzang in het Frans, Engels en Jiddish een ware oorvanger is. Aan het eind van vorig jaar is hun tweede cd Le Ciel Est Partout verschenen, die pas na de jaarwisseling op de mat plofte. Dus deze nemen we gewoon mee als jaarlijst kandidaat voor dit jaar. Ja, want wat ze hier laten horen is misschien nog wel mooier dan op hun debuut. Ze tappen uit dezelfde droefgeestige vaatjes als voorheen, maar lijst dit zo wonderschoon in met tien gastmuzikanten op harp, accordeon, tarhu, cello, gitaren, bas, piano, zang, drums, percussie, vibrafoon, xylofoon, melodica, klokkenspel, contrabas, klarinet en saxofoon. Daarnaast doet er ook een orkest uit Skopje mee. De muziek is iets meer richting de wereldmuziek opgeschoven, maar het blijft allemaal nachtelijk, mysterieus en bovenal van een aangrijpende schoonheid. Daarbij moet je denken aan een heerlijk bedwelmende hybride van This Quiet Dust, Portishead, Faustine Seilman, Mi And L’Au, Lean Year, Elysian Fields en Black Ox Orchestra. Daarmee weten ze 55 minuten lang en 17 nummers breed stevig in de houdgreep te nemen. Ze leggen de lat hoog voor dit muziekjaar!
Hercules & Love Affair – In Amber (cd, Skint/ BMG)
Ik denk dat ik ooit alleen het debuut van Hercules & Love Affair heb gehad, omdat Antony daaraan meedeed en ik destijds als completist die dus ook moest hebben. Toch sprak de muziek me op een enkel nummer na minder aan, dus heb ik de groep rond zanger en multi-instrumentalist Andrew Butler slechts zijdelings gevolgd. Maar hun laatste album In Amber dook in zoveel jaarlijsten op van mensen die ik hoog heb zitten, dat ik toch erg nieuwsgierig werd; mede door het feit dat het op het Skint label uitgebracht is. En dat blijkt een enorme aangename verrassing! Butler werkt weer samen met Antony die nu luistert naar de naam ANOHNI en in 6 van de 12 tracks meezingt, maar tevens met de IJslandse zangeres Elín Eyþórsdóttir en Siouxsie & The Banshees drummer Budgie. Die laatste is typerend voor het album, want Butler heeft flink zitten graven in de jaren 80 en heeft dat voorzichtig naar de elektronische muziek van hier en nu meegenomen. Het is allemaal een flinke tint donkerder en minder richting house. Dat maakt het voor mij dat dit allemaal helemaal op z’n plaats valt, zo mooi. De groep laat echo’s horen van groepen als Coil, Cabaret Voltaire, Dead Can Dance, Bel Canto, Virgin Prunes en This Mortal Coil en weet hier een eigenzinnige en moderne draai aan te geven. Ze worden geholpen door diverse muzikanten op gitaar, mandoline, drums, percussie, mandola, oud en uiteenlopende strijkinstrumenten. Het levert een uiterst boeiend album op dat oud en nieuw weet te combineren tot een volslagen eigen prachtgeluid.
Innocent But Guilty & NLC – Dystopian Thoughts (cd, Attenuation Circuit)
Zo schrijf je 15 jaar geen recensie meer over één van je Franse projecten Nouvelles Lectures Cosmopolites en zo schrijf je er 8 weken later gewoon weer één. Achter dit project, dikwijls als NLC geschreven, gaat Julien Ash (tevens Maelstrøm, A Sparrow-Grass Hunt) en tegenwoordig ook zijn zoon, componist en violist Aloïs L. schuil. De muziek is veelal een blend van middeleeuws en klassiek getinte muziek, ambient, wereldmuziek en zelfs pop en trip hop. In het begin was Ash overigens meer industrieel georienteerd. NLC heeft nu samen met het eveneens Franse Innocent But Guilty de cd Dystopian Thoughts gemaakt. Dat laatstgenoemde project is het geesteskind van Arnaud Chateland, die doorgaans in de experimentele dark ambient en drones hoek opereert. Op de voorkant van het album prijkt in het klein ook nog de naam van Wolf City, een soloproject uit Parijs die normaal gesproken een mix van ambient, noise, post-rock en zelfs wereldmuziek laat horen. Verder mogen ze nog rekenen op het duo en Liesbeth Houdijk en gitarist Pierre-Yves Lebeau, beide uit Hide & Seek en A Sparrow-Grass Hunt. In een kleine drie kwartier leveren ze hier 7 tracks af, die zoals je bij een titel als deze ook verwacht. Ze brengen muziek die zowel filmisch meeslepend als onheilspellend is. De muziek past niet per se in een hokje, maar bevat elementen van neoklassiek, industrial, dark ambient, drones en experimentele muziek, waaraan de toegevoegde koorzang en immer mooie zang van Houdijk voor de lichtpuntjes zorgen. Soms gaan dissonante zij aan zij met serene en sacrale klanken, wat voor een bevreemdende atmosfeer zorgt. Het is ook de tijd om je zorgen te maken en waar een dystopie dichterbij lijkt dan een utopie. En toch klinkt er hoop uit dit alles; een beetje althans aan het einde. Het is een apocalyptisch meesterwerk geworden!
Light In Babylon – On Our Way (cd, Light In Babylon)
Als je het hebt over heuse wereldmuziek, waarbij alles en iedereen met verbonden wordt, dan is Light In Babylon een lichtend voorbeeld. De groep is in de straten van Ïstanbul in 2010 opgericht door de Israëlische zangeres en percussioniste van Iraanse komaf Michal Elia Kamal, de Turkse santur-speler Metehan Çiftçi en de Franse gitarist en oud-speler Julien Demarque. Ze mogen al vrij snel rekenen op de Britse percussionust Stuart Dickson en tegenwoordig ook bassist Priam Arnoux, waar ik zo snel niet het land kan achterhalen maar ik vermoed Frankrijk. Hun muziek bestaat ook een werkelijk prachtige smeltkroes van Sefardische, Turkse, Arabische en andere wereldmuziek. Het is lang stil geweest rond de groep, want hun laatste en tweede album Yeni Duna is alweer van 2016. In december vorig jaar is hun derde album On Our Way er dan eindelijk, al arriveert deze pas in het nieuwe jaar. Deze is zoals altijd in eigen beheer uitgebracht, wat gezien de hoge kwaliteit echt bijzonder is. In een kleine 43 minuten passeren 11 nieuwe tracks de revue, die weer op een positieve wijze over vele grenzen gaan. Ze brengen weer een heerlijk meeslepende mix, die gedragen wordt door de krachtige doch emotioneel geladen zang van Michal. Maar de muzikale omlijsting is ook ijzersterk. Liefhebbers van onder meer Yasmin Levy, Azam Ali, Dead Can Dance, Yaël Naïm, Habrera Hativeet, Lhasa en Aynur doen er goed aan deze ook eens te beluisteren. Dit is en blijft een geweldige en unieke band!
Rapoon – Skulls On The Plains Of Turkey (cd, Zoharum)
Old Castle – Artwork 51 (cd, Zoharum)
De Britse muzikant Robin Storey is in 1980 één van de medeoprichters van Zoviet France, een gezelschap dat noise, ambient, industrial, tribal en experimenten aaneen vlecht. Na zijn vertrek in 1992 gaat Storey solo verder als Rapoon, inmiddels ook alweer ruim 30 jaar geleden, waarmee hij dikwijls ethno-ambient maakt, ofwel ambient met een werelds tintje. Toch weet hij er iedere keer een andere draai aan te geven, hetzij door nieuwe stijlen te incorporeren in zijn sound of andere samples te gebruiken. En dat valt te prijzen voor iemand die denk ik al rond de 90 albums heeft gemaakt, al dan niet in samenwerking met bands als Désaccord Majeur, Nimh en Pas Musique. En dan houdt hij er ook nog andere projecten op na. Zijn nieuwste cd heet Skulls On The Plains Of Turkey, uitgebracht op het fijne Zoharum label uit Polen. Hij serveert in maar liefst 65 minuten 9 nieuwe tracks, die doordrenkt zijn met elementen uit de Orient. Maar ook tribal, drum ‘n’ bass, diverse experimenten en uiteraard ambient maken deel uit van het totaalgeluid. Daar voegt hij her en der nog spoken word en (half)zang aan toe. Dat levert weer een sound op waar je zoals altijd bij Rapoon nooit helemaal de vinger op kunt leggen, maar die wel op een verslavende manier meeslepend is. Je wordt getrakteerd op een heerlijk experimentele en wereldse luistertrip.
Eén van die andere projecten van Robin Storey is Old Castle, die hij runt samen met Robert L. Pepper (Pas Musique, P.H.A.S.T.I., The Jazzfakers, Limax Maximus) en Shaun Sandor (Promute, Bicameral Mind). De drie hebben elkaar ontmoet in 2011 tijdens een optreden. Sindsdien werken ze veelvuldig samen, meestal als duo. In 2019 is het eerste album als het trio Old Castle verschenen. Ze brengen doorgaans experimentele elektronische muziek met krautrock invloeden. Inmiddels zijn ze terug met hun derde album Artwork 51, de tweede op Zoharum. In krap 36 minuten laten ze zeven nieuwe tracks het licht zien, die de lijn van hun vorige werken op onvoorspelbare wijze doortrekt. Het gaat van biologerende experimenten zonder kop of staart naar spannende stukken vol intrigerende sounds. Liefhebbers van Cluster, Faust, Neu en de afzonderlijke projecten van de drie heren zullen dit ook wel waarderen. Fraai album van de buitencategorie.
Sault – Air (cd, Forever Living Originals)
Net als Hercules & Love Affair (zwaai maar even naar beneden) is SAULT een project waar ik ook best redelijk wat van heb gehoord en er diagonaal wel wat leuke dingen tussen heb gehoord. Maar een heel album eigenlijk nooit. Toch heeft dit project rond Dean Wynton Josiah Cover al gasten als Little Simz en Michael Kiwanuka te gast gehad. En verder hangt er altijd wel een zweem van mysterie rond het project. Sinds 2019 zijn er legio albums verschenen, waarvan sommige gelimiteerd zowel in oplage als tijd. Daarbij speelt God een grote rol in het geheel, al zit dat het muziekgenot voor niet-gelovigen nooit in de weg. De muziek doorkruist genres als soul, gospel, funk, Afrobeat, alternatieve rock, post-punk en r&b. Dus als ik ergens stuit op Air van vorig jaar met de aanbevelingen koorzang, minimal music, kamermuziek en een naam als Philip Glass denk ik in eerste instantie dat het om een andere band gaat. Maar niets is minder waar en de groep brengt hier in drie kwartier 7 tracks, die aan al het bovenstaande voldoen. Prachtige koorzang vermengd met piano, harp en diverse blaasinstrumenten. Het is een verrassend album geworden van een uiterst creatieve groep. Dit jaar volgt ook nog Earth op cd, digitaal al beschikbaar, die meer aansluit op het andere werk en toch wel hierbij past (wordt vervolgd).
Synta[xe]rror – Element [Off] Crime (cd, Zoharum)
Het Poolse duo Bartosz “Kostia” Jakubicki and Artur “Blacha” Błaszczyk heeft in 2006 en 2007 als Synta[xe]rror twee albums uitgebracht vol met de betere kruisbestuivingen van industrial, electro, dark ambient en ritmische noise. Daarna werd het lange tijd stil totdat ze in 2021 weer opdoken met hun derde album [ . ]DOT met oud maar niet uitgebracht materiaal. Daarop lieten ze toch een iets ander geluid horen, want naast de genoemde genres hebben ze daar ook broken beats aan hun arsenaal toegevoegd. Inmiddels is hun vierde wapenfeit Element [Off] Crime er, die overigens al in 2008 is opgenomen. Dus van een echte comeback lijkt nog geen sprake. De artwork is afkomstig van de Lars Von Trier film met de bijna gelijke titel. Ze hebben één lange track gemaakt van 41 minuten, die wel uit vier delen bestaat (op Bandcamp wel afzonderlijk te beluisteren). Ze brengen hier een evenzo krachtige als opzwepende mix van IDM, industrial en broken beats, die behoorlijk massief is. Hoewel de vergelijkingen niet helemaal opgaan is het denk ik voer voor liefhebbers van onder meer Frontline Assembly, Phylr, Hypnoskull en Skinny Puppy. Hopelijk hebben ze nog meer op de plank liggen of maken ze echt hun comeback, want dit smaakt naar meer. Vervaarlijk goed(je)!
Under The Reefs Orchestra – Sakurajima (cd, Capitane Records)
In 2017 werd het nieuwe instrumentale powertrio Under The Reefs Orchestra opgericht, dat naast kernlid gitarist Clément Nourry (Joy As Toy, Yôkaï) tegenwoordig bestaat uit bassaxofonist/ basklarinettist Marti Melià (Flat Earth Society, The Wrong Object, Keenroh XL, Abschattungen) en drummer Jakob Warmenbol (Abschattungen, M(h)ysteria, Don Kapot, Robbing Millions). Het heeft in 2020 een gelijknamig album opgeleverd, waarmee ze indruk weten te maken met hun krachtige en soms explosieve mixen van avant-garde, jazz, rock en experimenten. Zelf noemen ze zich een “volcanic power trio”, wat gezien de uitbarstingen in de muziek wel toepasselijk te noemen valt. Het is dan ook niet onlogisch dat hun tweede album Sakurajima heet, die overigens al vorig jaar in de herfst werd uitgebracht. Dit is namelijk de naam van een zogeheten Japanse stratovulkaan, een vulkaan met steile hellingen en regelmatig explosieve uitbarstingen. Dat laatste is ook van toepassing op de 8 tracks die ze hier in 38 minuten voorbij laten komen, zij het dat er ook wat van de warmte van de lava doordringt in de tracks zonder dat het te heet onder de voeten wordt. Ze doorkruizen op veelal stemmige wijze weer de genoemde genres, waarbij sommige thema’s met ook doen denken aan Afrikaanse muziek uit de jaren 70. Het is net zo nachtelijk sfeervol als virtuoos en spannend wat ze hier laten horen. Hoewel geen vergelijking helemaal op gaat zou je kunnen denken aan een steeds wisselende kruisbestuiving van Colin Stetson, Larval, Crëvecoeur, Kamasi Washington, Flying Horseman, Moondog en Compro Oro. Kortom, een geweldig tweede album vol kracht en pracht.
Vidna Obmana & PBK – Monument Of Empty Colours / Depression And Ideal (2cd, Zoharum)
Hoewel ik erg veel muziek en projecten van de Belgische artiest Dirk Serries ontzettend goed vind, is de liefde ergens eind jaren 80 begonnen met zijn dark ambient project Vidna Obmana, het genre waar hij voor mij één van de Godfathers van is. Hij bracht met Vidna Obmana van 1985 – 2009 veel uit, soms wel 5 releases in jaar, maar altijd van hoge kwaliteit. De projecten Fear Falls Burning, The Sleep Of Reason, 3 Seconds Of Air, Terrace Of Memories en Yodok III zijn slechts een paar andere voorbeelden van de hand van deze meester. Het Poolse innovatieve label Zoharum is ook fan en brengt met enige regelmaat moeilijk verkrijgbaar werk, dikwijls eerder alleen op cassette, van Vidna Obmana uit. Dat is nu wederom het geval met de cassettes Depression And Ideal en Monument Of Empty Colours, die hij beide in 1989 samen met PBK heeft uitgebracht. PBK is de afkorting van de Amerikaanse artiest Phillip B. Klingler, die zich sinds 1986 bezighoudt met ambient, noise en elektroakoestische muziek. De twee cassettes zijn nu verschenen als dubbel cd in een fraai vormgegeven digipack. De twee vullen elkaar hier perfect aan. De typerende dark ambient van Serries wordt door Klingler van de nodige ruis, tapes en grofkorreliger materiaal voorzien. Het overigens niet altijd duidelijk wie wat brengt, aangezien ze beide wel in hetzelfde muzikale vaarwater zitten en werken met elektronica, loops en tapes. De muziek gaat van dark ambient en drones naar post-industriëel, zoals je destijds veel op Cold Meat Industry aantrof. Daarbij is Depression And Ideal duidelijk grimmiger en de andere de meer serene cd, waarbij ze als twee zijdes van de medaille toch een geheel vormen. Het is een schitterend tweeluik, die in een gelimiteerde oplage van 400 is verschenen, dus haastige spoed is weer eens goed.
Various Artists: Pleasures & Treasures (2cd, 4AD)
Het Britse 4AD label loopt als een rode draad door mijn leven als muziek fan. Het heeft deuren geopend en zoveel schoonheid geleverd. Nu moet ik zeggen dat de jaren 80 en 90 wel voor mij het allermooist waren, maar dat kwam ook door de hand van Ivo Watts-Russell, die het label in 1999 heeft verkocht aan de Beggars Banquet Groep, die ooit ook de start van 4AD financierde. Het label dat in 1980 eerst overigens nog Axis heette, waarbij de latere Situation Two labelbaas Peter Kent ook betrokken was, maar mede door een flyer van een designer van naam veranderde. Dat zag er zo uit:
1980 FORWARD
1980 FWD
1984 AD
4AD
En de rest is geschiedenis zou ik haast zeggen. Act als Bauhaus, Dead Can Dance, Cocteau Twins, Throwing Muses, Pixies, The Breeders, Throwing Muses, Red House Painters, His Name Is Alive, Wolfgang Press en ons eigen Clan Of Xymox zijn er groot geworden. Later kwamen daar ook namen als Blonde Redhead, Piano Magic en nog meer fraais bij. Tegenwoordig is het aanbod wisselvallig, maar duiken er nog altijd pareltjes op. Voor de Japanse markt, die wel vaker op exclusieve 4AD releases mochten rekenen, was er de labelcompilatie Pleasures & Treasures gemaakt. Het label heeft besloten ook een deel voor de rest van de wereld beschikbaar te stellen. En dat is fijn, want het is een soort best of met enkele exclusieve bijdragen geworden, die elke 4AD-fan wel zal bevallen. Het is als bladeren door een fotoalbum maar dan gevuld met muziek. Dat gaat van veel van de genoemde artiesten tot nieuwe als Dry Cleaning, Grimes, Erika de Casier en Lucinda Chua. En van één van de mooiste Clan Of Xymox nummers “Masquerade” en een The The klassieker als “Another Boy Drowning” tot exclusieve opnames van de Lucinda Chua, Pixies, Big Thief en Dry Cleaning. Het is een heerlijke grabbelton geworden voor de diehard fan en voor degenen die compleet nieuw of onbekend zijn met dit legendarische label.