En na al die muzikale eindlijstjes van OMC en Martijn tH kwam ineens het besef dat het einde van het decennium voor films net zo goed is aangebroken. Hierbij het eerste van drie delen, de rest verschijnt volgende week.
Het lijkt wel of het lijstjes-fetisjisme bij filmnerds een onsje minder is, maar misschien lees ik gewoon te weinig filmtijdschriften. Een decennium in films, wat stelt dat nou voor? Film mag dan altijd het jongste medium worden genoemd, het bestaat wel langer dan moderne popmuziek. Je kunt rustig een heel jaar films uit de 'forties' kijken, wacht, da's ook een decennium, terwijl ik niet zou weten wat je dan qua muziek zou moeten luisteren. Het album (de feature film van de popmuziek?) is dan ook een uitvinding van de 'sixties'. Als kunstenaar heb je ook veel meer tijd om het in de film te maken, waar een popmuzikant toch altijd piekt tussen 18 en 40 (zelfs in meer ouwelijke genres als folk) kun je als regisseur makkelijk door tot je 70e. Martin Scorcese bijvoorbeeld, waarvan niemand zal bestrijden dat hij in de 'seventies' piekte, had een uitstekend decennium, in elk geval qua bezoekersaantallen en prijzen. (Al haalde hij mijn Top 35 dan niet!) Aan de andere kant ligt het gemiddelde van mijn top drie toch onder de veertig…
Zo'n voorafje bij een eindlijstje zou ook nieuwe ontwikkelingen moeten bespeuren, maar wat is in godsnaam de, pakweg, dubstep van de film? Ik vrees dat er in dit medium geen genres meer worden uitgevonden. En als je zegt, ja maar dubstep is een subgenre van iets als 'elektronische muziek' of 'dance', wat zou het dan moeten zijn? Martelporno misschien? Verrek… De nieuwe ontwikkelingen in film zitten meer in de immer voortschrijdende computertechniek, die in elk geval technisch gezien steeds verbluffendere animatie-films bracht, al dan niet in 3D. (Maar moet film werkelijk een soort Droomvlucht-visioen worden?)
Belangrijker was natuurlijk, net als in muziek, de doorbraak van de internetverspreiding. Waar de muziekwereld de handdoek wel gegooid heeft – zouden er nog mensen bestaan die scrupules hebben bij 't volladen van hun iPod vol illegale mp3's? – heeft de filmwereld de strijd nog altijd niet opgegeven. Niet zo vreemd als je bedenkt dat iedere knakker met een gitaar van vijftig euro in principe een meesterwerk kan maken, terwijl je voor een beetje fictiefilm (tien)duizenden euro budget nodig hebt en een fikse crew. Er staat gewoon veel meer op het spel. Dus krijg je brieven van Amerikaanse instanties die je dreigen van internet af te sluiten en wordt er driftig aan wetgeving gesleuteld, waar de muziekwereld wellicht alsnog van kan profiteren. Allemaal verspilde energie natuurlijk, want de geest is uit de fles. Je kan op een zaterdagavond denken dat je Get Shorty met Travolta wilt zien en met drie muisklikken en een kwartier wachten de boel in uitstekende beeldkwaliteit kijken. Had de filmwereld haar volledige database nou eens online gezet, tegen betaling van een euro per film, in een bestand dat zichzelf na een week ophief, dan zou ik met plezier 365 euro per jaar kwijt zijn. Zeg het equivalent van dertig dvd's, die de kast toch zelden meer uitkomen. Maar goed, dvd's verdwijnen ook weer en worden vervangen door weer andere thuisbios-ervaringen en uiteindelijk zal over tien/twintig jaar alles wel digitaal zijn geworden. (Alleen daarom al zouden de grote studio's zich nu fanatiek online moeten roeren) Toch is de filmbusiness, zelfs big-budget wise gezien verre van dood. Om tal van series (Batman, Bourne) werd meer dan genoeg buzz gecreëerd en, al lijkt het al weer eeuwen geleden, er was ook nog zoiets als de Lord of the Rings-trilogie!
Net als Martijn ter Haar in zijn muzieklijst heb ik voor deze Top 35 2009 achterwege gelaten, daarvoor spreek ik u een andere keer wel. Helemaal consequent zijn we echter niet, want er zitten wel een paar films in die ik pas dit jaar heb gezien…
35. Finding Nemo (Andrew Stanton & Lee Unkrich)
De koningen van de CGI for kids of all ages waren het hele decennium uitstekend op dreef. Ratatouille was qua animatie het mooist, Wall-E had een fabuleuze eerste helft, maar als alles in één-package met vrolijkheid, kleurenpracht, stonergrappen en lieve karaktertjes was Finding Nemo het beste. Ik kick sinds Ariel de Zeemeermin gewoon op die Diep in de Zee-vibes. Ze doen alleen niet echt in liedjes hè, Pixar. Eigenlijk wel jammer. Andere leuke animatie kwam van Aardman's Wallace & Gromit en, als je heel ruim denkt, Linklater's trendsettende avonturen met Waking Life en A Scanner Darkly.
34. Tenten (Satoshi Miki)
Ik waarschuw alvast maar, dit is (in overeenstemming met mijn muzieksmaak) een behoorlijk Amerikaans georiënteerde lijst. Er staan vijf Aziatische films in, waarvan het grootste deel Japans. Het land dat zo'n beetje sinds het begin van de cinema zich al roerde. Het zal wel tekenend zijn dat ik voor een Taiwanees als Hsiao-Hsien Hou pas echt warmliep toen ie een gesubsidieerd uitstapje naar Parijs maakte. Over de Japanse cinema heb ik echter niets te klagen, ze komen nog altijd met off-beat pareltjes in de meest uiteenlopende genres. En het leukste is nog wel dat je zo met een omweg toch leert kennen. (En dat voor een ondoordringbaar op zich zelf gericht volkje) Een film als Still Walking voelt inmiddels bijna aan als thuiskomen. Tenten is een lijpe roadmovie, met maffe kapsels, een heel mooie vriendschap, het eten van gele jelly in een restaurant en letterlijk een slentertempo
33. Lantana (Ray Lawrence)
Ik zat van tevoren de films een beetje in categorieën in te delen, waarna ik Lantana maar in een bakje 'Commonwealth' gooide. Voor mijn gevoel doen die er op filmgebied echter nauwelijks toe. En ja dat geldt dus evengoed voor de Britten. Lantana is een smakelijke (Australische) variatie op Magnolia, ook een minder melodramatische en pathetische, dus laat u door die vergelijking vooral niet afschrikken. Het mooie aan dit soort mozaïekfilms is dat ze in een uurtje of twee mijn honger naar series (of zelfs soaps) stillen.
32. Daratt (Mahamat-Saleh Haroun)
In het vakje 'Afrika' zat er maar eentje, al zou je ook nummer 29 erbij kunnen rekenen. Het lijkt er in de nabije toekomst niet van te komen dat er een echte Afrikaanse golf komt. (Vergelijkbaar met het Azië vanaf de jaren '90) Of Nollywood zou ineens artistieke aspiraties moeten krijgen. Ik zag daar laatst nog een fotoserie over in Vrij Nederland en die benadrukte ook alleen maar de oude oersaaie clichés. Daratt is (in mijn ogen) een versie van Malamud's The Assistant waar de Joodse kruidenierszaak is vervangen door een stoffige bakkerij van een bepaald niet onschuldige oorlogsveteraan, met vernietigde stem en een daardoor perfect zwijgend einde.
31.A Guide to Recognizing Your Saints (Ditto Montiel)
Vermoedelijk een losse flodder van Montiel, die toevallig helemaal raak was met de NY nostalgie-vibe die Alicia Keys en Jay-Z heden ten dage naar de top van de charts brengen. Verder verwijs ik naar hier.
30. All or Nothing (Mike Leigh)
Ik zat net te mopperen op de Angelsaksen maar er is een man blijft kwaliteit produceren. Nee, niet Ken Loach, die is toch wat overschat, ook door mij hoor. Leigh, da's altijd raak. Meesterlijk schepper van personages. Vera Drake melodrama voor jong en oud en het nog veel sneuere (en wat rauwere) All or Nothing, met Timothy Spall in zijn ultieme rol als mislukte taxi-chauffeur.
29. Le Graine et La Mulet (Abdel Kechiche)
In mijn eindejaarsoverzicht van vorig jaar merkte ik op dat de Franse cinema eindelijk bij me was 'geklikt', maar voor deze lijst was het toch schrapen geblazen. Het zou echter saai en conservatief zijn om te klagen waar de nieuwe Malle, Truffaut of Godard blijven. Frankrijk produceert kwantitatief nog altijd een hele hoop, er gaan (ook hier) vast meer Franse films in première dan Duitse en er valt ook zonder meesters (die je toch pas achteraf kan aanwijzen) genoeg te genieten. Zo ook in dit aangenaam terloops multi-culturele drama, waar je de zee en de couscous van 't scherm kan ruiken.
28. Paradise Now (Hany Abu-Assad)
Enige film met een Nederlands tintje in de lijst. De beste volbloed vaderlandsche film van dit decennium is overigens Wilde Mossels. Het mooiste of liever meest fascinerende aan Paradise Now is niet het vanzelfsprekend controversiële plot, met de voorbereidingen van Palestijns zelfmoord-terrorisme, maar de blik die je wordt gegund op het dagelijks leven in Nablus, de Westbank. Het is er stoffig, rommelig, maar het kabbelende niksen en gepruttel van de waterpijp krijgt bijna wat romantisch. Tot je doorkrijgt hoe oneindig uitzichtloos en opgesloten het moet voelen. En hoeveel positivisme je in jezelf moet aanspreken om door te gaan, hopend op betere tijden.
27. O Brother Where Art Thou (Coen bros)
Ik denk dat in de loop van de tijd gezegd zal worden dat de Coens piekten in de nineties, met deze als late uitloper. O Brother is zo'n film die dermate succesvol dat hardcore filmliefhebbers zich er maar weer van af hebben gekeerd. (George Clooney helpt daarbij ook niet) Tegelijkertijd is het ook een film die even intelligent als toegankelijk is en vast vele mensen een nieuwe hobby heeft bezorgd. (Desnoods via de al even succesvolle soundtrack) De paar keer dat ik 'm zag (in verschillende fasen van films achter de kiezen) amuseerde ik me, eh, kostelijk. Het is geen sinecure om literaire verwijzingen als Odysseus op een soepele manier in een film te krijgen. (Al deed dit decennium ook Oldboy een goede poging)
26. The Ballad of Jack and Rose (Rebecca Miller)
Voor hun duel in There Will Be Blood, dat de lijst niet haalde, kwamen Daniel Day-Lewis en Paul Dano elkaar hier al tegen, waardoor deze film voor mijn gevoel iets van een voorstudie heeft. Vreemd genoeg een van Day-Lewis minst bejubelde rollen, zou het komen omdat de regie door zijn vrouw werd gedaan en de recensenten dachten dat de weinigspeler alleen daarom erin zat? Onzin natuurlijk, de gelaagde rol van een vader, die net iets teveel van zijn dochter (Camille Belle) houdt en wiens hart op alle mogelijke manieren breekt verdient het echt gezien te worden.
(door Ludo)