Ver weg onderhuids, diep verborgen voor de buitenwereld, zit een zeer selectieve hiphopper verborgen die maar sporadisch zijn weg naar buiten vindt. Nee, beats en rhymes zitten niet vaak in mijn vocabulaire. En kennis en kunde over hiphop is al helemaal ver te zoeken. Maar toch, zo nu en dan hoor ik dingen waar ik alleen maar liefde voor kan voelen.
De nieuwe El-P bijvoorbeeld, Cancer 4 Cure. Ten tijde van debuut van Fantastic Damage in 2002 heb ik ook een hele liefdesrelatie met de muziek en de woorden van de goede man gehad; weken alleen maar die plaat gedraaid, geïntrigeerd door de donkere sfeer, de ingehouden agressie in de voordracht, de kristalheldere dictie, de van creativiteit overlopende muziek. Waarom ik enkele jaren later opvolger I’ll Sleep When You’re Dead compleet over het hoofd heb gezien is een pijnlijk raadsel.
Cancer 4 Cure fascineert tien jaar na Fantastic Damage minstens even erg, en om precies dezelfde redenen. El-P is een autoriteit en straalt dat ook aan alle kanten uit. De muziek is dwingend, dreigend, overvol, en soms verrassend melodieus. Maar nog meer valt zijn overtuigende uitspraak op; hele volzinnen die ondanks de complexiteit volledig vloeiend eruit komen. Geen pose, geen fake, maar gebracht met een (durf ik het te zeggen?) urgentie waar je bang van wordt. Een take no prisoners mentaliteit, maar dan ingehouden, en soms met een gevoeligheid die getuigt van gedurfde zelfreflectie.
Wie El-P zegt, zegt natuurlijk Def Jux en Cannibal Ox, het label van El-P en het hiphopduo wat Def Jux en El-P op de kaart zetten. Natuurlijk ben ik The Cold Vein ook weer gaan beluisteren na mijn recente aanval van El-P-koorts, en ook hier kan alleen maar weer enthousiast worden van de productie van El-P (verantwoordelijk voor alle muziek) en de voordracht van vooral Vaste Aire, de rapper met een even luie als dwingende dictie. De combinatie van de soms ontroerende melancholie in de muziek met de raps van Vaste Aire eroverheen blijft ook elf jaar na release meer dan prachtig.
De aanleiding voor dit stuk is echter de nieuwe plaat van Aesop Rock, ook al een rapper uit de Def Jux stal. Def Jux zelf bestaat niet meer als platenmaatschappij, maar zoekend in Spotify kwam ik uit bij Float, met als jaartal 2012 erachter. Ik blij, want nog een nieuwe hiphopplaat juist in zo een voor mij zeldzame hiphopfase moet je koesteren. Eerste nummer opgezet, 'Commencement at the Obedience Academy'. Aesop Rock heeft een duidelijk andere stijl, licht gedrogeerd klinkend, beetje nasaal; een mooi contrast met de veel stuwendere El-P. Zijn platen op Def Jux zijn uitgekomen tijdens fases waarin ik weinig van hiphop moest hebben, maar zijn rapstijl heb ik altijd wel leuk gevonden. 'Commencement…' dus, een heerlijke laidbackbeat, beetje nachtelijke melancholie in de sfeer. En dan die jazzy saxofoon sample, echt prachtig. Ik dacht nog: goed dat er weer eens iemand een dosis jazz in zijn hiphop durft te stoppen. Enorm onder de indruk.
Ik eens rondzoeken, want ik had niemand gezien of gehoord over een nieuwe Aesop Rock. Blijkt Float uit 2000 te zijn, een pré-Def Jux release uit de tijd dat jazz in hiphop niet vreemd was. Toch even schrikken; ik zou ook beter moeten weten dan op releasejaar bij Spotify vertrouwen, dat klopt wel vaker niet. Maakt dit de muziek minder goed? Natuurlijk niet. Maar de hele context verandert. De waardering voor het eigenwijs inbrengen van jazz in hedendaagse hiphop verdwijnt, evenals de lichtelijke euforie die ik voelde bij de constatering dat ook post-Def Jux de betrokken artiesten tot grote hoogten konden stijgen – van Cannibal Ox is helaas nooit meer echt iets vernomen. Actualiteit is dus blijkbaar toch een meer beïnvloedende factor voor me dan ik mezelf de laatste tijd heb wijsgemaakt; de importantie is plots fors verminderd, of ik het wil of niet.
Toch even gaan nazoeken of Aesop Rock nog actief is, en gelukkig: over een maandje komt daadwerkelijk een nieuwe uit. Nieuwe single staat ook op Spotify. Eerste indruk? Ben niet enthousiast. Die relaxte flow hoor ik nauwelijks terug, de muziek is niet heel opvallend: geen jazzy samples en al helemaal geen El-P-achtige donkere pracht. Het nieuwe album gaat zeker een kans krijgen, maar risico bestaat dat mijn hiphopfase dan weer voorbij is. Plus dat ik niet erg hoopvol ben door de tegenvallende single, zeker in vergelijking met het toch wel erg fijne Float, dat ook zonder hedendaagse importantie wel een heel fijn hiphopalbum blijft. Maar wie weet verrast de man me wel. Of blijf ik langer steken in mijn hiphopfase. Het zou zomaar kunnen, want The Cold Vein, Fantastic Damage en zeker Cancer 4 Cure staan nu al weken op repeat.
(Bas Ickenroth)