De onbetwiste klassiekers waren in 2008 inmiddels allemaal echt wel gekeken, waarop mijn filmpatroon zich ontwikkelde als die even ouderwetse als goeie basisschoolhobby: voetbalplaatjes verzamelen.
Wat betreft de films uit 2008 vond ik 't jaar een zesje. Maar bij films vind ik een zesje helemaal zo erg nog niet. Er gebeurd altijd wel wat interessants, vaak in combinatie met een leuk muziekje of meisje. Of allebei. Thunderclap Newman in guilty pleasure Kingpin, of het bizarre eurodance-dansje aan het einde van Beau Travail. Alléén in films kan een knotsgek plot met een kristallen beeldje, wat erotische puberfantasieën, een in zijn onderbroek dansende Tom Cruise en een sublieme recycle-soundtrack van Tangerine Dream werken als een illegale gastarbeider. (Risky Business)
Laat ons eerst het pre-2008-werk uit de weg ruimen. Ik zei 't al, voetbalplaatjes. Je wil je boek toch helemaal vol en daarom hield ik me enthousiast bezig met het completeren van volledige oeuvres. Als ik toevallig drie films van een regisseur had gezien, had ie goeie kans om op een lijst met "moet ik compleet zien" terecht te komen. Tijdens het opstellen van dit artikel kwam ik heel wat Van Sants tegen, een man met een uiterst grillig oeuvre, zowel in genre als niveau en ik voorspel nu al dat ik binnenkort Finding Forrester ga zitten kijken.. Even in sneltreinvaart erdoorheen. Terrence Malick was een makkie, met zijn piepkleine oeuvre hoefde ik er nog maar eentje: Days of Heaven, een van de pareltjes van 't jaar. Zelfs met Richard Gere. Martin Scorsese: moet je niet aan beginnen als je de bekende klassiekers hebt gezien, al is Harvey Keitel (die ik vaak tegenkwam dit jaar) een toffe peer. David Lynch: als je graag een compleet afgetrainde Sting als absurde slechterik ziet. Kevin Smith: doen, als je net als ik de rest van de tijd bloedserieuze arthouse kijkt en ook wel 'ns wat bevallige actrices raunchy uit de hoek hoort komen. Takeshi Kitano: wordt aan de rafelranden toch wel erg Japans gameshow-achtig gestoord, maar Boiling Point maakt 't de moeite als hilarische geheimtip. PT Anderson: verbaas je erover hoe jong ie eigenlijk nog is; er gaan nog vele klassiekers volgen. Whit Stillman: zijn debuut Metropolitan zegt stiekem toch alles wat hij had te zeggen, maar is dan ook heel, heel goed, hoe meer dialogen hoe beter. Daar weet Hal Hartley ook wel raad mee. Henry Fool was mijn eerste en meteen de beste, misschien wel van het hele jaar. Overduidelijk Hartley's magnum opus: gevat, melig, vrolijk en aandoenlijk. Hoe een smeerlap en zelfverklaard genie het beste uit een machinebankwerker (hee) haalt. François Truffaut is de work in progress van dit moment. Heeft in zijn relatief korte leven behoorlijk aangepoot, zeker niet alles is geniaal, maar Tirez sur Le Pianiste heeft die melige gangsters- en kleine cafeetjessfeer, zoals je alleen in die periode bij de Fransen aantreft. Zijn we bij een overkoepelend thema aangekomen: Frankrijk. Had dit jaar het gevoel dat ze voor 't eerst echt met
me klikten. Godard, Renoir, Rohmer, Téchiné, Zonca, ze hebben het allemaal. Heus niet alle films zijn over de gehele linie geslaagd, maar de mensen in Franse cinema communiceren zich suf, ze proberen zichzelf al filosoferend, klagend en grappend te vinden en dat kijkt plezierig weg. Zie Les Glaneurs, zie La Cérémonie (dat het boek van Rendell met gemak overtreft) en niet te vergeten Louis Malle. Atlantic City, Le Souffle au Coeur (echt een definitieve film in 't zoontje en moeder-genre) en vooral Au Revoir les Enfants. Meest aangrijpende oorlogsfilm van het jaar.
En om tot slot de dooien niet te vergeten. Hij speelde daarna nog wel wat (stem)rolletjes, maar afscheid nemen van Paul Newman kan het best met Nobody's Fool. Een vergeten kerstklassieker.
Cream of the crap
Mijn mentale collectie Woody Allens werd dit jaar ook compleet gehouden. Ik keek zelfs wat gooi- en smijtwerk dat hij als beginnend scenarist schreef. Beter was Play It Again, Sam, het lichtpuntje wat betreft Allen dit jaar. Voor mij dan, want zijn recente werk is van een mager niveau. Cassandra's Dream is een vlak "broers als huurmoordenaars"-verhaaltje. Colin Farrell speelt een identieke rol in In Bruges, een film met een stuk meer Felliniaanse fantasie. Vicky Christina Barcelona was er eveneens een om de schouders bij op te halen.
Irak-films waren zonder uitzondering broddelwerk. Te sentimenteel en/of drammerig. Charlie Wilson's War bewees dat het toch echt kan, entertainment en spektakel, dat ondertussen toch interessante dilemma's oproept.
In de categorie "echt niet zo goed als men zei" verder o.a. in willekeurige volgorde: Nightwatching, Burn After Reading, Boy A en Hunger. 300.000 fans can be wrong bewees The Dark Knight, op dit moment stemmen al die mensen de film naar een vierde plaats op IMDB. En dat terwijl het een rommelig geheel is, met een schurk teveel (Two-Face) en een vrij matige spanningsopbouw. Dat ethische conflict met de twee boten wil maar niet interessant worden. Batman Begins was een stuk boeiender. Gaat het nou om Batman of niet in die films?
Als flop van het jaar kies ik echter voor Il Y A Longtemps Que Je T'Aime. Dan blijven we ook mooi in 't Franse thema. Tachtig minuten lang een uitstekende film met prachtig spel en dan toch nog al je troeven uit handen laten slaan in een onwaarschijnlijk laf en veel te vriendelijk einde. Laten we hopen dat de voor het eerst regisserende romancier Phillipe Claudel ervan geleerd heeft, want dat ie talent heeft..
Cream of the crop
20.Tropa de Elite
Omdat broeierige Brazilaanse favela's en fout geweld goed samengaan.
19.Wall-E
Alleen al voor het dansje buiten het ruimteschip.
18. Aanrijding in Moscou
Laat iemand nou eindelijk ook eens een keer zo'n filmpje in Nederland maken.
17.Factory Girl
Gelukkig, ik haat Dylan nog altijd. In films.
16.Charlie Wilson's War
PS Hoffman was ook dit jaar weer overal op dreef. Hij moet wel wat afvallen, laat de man geen hartaanval krijgen!
15.It's a Free World
Ken Loach vergeet zijn schematische scenario uit te werken, maar in die schetsen zit een groot hart.
14.The Band's Visit
Het kan wel Israël. Het kan altijd nog!
13.Tropic Thunder
Ben Stiller vliegt met 220 km/h uit de buurt. Weekendfilm vol aanstekelijke meligheid.
12.Gone Baby Gone
Beste eerste tien minuten van het jaar.
11. The Savages
Amerikaanse arthouse van oerdegelijke snit. Laura Linney verdient veel meer respect en grote rollen.
10. There Will Be Blood
Ik zou bijna zeggen: weet ik veel. "Gewoon" onmisbaar.
9.No Country for Old Men
De achtervolging in het eerste gedeelte is bloederig, bruut en razend spannend. Cinema op z'n effectiefst.
8.Julia
Tilda Swinton in een glansrol als superonsympathieke alcoholiste die een kind kidnapt en daarmee tot in gritty Mexico aan de wandel gaat. En je gaat toch willen dat ze aan de hele actie iets overhoudt.
7.Le Voyage du Ballon Rouge
Als ie in Azië zit snapt snap ik Hsiao-hsien Hou niet. Maar en France. Oui!
6.Du Levande (You, the Living)
Gortdroge Scandinavische humor. Cassette aan, fanfaremuziekje en dan maar oefenen met de grote trom. Boem, boem, boem.
5.La Graine et le Mulet
Heerlijk wijdlopig allochtonendrama. Je ruikt Marseille bijna. De zee, de vis en de couscous in grote pannen. Wacht, jongens, waar is die couscous eigenlijk?
4.Margot at the Wedding
Baumbach op de, inderdaad, Franse toer. Asgrauw en bij vlagen toch grappig. Jennifer Jason Leigh en Nicole Kidman schitteren als kibbelende zusjes.
3. Keane
Je kunt erover twisten wat een 2004-film in zo'n lijstje doet, alleen maar omdat er ergens een biosje was dat 'm draaide. Aan de andere kant, hoe was ie anders onder de aandacht gekomen? Sublieme paranoia-trip. Ik houd niet van kinder- of jeugdfilms, maar "volwassen" films met kinderen, dat is vaak heel bijzonder. (Zie bijvoorbeeld ook El Espíritu de la Colmena en..)
2. Sztucki (Tricks)
Deze! Een jongetje dat de zin van het leven probeert af te leiden uit 't feit of zijn speelgoedsoldaatjes omvallen als de trein langskomt. Een sappelende zus, die Italiaans leert, maar voorlopig vast zit in Pools niemandsland.
1. The Darjeeling Limited
Zie.