Een tijdje terug verscheen in zowel lokale als nationale kranten het verhaal dat een Spaanse Nederlander voor het futsal-team van Barcelona zou gaan spelen. Ook zou hij al tientallen interlands voor Oranje op zijn naam hebben staan.
Een weekje later bleek er niets van waar te zijn. Nu spelen er ook alleen getructe Mocro's voor het vaderlandsche futsal-team, maar daar dacht kennelijk niemand aan. Als je de kranten al zo makkelijk fopt, hoe gaat het dan wel niet op het internet. Daar kun je werkelijk alles zijn wat je wilt. Zo ben ik zelf eigenlijk een steeds meer op Hans Dorrestijn-lijkende kale man van middelbare leeftijd, met morsige baard en bril die Jac heet…
Het meest verbijsterende aan het futsal-verhaal in de krant was dat het lokale krantje meer plezier leek te hebben in de onthulling. De lead story haalde een stukje op de voorpagina, maar de ontmaskering werd uitgespreid over twee pagina's sport. Het leek er toch werkelijk op dat de krant er expres in was getrapt, om die follow-up te kunnen doen. Zeker als je weet dat de jongen al jaren eerder met een andere Brabantse krant eenzelfde soort stunt had uitgehaald. Ik werd er een beetje pissig van. Dat brengt me nu echter in dubio want ik heb heel erg gegruwelnoten van Catfish. En Catfish is eigenlijk dat tweede artikel uitgespreid over een uur. Misschien zelfs wel ergens bewust intrappen. Gelukkig zonder talking heads van psychologen, dat wel.
Overal waar ik iets over deze film las sprak men over de onmogelijkheid iets over Catfish te vertellen zonder spoilers en alles te verraden. Ik betwijfel of dat hier méér waar is dan bij een willekeurig andere film, maar u zijt gewaarschuwd. De kijker, die toch al op z'n qui vive is, heeft na minder dan een kwartiertje in de gaten dat hier iets niet in de haak is en de jongens die het overkomt na twintig minuten. De film duurt dan nog een fantastisch uur en draait dan ook om de confrontatie, de ontrafeling en milde vernedering van een bouwster van webben. Zo bezien had de film ook Spiderfish kunnen heten, maar de geniale verklaring voor de titel is nog vele malen poëtischer.
Catfish gaat over drie met iPhones en Apples bepakte hipster-kunstenaars, die samenhokken in New York in een zo te zien vrij prijzig Brooklyns atelier. Tweede joodse broers en een alto-maat met staartje. Die laatste is trouwe aangever/passagier op de achterbank (ben ik altijd door gefascineerd) en is in een mooie scène ook het geweten. Hij is dan ook niet degene die voor gek wordt gezet, dat overkomt de jongste broer, een knappe fotograaf met een voorliefde voor ballet. In die hoedanigheid komt hij in contact met een achtjarig meisje dat vraagt of ze een foto van hem mag naschilderen. Zo geschiedt en al snel kent hij de hele familie, waaronder de model-achtige negentienjarige dochter. Men communiceert via Facebook, wat deze kijker doet peinzen of Facebook niet aan een webcam-functie moet. Iedereen weet toch dat als je mooie meisjes niet voor de webcam krijgt er in werkelijkheid vieze mannetjes achter schuil gaan? Nou ja, geile sms-jes uitwisselen is vast spannender dan The Art of Webcam Sex.
Al snel komen er barstjes in het prachtige verhaal. (Muziek blijkt weer eens de Waarheid der Waarheden) en de drie jongens gaan in de auto op pad, de States doorkruisend, op naar de locaties van dit mysterie. Veel mensen menen dat Catfish van A tot Z in scène is gezet, iets wat zeker niet uit te sluiten valt en eigenljik juist pást bij het hele concept van de film. Toch zag ik zelf maar één (nagespeelde?) scène waarin ik het gevoeld heb dat ook ik als kijker wordt genept. De jongens bezoeken, met licht atonale gitaar-tonen op de achtergrond een creepy Jandek-boerderij. Hier nadert de film even internet-geintjes als deze, waar wat gozers zogenaamd een gevangenis-alarm laten afgaan.
Hoe dichter de jongens bij het doel komen, hoe harder men (ook zelf) begint te twijfelen of hun eigen stunt moreel nou wel zo verantwoord is. Wat Catfish zo goed (leuk?) maakt is dat die twijfel ook wordt uitgesproken in discussies. Het enige wat ik nog miste is dat niemand beargumenteerd dat ze door moeten gaan 'voor de kunst'. Voor het resultaat, de film! Misschien hebben ze dat wel gezegd, maar het eruit ge-edit, omdat het wel wat cru klinkt. Aan de andere kant filmen ze wel alles. Dit is een ander aspect waarbij je je afvraagt of dit nou 'echt' is. Je gaat toch niet met camera en al bij iemand in huis rondlopen, waar je nog nooit bent geweest. Een ander bizar idee wat plotseling bij de kijker opkomt is dat de jongens misschien denken dat ze kunst maken, maar de partij aan de andere kant ook. (Of dat zou kunnen denken) Mensen verleiden via Facebook, documenteer het (wacht het gebeurt gewoon voor je!) noem het kunst en je kunt er zo mee in een museum. (Of de bios…)
Aan de andere kant, pathologische leugenaars kicken op aandacht en vinden camera's juist geweldig. Je kunt ze makkelijk herkennen, maak een opmerking over prachtige haren en je hoort dat die er volgende week afgaan in de chemotherapie. Hoe shockerender, hoe beter, dramatische twists tot het maximale benut. En liefst tot men er overheen gaat. Want betrapt worden levert nog meer aandacht op en is dus eigenlijk gewoon prima.
Om terug te komen op Andoni, de futsaller, het meest tragische aspect aan zijn verhaal is niet dat de transfer naar Barcelona niet waar bleek, maar dat hij begin jaren '90 werkelijk een goede zaalvoetballer was en werd uitgenodigd voor een stage van Oranje naar het Oostblok. Op de dag van vertrek meldde hij zich af met een vage smoes. Zie hier de tragedie van een leven, samengebald in één dag die nooit meer uit zijn gedachten zal verdwijnen. In Catfish gebeurt iets vergelijkbaars. Drie jongens op zoek naar de waarheid, gaan het huis van de spinster binnen en vinden naast meer leugens drie heel bijzondere mannen. En de kijker blijft verbijsterd en aangedaan achter.
(door Ludo)