[cd, Kachara/ReR]
Er zijn van die bijzondere artiesten die gedurende je hele muzikale leven al bij je zijn, of in ieder geval een substantieel daarvan. In mijn beginjaren als recensent, zeg maar van de start van de jaren 90 in de vorige eeuw, is dat ook de Servische, dan nog Joegoslavische componist/multi-instrumentalist (meestal op saxofoon of klarinet en soms zang) Boris Kovač. Kovač is al sinds 1977 actief in de jazzgroep Meta Sekcija en formeert in 1982 zijn Ritual Nova ensemble, dat bestaat uit gelijkgestemde muzikanten, beeldend kunstenaars, performers en dansers. Hiermee maakt hij de hoofdzakelijk avant-gardistische werken met klassieke en folkinvloeden. In 1986 en 1989 verschijnen daarvan de resultaten op de albums Ritual Nova I en II, die in 1993 gebundeld op cd verschijnen. Mijn kennismaking met deze grootse artiest is in 1991 wanneer zijn cd Profana Liturgija wordt uitgebracht. Hij ontvlucht zijn door oorlogen geteisterde land hierna, om vanuit Italië, Slovenië en Oostenrijk verder te musiceren. Zijn werken komen dan uit op kleine, maar kwalitatief hoogwaardige labels als Møre Music en Interzone/Ikarus. Daarnaast is hij altijd al op innovatieve labels als ReR, Piranha, Victo en later ook op zijn eigen Kachara label terug te vinden. Hij beweegt zich doorgaans door genres als avant-garde, dark cabaret, klassiek, folk, etnische muziek en experimentele muziek, waarbij je altijd de Oost-Europese invloeden hoort doorklinken; niet alleen Joegoslavische, maar ook Bulgaarse, Hongaarse en Roemeense. Nadat zijn vaderland in 1999 zich opricht na de vele bombardementen start hij zijn LaDaABa Orchest, dat staat voor La Danza Apocalyptica Balcanica. Hiermee maakt hij in 2001 en 2003 muziek die op alternatieve wijze aansluiting vindt op de gehypete Balkan Beats, waarmee ze op conceptuele wijze de oorlog uit hun systeem dansen. Dat er altijd een melancholische ondertoon aan zit is dan ook niet meer dan logisch. Zijn muzikale pad gaat daarna verder met het La Campanella ensemble, die wel aansluit op zijn vorige werken. Het is een bijzondere goulash van folk, Balkanmuziek, jazz, blues, tango’s, dark cabaret en avant-garde, waarbij de muziek uit zijn geboorteregio Vojvodina sterk vertegenwoordigd is. Dit is een centraal, multicultureel gebied binnen de Balkan waar vrijdenkendheid en diverse invloeden vanuit het Oosten en Westen heersen. Vandaar dat er ook op momenten flarden van thema’s uit het Verre Oosten, Zuid-Amerika en Afrika de kop opsteken. De laatste cd van hen verschijnt vorig jaar, net als zijn experimentele samenwerkingsproject met de Armeense accordeonist David Yengibarian. Boris Kovač heeft met dit alles een legendarische status bereikt met afwisselende, toonaangevende en wonderschone muziek als resultaat.
Nu komt weer onder zijn eigen naam zijn zestiende album Catalogue Of Memories uit. Kovač brengt hier sopraan en altsax en wordt vergezeld door de New Ritual Ensemble, dat qua naamgeving lijkt op zijn eerdere Ritual Nova Ensemble maar qua samenstelling nogal verschilt. Naast Kovač zijn dat 12 muzikanten op viool, piano, contrabas, altviool, fagot, percussie-instrumenten, drums, altzang, klassieke gitaar, cello, harp en accordeon en tevens nog 3 gasten op trombone, klassieke gitaar en percussie. De muziek is op een vreemde manier wel verbonden met de eerder genoemde Ritual Nova albums. Dat, ondanks dat de componist een ander mens is geworden en de muziek in twee verschillende landen (door de opsplitsing) en twee verschillende eeuwen is gemaakt. Maar de muziek heeft weer diezelfde niet te categoriseren mysterieuze aspect. Er zijn wel losse elementen aan te wijzen, maar het geheel overstijgt vele grenzen. Kovač heeft zeven stukken gecomponeerd, die bij elkaar 45 minuten duren. Hij heeft een filmische kruisbestuiving gemaakt van avant-garde, brass, tango, jazz, kamermuziek, neoklassieke, roma- en Balkanmuziek gemaakt, waarbij de ingrediënten in wisselende samenstelling de revue passeren. Alles is doordrenkt van een uiterst droefgeestige, nachtelijke en tevens romantische atmosfeer. Contemplatieve muziek, die mede door dat romantische aspect altijd goed toegankelijk blijft. De muziek heeft raakvlakken met de meer ingetogen Tuxedomoon, maar ook elementen van Ennio Morricone, Mostar Sevdah Reunion, Astor Piazzolla, Owain Phyfe, Goran Bregović, Arve Henriksen en Stevan Stojanovic Mokranjac sijpelen door in deze ontwapende, verstilde en toch gepassioneerde pracht. Maar door het magische en mysterieuze element in zijn muziek, gaat geen vergelijking helemaal op. Een muzikale catalogus vol nostalgische en melancholische herinneringen die diepe snaren weet te raken, je meteen terug plaatst in de tijd en je wegvoert uit de realiteit. Het is een ongelooflijk, betoverend mooi meesterwerk geworden; een wereldplaat in alle opzichten.
Luister Online:
Catalogue Of Memories – Part One / Flying, Flying…Dance / The Second Promenade / Catalogue Of Memories – Part Two
door Jan Willem Broek