In de tijd van lo-fi, slackers en indie-rock was Beck waarschijnlijk de enige artiest die van jong en oude muziekjournalisten enthousiaste reacties kreeg. ‘Een oude geest in een jong lichaam’ omschreef Johnny Cash hem als ik me niet vergis. Achteloos kwakte Beck zijn rommelige ideeën op tape, die werden uitgebracht op de cd’s ‘Mellow Gold’, ‘Stereopathetic Soul Manure’ en ‘One Foot in the Grave’. Want Beck was een ster in wording, en er viel geld te verdienen met alternatieve muziek, en dus ook met Beck. Die laatste cd is opnieuw uitgebracht met 16 bonustracks, die nauwelijks onderdoen voor het origineel. Of: die net zo divers zijn als het origineel, misschien is dat een wat meer neutrale inschatting.
De kale, non-productie van Calvin Johnson was nogal een verassing vergeleken met de eerdere opnames van Beck. De kunst van het weglaten. Was het bedoeling dat deze muziek überhaupt voor de rest van de wereld bedoeld was? Het antwoord luidt natuurlijk ‘ja’, maar de achteloze sfeer van de opnames is waarschijnlijk één van de redenen dat ik deze cd zo geweldig vond en nog steeds vind. Na ‘One Foot In The Grave’ verscheen ‘Odelay’, waarop Beck heel serieus en overgeproduceerde liedjes ging maken. Beck was duidelijk klaar voor het grote publiek, en vermaakte met een professionele show grote publieksaantallen. Niet gek voor iemand die begonnen is als obscure singer/songwriter.
‘One Foot In The Grave’ klinkt als een cd zonder context, of in ieder geval een vaste context. Jazeker, er is lo-fi punk, folk, gospelblues, maar voor Beck en zijn ‘schamel begaafde punkvriendjes’ (omschrijving van Geert Hendrickx in OOR destijds) is het allemaal even interessant. Beck laat de muziek uit het verleden klinken als iets dat nog altijd relevant is, en dat doen Dylan en Springsteen ook, met groot succes zelfs. Vreemd genoeg is Beck na ‘One Foot In The Grave’ radicaal een modieuzere, hippe kant gegaan alsof hij zelf niet meer geloofde in zijn grote voorbeelden uit het verleden en vooral vooruit wilde kijken in plaats van achterom.
Eén van de meest bijzondere dingen aan ‘One Foot In The Grave’ is een onnoembaar vreemde sfeer in bepaalde nummers, zoals ‘Forcefield’ (het best werd de sfeer verwoord met de regel ‘roll out your silver dollared coffins’) en ‘Outcome’. Het zijn niet de beste nummers van de cd, maar ze geven wel diepte aan de optimistische, bijna vrolijke covers als ‘He’s A Mighty Good Leader’ en ‘Fourteen Rivers, Fourteen Floods’. De dood waaraan wordt gerefereerd in de titel, houdt zich ergens op de achtergrond op en duikt her en der op. De sfeer is bij tijden nogal ongemakkelijk. Die sfeer wordt nog eens versterkt door de donkere foto’s in het boekje bij de cd.
Het is Beck zelf die met een sterk gevoel van berusting zingt over liefdesverdriet zonder pathos (het grote verschil met ‘Sea Change’), bijvoorbeeld in het hoogtepunt ‘Asshole’. Hoeveel levenservaring had Beck op dat moment? Gaan de teksten over hemzelf? Waar houdt de persoon Beck op en begint Beck de fantast? Ik heb geen idee, maar dit spelletje wordt alleen door hele grote artiesten met succes gespeeld. Beck zou van dit talent zijn handelsmerk maken, waarbij het verrassingselement belangrijker werd dan het muzikale eindresultaat. Onder het masker zat steeds weer een ander masker. Hoe knap gebracht ook, de muziek stelde ook steeds vaker teleur.
Het is interessant naar de zestien bonustracks te kijken naar wat Beck niet interessant genoeg vond voor het originele album. Veel van de bonustracks zijn niet af, maar vage opzetjes of probeersels. Het meest interessant is ‘Teenage Waste Basket’, dat klinkt als het zusje van‘Nitemare Hippy Girl. De teksten beschrijven precies datgene waartegen ze ageren, iets dat Beck moet hebben omdat het daarna allemaal wat persoonlijker en serieuzer werd. Even flauw als grappig, moest ik toch erg lachen om de eerste strofe :
She is a teenage wastebasket
Paddling up the river in a casket
Trying to experience everything at least once
Life is a commercial for being fucked up
De complexiteit van Beck’s talent komt het best naar voren in afsluiter ‘Atmospheric Conditions’: een absurd duet tussen Beck en Johnson, vreemde, beeldende teksten waar je geen wijs uit wordt. In geen vijftien jaar, wat deze heruitgave nu al heeft bewezen.
EvR