Bas Jacobs – Het Jaar Dat Ik Brak/ Pfaff – The Year Pfaff Broke (Boek+cd, Do It Your Fucking Self Publishers)
Eén van de meest verfrissende, smaakmakende muzikanten in het Nederlandse muzieklandschap is toch wel Bas Jacobs, die ik dan ook heel hoog heb zitten. Ik heb de eer, dat meen ik uit de grond van mijn hart, om de inleiding te schrijven voor zijn boek Het Jaar Dat Ik Brak. Dat gaat als volgt:
“That Dam Bas!
Ik kan woorden opnoemen als bassist, gitarist, zanger, (festival) organisator, dichter, labeleigenaar, redacteur, journalist, gesjeesde student, inspirator, bladenmaker, entertainer, winkeleigenaar, bezige bij, filmdraaier, voedselleverancier, genie, levensgenieter, creatieveling, vriend en vrije denker. Maar goed, nu even over Bas Jacobs. Ik leer hem kennen als bassist van de geweldige indierockband Seedling, tijdens een interview ergens rond de eeuwwisseling in het Amsterdamse Kriterion. Welbespraakt, vol humor en ideeën. Op het podium echter speelt hij goed, maar staat erbij als een onderkoeld persoon; iets met concentratie en warmteregulatie naar het schijnt. Dat terwijl hij zich vrij snel na Seedling vernoemt naar een naaimachine, te weten Pfaff. Alhoewel het zou ook om een keeper, een gebitloos mens die Bas probeert te zeggen, een geweerschot of de harde plof van één van zijn releases op de deurmat kunnen gaan. Daarmee gaat hij wars van hypes, compromisloos meer uit zijn dak en weet hij te inspireren met zijn ontwapende, puntige muziek al dan niet samen met een dichtbundel of boek geleverd. Maar nee, dat vindt meneer nog niet voldoende. Hij laat even van zich horen bij Persil en als gast bij zea, werkt mee aan het huiskamerfestival Wijsjes Uit Het Oosten, gaat aan de slag met The Ik Jan Cremers, We Be Naked, The Stallones en The Teardrops, begint het label met irregulier magazine That Dam! (Record Company), start zelfs nog de winkel annex bioscoop/vreetschuur Delicatessen Zeeburg en laat vervolgens muzikaal weer van zich horen in Ensor. Het moge duidelijk zijn dat we van dit personage niet snel verlost zullen worden. Als een feniks herrijst hij telkens weer uit as van de schepen die hij verbrandt dan wel verbrand worden door het niet ervoor openstaande publiek. Ik wil ook geen olie op het vuur gooien, maar nu komt er een heus boek met zijn versie van het verhaal, waarbij de woorden waarmee ik begon zo maar waarheid kunnen blijken. Ik wens iedereen veel leesplezier toe en hoop dat dit een handboek voor authenticiteit, spontaniteit, dichterlijk(e vrij)heid en creativiteit zal zijn.
Jan Willem Broek (Subjectivisten/Senzor)”
Enfin, dat is in een kokosnotendop hetgeen ik van deze klasbak vind. Dan terug naar het boek. Daar volgt een voorwoord, een verhaal, gevolgd door nog een voorwoord, waarbij ik sterk moet denken aan Monty Python, waarbij de voorfilm de hoofdfilm inhaalt. Logica is niet iets dat de wereld van Bas regeert, maar absurdisme en toeval of misschien gewoon een open mind des te meer. Het is allemaal geen vooropgezet plan, maar een spontane brei aan briljante ideeën. Dat maakt hem als kunstenaar eigenlijk ook zo woest aantrekkelijk. Dat je daar geen groot publiek mee aantrekt, is wellicht teleurstellend. Die teleurstelling proef ik ook wel in het boek, maar anderzijds voel ik ook wel de trots van het anders zijn. Ik schrijf al 27 jaar recensies, maar ben ook nooit doorgedrongen tot de top. Ooit zag ik dat als een falen, maar inmiddels weet ik geruggensteund door vele labels, distributeurs, artiesten en vooral ook lezers dat waardering tevens uit complimenten en een trouwe groep volgers kan bestaan. Ik bedien nu eenmaal geen groot publiek. Maakt dat uit? Nee, eigenlijk niet. Want hoe fraai is het dat je bijvoorbeeld 500 mensen kan enthousiasmeren of inspireren? Dat zijn er nog altijd meer dan niets. Bas doet in feite hetzelfde door gewoon zijn eigen ding te brengen en zijn eigen dromen te volgen. Geen compromissen voor de commercie, maar iets brengen wat hijzelf echt leuk vindt. Dát is waar echte kunst en in dit geval muziek om draait. Dat die dromen soms niet uitkomen of anders uitpakken hoort er ook bij. Succes door klein en vooral jezelf te blijven. Dus op herkenbare vragen als “Wat heb je nou precies in je leven?” of “Wat is je alles nou werkelijk waard?” ontstaat een soort kortsluiting, die weer verdwijnen door te concluderen dat je tevreden bent met de keuzes die je hebt gemaakt. Geen spijtoptanten, opdat je nooit zal breken. Dit soort zaken maakt dit boek zo ontzettend invoelbaar en leuk om te lezen. De reis van een grillige artiest, die je dicht op de huid zit en vragen des levens stelt of situaties beschrijft die invoelbaar en oprecht zijn.
Los van de vele verhalen met een filosofische inslag en vol andere levensbeschouwingen, krijg je ook verslagen van concerten die hij met zijn diverse incarnaties heeft meegemaakt. Dat brengt hem van kleine gehuchten in Slovenië die stampvol zitten tot grotere zalen die weer halfleeg zijn. Tussendoor is hij ook vrij open over zijn relaties en de breuken ervan, waarmee hij glashelder inzicht geeft hoe het werkelijke leven van eenieder eigenlijk niet gek veel verschilt van elkaar. Soms ben je dol op iemand, maar past de levensinvulling er simpelweg niet bij. Daarnaast zijn er ook avonden vol drank, kleine hotelkamers, mogelijke ongewilde pilletjes in de drank en allerlei andere uitspattingen, die eenieder wel eens heeft meegemaakt, onderdeel van dit boek. Maar uiteraard ook de spanningen in een band zelf komen aan de orde, waarbij er ook een glansrol weggelegd is voor Transformed Dreams labelbaas Marcel, die het geloof in hun muziek altijd heeft onderstreept met zijn eigenzinnige aanpak. Bij dit alles gaat het me even niet om een bepaalde band specifiek, maar veeleer om een overkoepelend geheel van al de bands van Bas. Dat als artiest, labelbaas en onder andere organisator van eigenzinnige huiskamerconcerten als Wijsjes Uit Het Oosten dat hij samen met inspirator en kunstenaar John Prop organiseert. Het is allemaal een soort chaos, die leidt tot orde; zij het in alle vrijheid. En het geeft je een fraaie inkijk in de artiest van de andere kant van het podium, waar je als goedbedoelende luisteraar geen weet van hebt. Dit is eindelijk eens een oprecht subjectivistisch document, dat zoveel toevoegt. Hierbij wordt de gedoodverfde antiheld toch echt de held in het verhaal.
Ik lees het boek en de titel dan ook meer als een ei dat openbarst en alle verrassingen prijsgeeft, zoals een kindersurprise, dan als een artiest die een gebroken verhaal weergeeft. Zelden heb ik een boek van een artiest zo vermakelijk, empathisch en biologerend gevonden.
Oja, dan zit er ook nog een nieuw album van Pfaff bij, namelijk The Year Pfaff Broke, de eerste in 9 jaar tijd. Hier laat Bas (bas (duh!) zang, tamboerijn) samen met Joni Spaan (drums), Randy Derkhof (gitaar, keyboards, marimba, zang) en gastzangeres/vriendin Olga Van Den Berg tien nummers het licht zien. Zoals altijd brengen ze puntige muziek, maar het klinkt hier allemaal minder lo-fi en rommelig dan voorheen. Niet dat het één beter is dan het andere, maar het is wel degelijk een sterker gearrangeerd album worden. Ik wil haast de term “meer volwassen” gebruiken, maar dat staat niet enkel een straf op, het doet ook geen eer aan de speelse spontaniteit die de muziek herbergt. Ze brengen fijne, ongepolijste noiserock waarbij Bas een rauwer stemgeluid aan de dag legt. Het is muziek die nauwelijks meer gemaakt wordt en zeker niet zo goed. Ze grijpen je bij de lurven en weten door de psychedelische elementen ook voor bezinning en dromerige momenten te zorgen. Als ik een poging zou doen om dit te duiden zou ik zeggen dat het een wilde, maar eigentijdse en bovenal eigengereide cocktail is geworden van Sonic Youth, Ramones, New Wet Kojak, Crime & The City Solution, Dinosaur Jr., Pixies en The Fall. Wederom een ertoe doend en uiterst genietbaar album.
door Jan Willem Broek