Emorock, soulrock, pianorock, Princerock. Of is het geeneens rock? Een zachtaardige boel is het in ieder geval. En mooi man, prachtig. Een ode aan Satchel.
Als in verschillende stukjes de goede man wordt aangekondigd als de beste zanger van de wereld kan het niet anders dat je op zijn minst lichtelijk nieuwsgierig wordt. Een absurde stelling natuurlijk, wat moet je ermee? Wat zijn de criteria? Welke variabelen zijn relevant? Uiteindelijk natuurlijk alleen je eigen smaak. Maar toch, ik vond het een prikkelende opmerking. Eentje die ervoor zorgde dat ik Shawn Smith graag eens met eigen oren wilde horen. Nu kreeg Satchel – zijn band – weliswaar goede recensies, maar overal ging het over de stem. Hup, The Family in de bestelling bij de platenboer, eenmaal binnen thuis snel opgezet, en… Vrij weinig eigenlijk. Was dit het nou? Muzikaal erg ingetogen en subtiel, en dan een vrij dunne stem, niet heel stemvast, soms richting breken, soms richting vals. Wat moest ik hier nu weer mee?
Gewoon vaker luisteren, zou blijken. Want hoewel ik de nodige teleurstelling niet kon onderdrukken, bleef Satchel knagen. Op een goede manier dan. Er was iets waardoor ik The Family op bleef zetten. Allereerst bleken de liedjes gewoonweg prachtig, in al hun eenvoud, subtiliteit en lievigheid. Lieve liedjes, zachtaardig, vol piano en af en toe een harde gitaar; liedjes die niet schreeuwden "LUISTER HIER!" maar eerder bijna fluisterend hun opwachting maakten, die hun zachte melancholie op introverte wijze op je schoot probeerden te leggen, om zich daar stiekem en verlegen te nestelen. Van de terughoudende opener 'Isn't That Right' via de slepende en bijna dreigende single 'Criminal Justice' naar een romantische droomliedje als 'Breathe Deep'. Slechts in 'Some More Trouble' mag er ongegeneerd hard en zwaar gerockt worden – maar dat was dan helaas wel het minst interessante nummer. Maar de rest was dan weliswaar geen liefde op het eerste gehoor, maar wel muziek waar ik me langzaam maar zeker aan ging hechten en van ging houden.
Maar die ommezwaai was nog niets vergeleken met mijn 180 graden draai bij de stem van Shawn Smith. Ik had een foto van de goede man gezien, en ik kon me zijn stem helemaal niet bij zijn uiterlijk voorstellen. Een behoorlijke uitde kluiten gewassen blanke vent, volle baard, bolhoed op, en dan een stem die erg richting Prince en Stevie Wonder op een slechte dag ging. Beetje surrealistische combinatie bijna. Maar ook hier weer die subtiliteit die zachtjes een web om me heen begon te spinnen; er was geen ontkomen aan. Want plots vielen dingen op onbegrijpelijke wijze op hun plaats, ging ik bepaalde passages ineens wel mooi gezongen vinden, voelde ik de soul in de stem van Smith die me voorheen nooit gegrepen had. Ik had die ziel zelfs nog nauwelijks eerder gehoord, maar vanaf dat moment was er geen houden meer aan en werd de Shawn Smith-fan in mij geboren. Wat een gevoel, wat een geweldige zanglijnen (en zijn pianowerk was ook al zo mooi), wat een melancholie; en allemaal op een wijze die ik niet kende. Het was de meest zachtaardige en het minst opdringerige album in mijn kast, en hoe meer ik hem luisterde hoe dieper hij me begon te raken. Smiths stem, duidelijk beïnvloed door Wonder en vooral Prince – twee namen waar ik tot op de dag van vandaag geen affiniteit mee heb -, bleek eindeloze diepte en emotie te hebben, gebracht op een zeer open en menselijke manier, zonder gène, zonder kunstmatige theatraliteit, warm, rijk. En dat alles met een uiteindelijk toch vrij dunne stem. Wonderbaarlijk.
Mijn meer dan positieve beleving is er in de loop van de jaren alleen maar sterker op. Satchel is zo'n band gebleken waarbij het lijkt alsof ze speciaal voor jou spelen. Een band die je blijft koesteren, alsof het je eigen speciale geheimpje is. Geen band om de delen maar om dicht bij je te stoppen zodat je er op gezette tijden zelf van kan genieten. En ja, Shawn Smith is voor mij een van de beste zangers van de wereld. Dus toen hij een jaartje later in 1997 met Brad – eigenlijk ook Satchel maar dan minus de gitarist en plus Stone Gossard, de gitarist van Pearl Jam – Interiors uitbracht heb ik die natuurlijk ook gekocht; geweldig album, iets meer gitaar, iets meer rock, en wellicht daardoor niet die intimiteit die The Family zo kenmerkt (de cello in 'Upon My Shoulders' is echter de muzikale definitie van hartverscheurend). Maar Smith blijft overeind, zeker als hij zijn kenmerkende falsetto in durft te zetten (en re: falsetto: och, hoor hem toch eens hartbrekend bezig zijn op 'Roll On', de afsluiter van The Family – eigenlijk is dit hele stukje overbodig als je dat hoort).
Satchel "The Return of…" from Michael Maniglia on Vimeo.
Vreemd genoeg is het Brad dat doorgaat en Satchel wat naar de achtergrond wordt geduwd – relatief gezien dan, want Brad is natuurlijk ook nooit groot geworden. Maar die band brengt wel nog een (wat tegenvallend) album uit in 2003, en in 2005 blijkt er een restjesplaat uitgebracht te zijn met zowel Brad als Satchelnummers. Niet iets om van wakker te liggen, maar dat doe ik wel als ik nu lees dat dit jaar zowel een nieuwe Brad (Best Friends?) als een nieuwe Satchel (Heartache And Honey) zijn uitgebracht. Uiteraard zonder ruchtbaarheid, daar is Smith te bescheiden voor (dat stel ik me althans zo voor, met zo'n stem). En raar is het ook want alleen de gitarist is anders, voor de rest zijn het dezelfde bands. Vanwaar deze plotse inspiratie? Ik ben in ieder geval benieuwd naar de uitkomst en hoop op muziek die richting The Family gaat, introverte soulrock waarin de stem van Smith het best tot zijn recht komt; als het harder gaat rocken of meer gaat funken (zoals in Pigeonhed, zijn project met Steve Fisk) past zijn even warme als melancholieke stem veel minder goed. Afgaande op de promovideo (hierboven) kan ik nog niet direct enthousiast worden, maar The Family is ook niet goed begonnen, dus van die eerste indruk probeer ik me maar niet teveel van aan te trekken.
(Bas Ickenroth)